Giáo án Ngữ văn 9 - Chuyên đề 2: Ôn tập: Sử dụng biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh

Chuyên đề 2:
*Ôn tập: Sử dụng biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả
 trong văn bản thuyết minh.
I.Lí thuyết:
- H.Có những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong văn bản thuyết minh?(tự thuật, nhân hoá, ẩn dụ..)
H.Tác dụng của biện pahps nghệ thuật trong VBTM?
- Làm cho bài văn sinh động hấp dẫn.
H.Cần phải sử dụng biện pháp nghệ thuật như thế nào để đạt được hiệu quả tất nhất?
- Hợp lí , tránh gò bó.
II.Luyện tập:
1.Muốn thuyết minh tốt người viết cần tránh điều gì?
A.Nghiên cứu tìm hiểu kĩ sự vật. B.Nắm được bản chất ,đặc trưng của sự vật.
C.Trình bày các biểu hiện không tiêu biểu. D.Nắm chắc các phương pháp thuyết minh.
2."Giun đất là động vật có đốt ,gồm khoảng 2500 loài ,chuyên sống ở vùng đất ẩm"
Người viết đã dùng phương pháp TM nào rong trường hợp trên?
A.Liệt kê. B.Nêu định nghĩa. C.Dùng số liệu. D.So sánh.
3.Trong văn bản "hạ Long đá và nước"Tác giả đã thuyết minh về đối tượng nào?
A.Con người và phong cảnh Hạ Long. B.Nước trên Vịnh Hạ Long.
C.Đá và nước trên vịnh Hạ Long. D.Đêm trăng trên vịnh Hạ Long.
 4. Cây chuối sống ở nơi nào trên đất nước ta?
A. Miền bắc. B.Miền nam. C.Miền duyên hải. D. Khắp cả nước.
5."đi khắp Việt Nam nơi đâu ta cũng gặp những cây chuối thân mềm vươn lên như những trụ cột nhẵn bóng, toả ra vòm tán lá xanh che rợp từ vườn tược tới núi rừng"
Câu văn trên đã sử dụng yếu tố miêu tả . điều đó đúng hay sai?
A.Đúng . B. Sai. 
6.Đọc đoạn văn TM dưới đây và dựa vào nội dung ấy để nhập vai con ếch , tự giới thiệu về bản thân mình:
"Con ếch có khi còn gọi là con gà đồng vì thịt nó ngon , thơm như gà đồng .Ếch là giống vừa ở trên cạn, vừa ở dưới nước .Lưng ếch có màu xanh lục hoặc màu nâu, pha một ít chấm đen.Khi ếch nấp trng bùn hay đám cỏ nếu không chú ý thì ta khó lòng mà nhận ra.Khi ở trên cạn , hễ gặp nguy hiểm chỉ vài bước nhảy là ếch đã lặn xuống mặt nước biến mất.Khi ở dưới nước mà gặp nguy hiểm ếch nhanh chóng nhảy ra mặt nước để chui vào bụi cây cỏ ven bờ. Ếch tuy ở dưới nước , nhưng thở bằng phổi và bằng da , và tim ếch lại nhiều hơn động vật khác một tâm thất"
Gợi ý: - Hs có thể xây dựng một đoạn văn TM có sử dụng biện pháp NT.
+tự truyện (tự kể , giới thiệu về mình)- Đóng vai con ếch"Tôi thuộc họ nhà ếch .Họ hàng nhà tôi rất đông .Mọi người không chỉ gọi chúng tôi là ếch mà còn gọi là gà đồng . Sở dĩ họ gọi như vậy vì thịt của chúng tôi rất ngon và thơm....+Nhân hoá: xây dựng câu chuyện,(gà đồng trò chuyện với ếch ->ếch tự giới thiệu về mình).
Ngày dạy:.
Phần Tập làm văn
Lập dàn ý cho đề văn thuyết minh có sử dụng biện pháp 
nghệ thuật ,yêú tố miêu tả biểu cảm
1.Đề bài: Con trâu ở làng quê Việt nam.
*Dàn ý: 
A.Mở bài: GIới thiệu con trâu.
B.Thân bài: -Hình ảnh con trâu trong đời số sống của người dân Việt nam.
+Là bạn của nhà nông .
+Cung cấp sức kéo.
+Cung cấp lương thực thực phẩm , thủ công mĩ nghệ.
- Hình ảnh con trâu trong một số lễ hội 
+Chọi trâu (9/8âm lịch ở Hải Phòng (Đồ Sơn – Hải Phòng)
+Đâm trâu ở Tây Nguyên 
- Hình ảnh con trâu gắn bó với tuổi thơ.
+Thả diều chăn trâu
+Thổi sáo trên lưng trâu.
+Học bài trên lưng trâu.
->Bức tranh Đông Hồ :chú bé trên lưng trâu.
=>Gợi một cuộc sống thanh bình êm ả.
C.Kết bài : Cảm nghĩ hình ảnh con trâu.
2.Hãy TM về cây tre Việt nam.
*Yêu cầu chung: Bài viết có sử dụng biện pháp nghệ thuật ,tự sự, miêu tả ,biểu cảm.
*Xác định yêu cầu của đề bài:
- văn TM.
- Đối tượng TM: Cây tre VN.
*Lập dàn ý: 
A.Mở bài:- Giới thiệu cây tre 
(Đi khắp làng quê đâu ta cũng gặp những luỹ tre rì rào trong gió .Tre có mặt ở hầu khắp các địa phương trên đất nước VN .Tre gắn bó lâu đời với người dân VN.Tre đi vào tiềm thức của người dân VN và đã trở thành người bạn thân thiết của người dân VN trong cả thời chiến lẫn thời bình.Chúng tôi thuộc họ nhà tre...
B.Thân bài: 
- Giới thiệu đặc điểm ,hình dáng của cây tre :- Thân ,lá, cành , rễ ->sử dụng yếu tố miêu tả.
- Giới thiệu đời sống của cây tre : Dễ sống ; sống thành khóm (bụi tre..)
->Biểu tượng cho tinh thần đoàn kết của người dân VN.(yếu tố biểu cảm)
- Giới thiệu công dụng của tre: 
+Thời chiến : - Làm gậy tre, chông tre..
 - Bảo vệ xóm làng.
+Thời bình: - bóng mát
 - giữ bờ.
- đồ dùng trong gia đình.
- Tre đi vào thơ ca: +Truyền thuyết TG.
 +"Tre xung phong vào xe tăng đại bác, tre giữ làng ,giữ nước....
 (Cây tre VN – Thép Mới)
 +Tre xanh xanh tự bao giờ
 Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh.
 (Tre VN- Nguyễn Duy)
 + Con ở MN ra thăm lăng Bác
 Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát. (Viếng lăng Bác- Viễn Phương)
C.Kết luận: - Khẳng định ý nghĩa của cây tre.
- Tình cảm bản thân với cây tre.
GV :Hướng dẫn hs hđ nhóm: 
- Y/c chọn những yếu tố trong dàn bài hãy viết đoạn văn có sử dụng yếu tố miêu tả +biểu cảm.
+Nhóm 1: (tổ 1+2) đề 1(con trâu)
+Nhóm 2:(tổ 3+4) đề 2 (cây tre)
*Gọi hs viết bài , nhận xét ,sửa chữa.
*Bài tập về nhà: - Hoàn thiện đề 1, 2 thành bài viết hoàn chỉnh (viết vào vở TLV).