Giáo án Ngữ văn 9 - Kỳ II - Tiết 154

 tổ chức các hoạt động
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung 
 Hoạt động 1: Khởi động
H. ở lớp 6 các em cũng đã được học một nhân vật bị đầy ra đảo hoang, các em hãy cho biết đó là nhân vật nào?
- Mai An Tiêm 
 GV: Trong phần văn học dân gian lớp 6, các em đã được học Sự tích dưa hấu kể về chàng Mai An Tiêm và gia đình bị đày ra đảo hoang. Chàng đã vượt qua mọi khó khăn để duy trì cuộc sống, tìm ra giống dưa quý và được trở về kinh thành sống hạnh phúc.
GV: Vẫn là cuộc sống nơi đảo hoang, chúng ta hãy cùng lắng nghe nhà văn Anh Đi-phô kể về một câu chuyện li kì, hấp dẫn về Rô-bin-xơn bị lạc ngoài đảo hoang. Vậy Rô-bin-xơn là nhân vật như thế nào? Cuộc sống của anh ở đó ra sao, chúng ta cùng tìm ...
Hoạt động 2: HDHS Đọc – thảo luận chú thích.
* Mục tiêu: 
- Đọc sáng tạo, tóm tắt được văn bản.
- Nêu được những nét cơ bản về tác giả và tác phẩm
- Nhận diện được những từ ngữ khó.
* Cách tiến hành:
 GV hướng dẫn và đọc mẫu: Cần đọc với giọng trầm tĩnh vui vui pha chút hóm hỉnh, tự giễu cợt.
- GV đọc mẫu, HS đọc
- GV nhận xét
H. Tóm tắt văn bản
- HS tóm tắt
- GV tóm tắt lại nếu cần:
 Rô-bin-xơn tự giới thiệu về về bộ quần áo chẳng giống ai của mình, các thứ vật dụng mà Rô- bin-xơn thường mang theo trên đảo hoang và diện mạo (nước da, kiểu ria mép) khá đặc biệt của mình.
GV giới thiệu ảnh chân dung Đi-phô
H. Nêu những hiểu biết của em về tác giả?
- Ông sinh ra ở Luân Đôn (thủ đô nước Anh) trong 1 gđ tư sản theo Thanh giáo, thửa nhỏ từng được theo học trường dòng. Ông từng làm nhiều nghề, kinh doanh nhiều lĩnh vực, ham thích những chuyến phiêu lưu, đặt chân nhiều nước ở Châu Âu, Phi.
- Ông đến với tiểu thuyết khá muộn khi đã gần 60 tuổi.có nhiều tác phẩm lớn như:
- Rô- bin xơn Cru- xô (1719)
- Thủ lĩnh Xin-gơn-tơn (1720)
- Rô-xa-na (1724)
H. Xuất xứ của tác phẩm?
- Cuốn tiểu thuyết gồm 18 chương viết dưới hình thức tự thuật. Tên đầy đủ của tác phẩm là Cuộc đời và những chuyện phiêu lu kì thú của Rô-bin-xơn Cru-xô, được sáng tác năm 1719. Đây là tác phẩm đầu tay khi ông 59 tuổi. Cuốn tiểu thuyết ra đời đã nhanh chóng được sự đón nhận của độc giả và trở nên nổi tiếng. 
- Chuyện kể về Rô- bin-xơn, là người ưa hoạt động và ham thích phiêu lưu. Chàng đã phải đối mặt với nhiều gian nan trong những chuyến đi đến miền đất lạ bằng tàu biển: đắm tàu, cướp biển và bắt làm nô lệ…nhưng thử thách lớn nhất của Rô- bin-xơn phải sống một mình trên đảo hoang cách xa xã hội loài người. Một ngày có một chiếc tàu ghé đậu ở chỗ ở Rô- bin-xơn, đám thủy thủ nổi loạn để chiếm tàu. Rô- bin-xơn đã giúp thuyền trưởng lấy lại tàu và chàng chở về quê hương
GV:Văn bản trích học có nhan đề do người biên soạn đặt, thuộc chương 10 của tác phẩm, kể chuyện khi Rô- bin- xơn sống được khoảng 15 năm trên đảo. 
H: Xác định thể loại của văn bản? Ngôi kể
HS: Tiểu thuyết viết dới hình thức tự thuật -> Kể ngôi thứ nhất.
H. Trong các chú thích sgk chú thích nào theo em là khó cần giải thích thêm?
- Hs thảo luận nhóm bàn 1’
- Các nhóm báo cáo, nhận xét
- GV chốt
+ Các vật dụng mang theo người (khác với trang phục- quần áo, ủng..)
Hoạt động 3. HDHS tìm bố cục
* Mục tiêu
 Nhận diện được các phần trong văn bản.
 Trinh bày được nội dung của văn bản.
* Cách tiến hành
H. Nếu phải chia đoạn cuối của văn bản thành 2 phần thì nên tách từ chỗ nào? Tìm bố cục của văn bản và đặt tiêu đề cho từng phần?
- Ta có thể tách đoạn cuối thành 2 từ "bên khẩu súng của tôi"
- Phần 1: Từ đầu đến...như dưới đây (Cảm giác chung khi tự ngắm bản thân bộ dạng mình) 
- Phần 2: Tiếp theo đến...."áo quần của tôi" (Trang phục của vị chúa đảo)
- Phần 3: Từ " Quanh người tôi" -> "khẩu súng của tôi" (trang bị của vị chúa đảo).
- Phần 4: Phần còn lại(Diện mạo vị chúa đảo )
GV: Ta thấy cả 4 phần đều là cảm nhận và miêu tả bức chân dung tự hoạ của Rô-bin-xơn. Song đằng sau bức chân dung tự hoạ ấy là cuộc sống, ý chí, nghị lực của Rô-bin-xơn trên đảo hoang nên khi tìm hiểu văn bản, chúng ta không tìm hiểu theo bố cục 4 phần đã chia mà phân tích bổ dọc theo nội dung, ý nghĩa.
Hoạt động 4. HDHS tìm hiểu văn bản
* Mục tiêu
 Nghị lực, tinh thần lạc quan của một con người phải sống cô độc trong hoàn cảnh hết sức khó khăn.
* Cách tiến hành
GV:Rô- bin- xơn thực sự là vị chúa đảo vì lúc này chỉ duy nhất anh là con người. Làm bạn với anh có chú chó sống sót sau vụ đắm tàu và 1 con vẹt được thuần hoá trên đảo. 
H. Tìm những chi tiết miêu tả về trang phục? 
- Mũ = da dê, to tướng, cao lêu đêu, chẳng ra hình thù gì....rủ xuống phía sau gáy (vừa che mưa vừa chắn nắng)
- áo = da dê, vạt dài tới lưng chừng bắp đùi
- Quần loe = da dê, đến đầu gối (quần chỉ dài hơn áo 1 chút)
- ủng (vì không có tất và không có giầy) = da dê, bao quanh bắp chân, buộc dây 2 bên.
H. Em có nhận xét gì về chất liệu và kiểu dáng của bộ trang phục này?
GV: Bộ trang phục ấy khiến cho bất kì ai gặp Rô- bin-xơn lần đầu đều không khỏi hoảng sợ và phá lên cười, ngay cả chú chó- bạn thân thiết của Rô- bin-xơn cũng không nhận ra chủ trong lần gặp đầu tiên. Trang phục mang dáng dấp của người rừng cổ xa.
H. Tìm các chi tiết miêu tả trang bị của R? 
- Thắt lưng bằng da dê, 1 bên đeo cưa còn 1 bên đeo rìu
- Túi = da dê (1 túi đựng thuốc súng, 1 túi đựng đạn ghém- tất cả đều tự tạo)
- Đèo gùi trên lưng, khoác súng bên vai, 
gương dù (ô) cũng bằng da dê.
H. Em có nhận xét gì về cách kể, tả các trang bị này? Tác dụng?
- Kể kết hợp với tả nhằm làm nổi bật sự tương xứng giữa bộ trang phục với trang bị. Trang bị tiện dụng khi đi ra ngoài, mang đặc trưng riêng của vị chúa đảo. 
GV: Trang phục, trang bị đều rất đặc biệt, vậy còn diện mạo (khuôn mặt) của Rô- bin- xơn thì ra sao?
H. Nước da của Rô- bin- xơn như thế nào? Vì sao anh có nước da như thế?
- đen vì giám nắng. Rô- bin-xơn là người Anh, da trắng, nay sống trong thời gian dài ở xứ nhiệt đới, nước da đen là điều dễ hiểu.
H. Ria của Rô- bin- xơn có gì đặc biệt?
- Được cắt tỉa gọn gàng, kiểu cách (để kiểu Hồi giáo- dài, cong vểnh lên- có thể treo được mũ). Đây cũng là một thú vui của Rô- bin- xơn
H*. Vì sao Rô - bin- xơn chỉ chú ý miêu tả nước da và ria mép của mình mà không miêu tả chi tiết khuôn mặt trong khi trang phục và trang bị thì khá tỉ mỉ?
- Nhân vật muốn tập trung giới thiệu trang phục, trang bị lạ mắt, gây cười của mình, hơn nữa, NV đang miêu tả từ điểm nhìn của chính mình, những gì mà chính anh quan sát được. Tất cả những thứ đó chỉ có Rô- bin- xơn có được vì anh đang ở trên đảo hoang. Nó gợi sự hình dung thích thú cho người đọc. 
H. Em có nhận xét gì về trình tự kể, cách kể, tả và giọng điệu? Tác dụng?
- Kể theo ngôi thứ nhất tạo tính chính xác, đáng tin; trật tự từ trên xuống dưới, 
- Giọng văn dí dỏm, vui tươi thể hiện được vẻ đẹp tinh thần của nhân vật.
H. Phân tích từ bộ trang phục, trang bị, diện mạo của R để rút ra nhận xét về cuộc sống của Rô- bin-xơn trên đảo hoang?
- HS thảo luận nhóm 8/ (3') và báo cáo
- GV chốt
+ Bộ trang phục, trang bị, diện mạo đặc biệt, kì quái ấy chứng tỏ Rô- bin-xơn đang sống một cuộc sống thiếu thốn (các đồ dùng của thế giới con người hiện tại), anh phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt:
+ Rô- bin- xơn luôn sáng tạo và không những duy trì được cuộc sống mà còn làm cho cuộc sống có ý nghĩa hơn, sung túc hơn (thuần hoá và nuôi được dê để lấy thịt, sữa, da..; gieo trồng được lúa mì từ những hạt giống còn sót lại trên tàu; tự chế được thuốc súng và đạn ghém, tự đóng thuyền để di chuyển xung quanh đảo...; làm được nhà ở khá khang trang...
=> Chinh phục thiên thật ngoạn mục.
H. Vì sao Rô- bin-xơn có thể vượt qua mọi khó khăn tưởng chừng không thể vượt được?
- Rô - bin-xơn luôn lạc quan, kiên trì vượt khó, tin ở bàn tay lao động và khối óc đầy sáng tạo của mình.
 - Anh tự thuật lại trang phục, vật dụng, diện mạo của mình không một chút than phiền mà còn được kể thật dí dỏm pha chút giễu cợt vui vui.
- Anh luôn cố gắng để sống tốt hơn. 
H. Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả sử dụng và tác dụng?
GV: Đời sống tinh thần có vai trò vô cùng quan trọng bởi nếu trong hoàn cảnh ấy mà bi quan chờ chết thì có lẽ không thể có được một Rô- bin- xơn đáng mến, đáng phục như vậy.
Hoạt động 5. HD HS rút ra ghi nhớ
* Mục tiêu: 
- Khái quát chung được nghệ thuật đặc sắc và nội dung cơ bản của đoạn trích.
- Hiểu được ý nghĩa của văn bản.
* Cách tiến hành:
H. Em có nhận xét gì về nghệ thuật chung của đoạn trích?
- Nghệ thuật tự thuật tự nhiên, hấp dẫn, kể đan xen tả với giọng điệu hài hước, hóm hỉnh cùng với cách so sánh khéo léo.
- Sự đối lập giữa cuộc sống khó khăn, đơn độc, thiếu thốn với nghị lực vượt khó, tinh thần lạc quan của nhân vật.
H. Quan đoạn trích, em hình dung được cuộc sống vật chất và tinh thần của Rô- bin- xơn trên đảo hoang như thế nào?
- HS đọc ghi nhớ SGK (130).
H. Nêu ý nghĩa của văn bản?
Ca ngợi sức mạnh, tinh thần lạc quan, ý chí của con người trong hoàn cảnh đặc biệt.
Hoạt động 6: HDHS Luyên tập
* Mục tiêu
 Nêu cảm nhận của bản thân sau khi học song văn bản.
* Cách tiến hành
H. Nêu cảm nghĩ của em về nhận vật Rô-bin xơn? Qua nhân vật này em học tập được điều gì?
- HS thảo luận nhóm bàn/ (2’)
- Báo cáo, nhận xét
GV: chốt
1’
35
I. Đọc, thảo luận chú thích
1. Đọc, tóm tắt văn bản
a. Đọc
b.Tóm tắt
2. Thảo luận chú thích
a. Tác giả
 Đe-ni-ơn Đi-phô (1660-1731) là nhà văn lớn của Anh ở thế kỉ VIII.
b. Tác phẩm
 - Văn bản được trích từ cuốn tiểu thuyết Rô- bin- xơn Cru- xô, Tên đầy đủ của tác
 phẩm là Cuộc đời và những chuyện phiêu lưu kì thú của Rô-bin-xơn Cru-xô. Tác phẩm được viết theo hình thức tự 
truyện.
- Thể loại: Tiểu thuyết
c. Các chú thích khác 
(1)
II. Bố cục 
4 phần
III. Tìm hiểu văn bản
1. Bức chân dung tự hoạ của vị chúa đảo
Trang phục: bằng (Mũ, quần, áo, ủng) da dê độc đáo, kì quặc. Nó là sản phẩm mang tính sáng tạo của R. 
Trang bị: gồm những vật dụng (túi, rìu, ca, thuốc súng, đạn ghém, ô) cũng rất đặc biệt, khác người nhưng tiện dụng và mang đặc trng riêng của vị chúa đảo.
 Diện mạo:
+ Da đen vì nắng, gió biển
+ Ria để kiểu