Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 141: Những ngôi sao xa xôi

Tiết 141: Những ngôi sao xa xôi
(Trích)
 -Lê Minh Khuê-
A-Mức độ cần đạt:
	- Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét đặc sắc trong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyện của Lê Minh Khuê.
B- Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
	1.Kiến thức:
	- Vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
	- Thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật, lựa chọn ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2.Kĩ năng:
- Đọc hiểu một tác phẩm tự sự, sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
- Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng tôi.
- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng nhân vật trong tác phẩm.
*Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, SGK, máy chiếu.
- HS: Đọc trước bài, soạn bài.
C.Tiến trình lên lớp:
1.Tổ chức:
2.Kiểm tra: 
a. ý nào sau đây thể hiện chính xác nhất giá trị nhân đạo của tác phẩm “Bến quê”?
 A.Tác phẩm thức tỉnh ở mỗi con người niềm trân trọng những vẻ đẹp và những giá trị, gần gũi của cuộc sống, gia đình, quê hương.
 B. Tác phẩm đề cập đến những tình cảm thiêng liêng nơi sâu thẳm tình cảm con người: tình cảm gia đình, tình anh em bạn bè.
 C. Tác phẩm khắc hoạ cuộc sống của một người trong những ngày cuối cùng của cuộc đời với nỗi khổ đau và niềm khao khát cháy bỏng.
 D. Thức tỉnh con người hãy biết tìm đến chỗ dựa tinh thần lớn lao của cuộc đời mỗi khi găp khó khăn.
b/Quan sát một số hình ảnh trên máy chiếu, những bức ảnh này gợi cho em liên tưởng đến bài thơ nào, em có thể đọc một số câu thơ trong bài thơ đó ?
3.Bài mới:
*Hoạt động 1 Khởi động (Phương pháp thuyết trình) 
*Hoạt động 2:
(Phương pháp phát vấn) 
GV hướng dẫn HS đọc, kể tóm tắt nội dung truyện.
? Hãy nêu hiểu biết của em về tác giả Lê Minh Khuê?
? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
? Giải nghĩa từ “cao điểm”, “trọng điểm”?
? Tác phẩm thuộc thể loại nào?
? Nêu phương thức biểu đạt chính của truyện?
? Ngoài tự sự, tác phẩm còn kết hợp với các yếu tố nào?
? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?
? Tác dụng của ngôi kể?
? Xác định bố cục của đoạn trích, nêu ý mỗi đoạn?
*Hoạt động 3:
(Phương pháp gợi mở) 
?Em hãy cho biết nơi ở của ba cô gái thanh niên xung phong?
? Công việc của họ là gì?
? Em có nhận xét gì về nơi ở và công việc của ba cô gái thanh niên xung phong? (công việc đặc biệt nguy hiểm)
? Công việc đặc biệt nguy hiểm như vậy đòi hỏi con người phải như thế nào? (bình tĩnh, khéo léo, sẵn sàng hi sinh)
? Từ hiện thực và công việc ở cao điểm, em thấy cuộc sống và chiến đấu của những cô gái thanh niên xung phong như thế nào? (Nguy hiểm, khẩn trương)
? Hiện thực ở cao điểm được tác giả miêu tả như thế nào?
? Không gian mặt đường được gợi tả qua những chi tiết nào?
? Em có nhận xét gì về không gian mặt đường?
? Không gian mặt đường nguy hiểm như vậy thì không gian trong hang được miêu tả ra sao?
? Em có nhận xét gì về không gian trong hang?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả miêu tả trong hai không gian trên?
? Tại sao lại gọi ba cô gái là “tổ trinh sát mặt đường”?
? Nêu cảm nhận của em về cuộc sống của những thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ?
? Đế quốc Mĩ đã để lại hậu quả gì cho nhân dân Việt Nam trong chiến tranh? (môi trường, nguồn nước, chất độc màu da cam…)
? Từ hiện thực cuộc sống của ba cô gát thanh niên xung phong, em liên tưởng đến văn bản nào đã học?
? Vậy em hiểu gì về nhan đề “Những ngôi sao xa xôi”?
I.Đọc và tìm hiểu chung:
 1.Đọc, kể tóm tắt:
-Đọc với giọng tâm tình, phân biệt lời kể và lời đối thoại.
-Kể tóm tắt nội dung đoạn trích.
2.Tìm hiểu chú thích:
*Tác giả:
Lê Minh Khuê sinh năm 1949 quê ở Tĩnh Gia, Thanh Hoá. Là cây bút nữ chuyên viết về truyện ngắn.
*Tác phẩm: Truyện sáng tác năm 1971 in lần đầu trong tạp chí “ Tác phẩm mới”.
-Từ khó: SGK.
-Thể loại: Truyện ngắn.
-Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
-N gôi kể: Ngôi kể thứ nhất (xưng tôi), đặt vào nhân vật Phương Định.
3.Bố cục: 2 phần
Chia làm 2 phần 
P1: Từ đầu đến ..thường xuyên 
 Cuộc sống và chiến đấu trên cao điểm của ba cô gái.
P2: Còn lại.
 Một lần phá bom và tâm trạng của ba cô gái tổ trinh sát mặt đường. 
II-Đọc hiểu văn bản:
1. Cuộc sốngvà chiến đấu trên cao điểm của ba cô gái.
 Hoàn cảnh sống và chiến đấu
 Nơi ở Công việc
Trong hang Cao điểm Chạy trên Đo ước tính 
 cao điểm khối lượng 
 cả ban ngày đất đá lấp vào hố
 	 bom, đếm bom 
	 chưa nổ, phá bom
 Đường Trường Sơn 
 Nguy hiểm, khẩn trương
-Không gian mặt đường:
 +Con đường bị đánh lở loét.
 +Hai bên đường không có lá xanh, thân cây bị tước khô cháy. 
 +Bom nổ, bom nổ chậm…
 +Máy bay ì ầm…
 +Đất bốc khói, không khí bàng hoàng…
 => Không gian rộng lớn bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sự sống của con người và con đường.
-Không gian trong hang:
 +Hang đá mát lạnh
 +Uống nước suối pha đường 
 +Nằm dài trên nền hang ẩm nghe ca nhạc…
=> Không gian nhỏ bé, bình yên, thơ mộng.
 Nghệ thuật tương phản, đối lập
-Cuộc sống vô cùng khó khăn gian khổ, nguy hiểm và ác liệt. Đó chính là hiện thực của cuộc kháng chiến chống Mĩ trường kì và oanh liệt của dân tộc Việt Nam.
-Dũng cảm, sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc.
-Không quản ngại khó khăn, gian khổ, nguy hiểm.
-Lạc quan, trong sáng, yêu đời.
-Những cô gái nơi chiến trường ác liệt ấy họ đang ngày đêm hy sinh tuổi thanh xuân vì độc lập tự do của Tổ quốc. Họ mãi là những ngôi sao sáng trên bầu trời xa xôi. Nhan đề tác phẩm là một hình ảnh ẩn dụ đẹp đẽ. 	
4-Củng cố: 
-Tóm tắt nội dung vừa phân tích.
5-Hướng dẫn về nhà:
-Tiếp tục tìm hiểu về văn bản “Những ngôi sao xa xôi”.	
-Phân tích những nét chung và riêng của ba cô gái thanh niên xung phong, đặc biệt là Phương Định.
-Sưu tầm tiếp những câu thơ viết về thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
-Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về tuổi trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ.