Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 1, 2: Văn bản Lão hạc

ng
- V× gia c¶nh tóng quÉn, èm dµi, ®Ó l©u cËu Vµng ®ãi b¸n sÏ hôt tiÒn. L·o ¨n sung, rau m¸, cñ r¸y...
V× l·o muèn dµnh dôm tiÒn cho con trai nghÌo kh«ng lÊy ®­îc vî phÉn chÝ bá lµng ®i tÊm lßng nh©n hËu, th­¬ng con vµ tù träng cña l·o.
- T©m tr¹ng l·o H¹c khi b¸n cËu Vµng :
+ CËu Vµng lµ ng­êi b¹n th©n, lµ kû vËt. NhiÒu lÇn l·o nãi chuyÖn b¸n con chã víi «ng gi¸o chøng tá l·o suy tÝnh, ®¾n ®o. L·o coi ®©y lµ viÖc hÖ träng.
+ L·o day døt, ¨n n¨n v× "Giµ b»ng nµy tuæi ®Çu cßn ®¸nh lõa mét con chã". Bé d¹ng l·o khi kÓ víi «ng gi¸o : mÆt co róm, vÕt nh¨n x« l¹i, ®Çu nghÑo vÒ mét bªn, miÖng mãm mÐm, mÕu nh­ con nÝt, l·o hu hu khãc... trong l·o ®ang ®au ®¬n, xãt xa.
- GV nªu c©u hái tæng qu¸t : Xung quanh viÖc b¸n cËu Vµng, em thÊy l·o H¹c lµ ng­êi nh­ thÕ nµo ?
HS lµm viÖc ®éc lËp, ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung ®Ó HS tù ghi ý chÝnh.
- L·o lµ ng­êi bè téi nghiÖp lu«n day døt vµ c¶m thÊy "m¾c téi" víi con, kh«ng muèn chi tiªu phÝ ph¹m ®Õn ®ång tiÒn, m¶nh v­ên.
L·o lµ con ng­êi sèng t×nh nghÜa, thuû chung, trung thùc, cã tÊm lßng th­¬ng con s©u s¾c. RÊt quý cËu Vµng nh­ng ph¶i b¸n ®i v× nghÜ ®Õn t­¬ng lai ®øa con trai. Kh«ng muèn lµm phiÒn lµng xãm, ng­êi quen...
Ho¹t ®éng 3 :
c. T×m ®Õn c¸i chÕt :
- GV cho HS ®äc tiÕp ®o¹n tõ "Chao «i ! ®èi víi nh÷ng ng­êi ë quanh ta... ®Õn hÕt" vµ nªu c¸c c©u hái ®Ó HS tr¶ lêi:
+ Gia c¶nh l·o H¹c ®· ®Õn møc l·o ph¶i chÕt ®ãi kh«ng ?
+ L·o H¹c nhê «ng gi¸o thu xÕp hai viÖc (v¨n tù gi÷ v­ên vµ gi÷ tiÒn) gióp em hiÓu thªm nh÷ng g× vÒ con ng­êi l·o H¹c?
+ Gia c¶nh l·o dï nghÌo ®ãi nh­ng ch­a ®Õn møc chÕt ®ãi (v× l·o cßn 30 ®ång vµ 3 sµo v­ên ! )
+ Nhê «ng gi¸o thu xÕp 2 viÖc (gi÷ v­ên vµ gi÷ tiÒn) chøng tá l·o lµ ng­êi chu ®¸o, cÈn thËn vµ cã lßng tù träng cao. Th­¬ng con, lo thu vÐn cho con chø kh«ng nghÜ g× ®Õn b¶n th©n m×nh. L·o ®ang ©m thÇm chuÈn bÞ cho c¸i chÕt cña m×nh.
+ C¶m nhËn cña em khi ®äc vµ gÆp chi tiÕt l·o H¹c xin b¶ chã vµ bµn víi Binh T­ vÒ viÖc uèng r­îu? Gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña chi tiÕt nµy?
Häc sinh lµm viÖc theo nhãm, ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, líp nhËn xÐt. Gi¸o viªn bæ sung, häc sinh ghi ý chÝnh vµo vë.
+ Xin b¶ chã lµ chi tiÕt nghÖ thuËt quan träng : «ng gi¸o, Binh T­ vµ ng­êi ®äc nghi ngê b¶n chÊt trong s¹ch cña l·o, l·o nh©n hËu vµ giµu lßng tù träng nay l¹i tha ho¸ ®Õn nh­ vËy.
Chi tiÕt nµy "®¸nh lõa ý nghÜ mäi ng­êi; Binh T­ mØa mai, «ng gi¸o thÊy cuéc ®êi mçi ngµy thªm buån"...
V× vËy t×nh huèng truyÖn ®­îc ®Èy lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm.
+ GV hái : c¸ch miªu t¶ c¸i chÕt cña l·o H¹c ?
HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi.
+ GV nªu c©u hái kh¸i qu¸t : C¶m nhËn cña em vÒ c¸i chÕt cña l·o H¹c?
HS ®éc lËp suy nghÜ, ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp bæ sung, GV tæng kÕt, HS tù ghi ý chÝnh vµo vë.
+ C¸ch miªu t¶ c¸i chÕt cña l·o H¹c : vËt v¶ trªn gi­êng ®Çu tãc rò r­îi, quÇn ¸o xéc xÖch, m¾t long sßng säc, sïi bät mÐp, vËt v¶ ®Õn 2 giê míi chÕt. L·o chÕt trong vËt v¶, ®au ®ín, d÷ déi vµ bÊt th×nh l×nh.
ChØ cã «ng gi¸o vµ Binh T­ biÕt vÒ c¸i chÕt cña l·o.
+ Chän c¸i chÕt b»ng n¾m b¶ chã (c¸i chÕt nh­ kiÓu con chã bÞ lõa) nh­ chän mét sù tù trõng ph¹t, g©y Ên t­îng m¹nh.
ChÕt ®au ®ín, th¶m th­¬ng khiÕn mäi ng­êi th­¬ng c¶m, «ng gi¸o giËt m×nh mµ ngÉm nghÜ vÒ cuéc ®êi (cuéc ®êi ch­a h¼n ®· ®¸ng buån) - Tr­íc ®ã t¸c gi¶ buån v× nghe Binh T­ kÓ (xin b¶ ®Ó ®¸nh chã lµng xãm), b©y giê buån v× con ng­êi cã nh©n c¸ch cao ®Ñp nh­ l·o kh«ng ®­îc sèng, l¹i ph¶i chän c¸i chÕt ®au ®ín vËt v¶ nh­ thÕ.
Ho¹t ®éng 4 :
2. Nh©n vËt «ng gi¸o.
- GV nªu c©u hái : ý nghÜa cña viÖc x©y dùng nh©n vËt «ng gi¸o (cã thÓ coi lµ nh©n vËt t«i) trong truyÖn ng¾n nµy ?
HS lµm viÖc theo nhãm, ®¹i diÖn nhãm tr¶ lêi. GV bæ sung, HS tù ghi ý chÝnh.
- Lµ ng­êi hµng xãm tin cËy, lµ ng­êi chøng kiÕn, ng­êi gÇn gòi víi l·o H¹c, chia sÏ nçi niÒm víi l·o...
- Nh©n vËt "t«i" ®Ó kÓ ë ng«i thø nhÊt lµm cho c©u chuyÖn gÇn gòi, ch©n thùc; nãi ®­îc nhiÒu giäng ®iÖu; kÕt hîp gi÷a kÓ víi t¶ vµ triÕt lÝ, tr÷ t×nh; linh ho¹t di chuyÓn kh«ng gian vµ thêi gian...
- Nh©n vËt "t«i" tù béc lé c¸i nh×n vÒ cuéc ®êi, vÒ con ng­êi "chao «i ! ®èi víi nh÷ng ng­êi ë quanh ta... kh«ng bao giê ta th­¬ng": §©y lµ triÕt lý lÉn c¶m xóc tr÷ t×nh thiÕt tha. §©y lµ th¸i ®é sèng, øng xö mang tinh thÇn nh©n ®¹o - cÇn nh×n hä b»ng ®«i m¾t cña t×nh th­¬ng cña tÊm lßng c¶m ®ång c¶m míi c¶m th«ng cho hä ®­îc.
Ho¹t ®éng 5 :
III. Tæng kÕt :
GV cho HS suy nghÜ c©u hái: Thu ho¹ch cña em vÒ néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n nµy?
HS lµm viÖc ®éc lËp, ®øng t¹i chç tr¶ lêi. GV bæ sung vµ cho HS ghi ý chÝnh.
GV cho 1 HS ®äc phÇn Ghi nhí trong SGK.
- Néi dung : Sù th«ng c¶m s©u s¾c cña t¸c gi¶ tr­íc c¶nh ngé, sè phËn cña ng­êi n«ng d©n trong x· héi cò; ®ång thêi kh¼ng ®Þnh nh÷ng vÎ ®Ñp trong s¸ng, trung thùc, tù träng cña nh÷ng ng­êi n«ng d©n Êy. 
- NghÖ thuËt : NghÖ thuËt kÓ chuyÖn víi viÖc x©y dùng nh©n vËt «ng gi¸o (nh©n vËt "t«i") phï hîp víi lèi kÓ chuyÖn kÕt hîp tr÷ t×nh, triÕt lÝ, b×nh luËn. Chän lùa chi tiÕt cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt. Ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh, gîi c¶m xóc... §Æc biÖt nghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt (l·o H¹c lóc nãi chuyÖn víi «ng gi¸o, suy nghÜ néi t©m, xin b¶ chã, vËt v¶ chÕt trong ®au ®ín).
Ho¹t ®éng 6 :
IV. LuyÖn tËp :
GV cho HS viÕt ®o¹n v¨n ng¾n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ nh©n vËt l·o H¹c.
HS v¹ch ®Ò c­¬ng s¬ l­îc, sau ®ã viÕt ®o¹n v¨n t¹i líp.
GV gäi mét sè HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt, bæ sung.
C¶m nghÜ vÒ nh©n vËt l·o H¹c:
- VÒ c¶nh ngé.
- T×nh c¶m cña l·o ®èi víi con trai vµ cËu Vµng.
- C¸i chÕt cña l·o H¹c...
(Yªu cÇu ph¶i dùa vµo t¸c phÈm, c¶m xóc ph¶i ch©n thµnh).
	c. H­íng dÉn häc ë nhµ.
- N¾m v÷ng néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n.
- Lµm l¹i bµi tËp luyÖn tËp (ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ nh©n vËt l·o H¹c).
- ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : Tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh.
TiÕt 3 : 	Tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh
* Môc tiªu cÇn ®¹t.
Gióp HS :
- HiÓu ®­îc thÕ nµo lµ tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh.
- Cã ý thøc sö dông tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh ®Ó t¨ng thªm tÝnh h×nh t­îng, tÝnh biÓu c¶m trong giao tiÕp.
* TiÕn tr×nh lªn líp
a. æn ®Þnh líp. kiÓm tra bµi cò.
- GV æn ®Þnh nh÷ng nÒn nÕp b×nh th­êng.
- KiÓm tra bµi cò.
+ Tõ c©u chñ ®Ò cho tr­íc, viÕt ®o¹n v¨n diÔn dÞch. BiÕn ®o¹n diÔn dÞch thµnh ®o¹n quy n¹p.
+ Chän 1 trong 3 ý triÓn khai tõ c©u thµnh ng÷ "ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng" ®Ó viÕt ®o¹n v¨n vµ nªu c¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n ®ã.
+ Mçi bµi tËp gäi 1 HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt.
+ GV nhËn xÐt, bæ sung. T×m trong c¸c ®o¹n v¨n cña HS c¸c tõ ng÷ cã tÝnh t­îng h×nh, t­îng thanh ®Ó nãi tíi viÖc dïng tõ ng÷ vµ chuyÓn tiÕp vµo d¹y bµi míi Tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh.
b. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y - häc.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1 :
I. §Æc ®iÓm, c«ng dông.
- GV cho 1 HS ®äc c¸c ®o¹n trÝch trong L·o H¹c (SGK) vµ ®äc yªu cÇu ë c©u hái a.
HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. GV nhËn xÐt vµ bæ sung.
- GV cho HS tr¶ lêi yªu cÇu c©u hái b (vÒ t¸c dông cña c¸c tõ ®ã trong v¨n miªu t¶, tù sù).
GV cã thÓ lÊy thªm mét sè ®o¹n v¨n ®· häc ®Ó minh ho¹ t¸c dông cña tõ t­îng h×nh, t­îng thanh. Cho 1 HS ®äc phÇn ghi nhí. HS ghi ý chÝnh vµo vë.
a. Nh÷ng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng ®iÖu, ho¹t ®éng, tr¹ng th¸i : mãm mÐm, xång xéc, rñ r­îi, vËt v¶; xéc xÖch.
+ Nh÷ng tõ ng÷ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ng­êi: hu hu, ­ ö.
b. T¸c dông : Gîi ®­îc h×nh ¶nh, ©m thanh cô thÓ sinh ®éng, cã gi¸ trÞ gîi c¶m cao, th­êng ®­îc dïng trong c¸c lo¹i v¨n b¶n miªu t¶, tù sù.
Ho¹t ®éng 2 :
II. LuyÖn tËp.
- GV cho 1 HS ®äc yªu cÇu BT1. HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt, GV bæ sung.
- GV cho HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi c©u hái BT2. HS bæ sung cµng nhiÒu cµng tèt.
Bµi tËp 1: C¸c tõ t­îng h×nh, t­îng thanh lµ xoµn xo¹t, rãn rÐn, bÞch, lÎo khÎo, cháng quÌo.
Bµi tËp 2 : T×m 5 tõ gîi t¶ d¸ng ®i: ®i lom khom, ®i ngÊt ng­ëng, ®i khÖnh kh¹ng, ®i nghiªng nghiªng, ®i lõ ®õ, ®i véi vµng, ®i khoan thai, ®i ch÷ b¸t...
Ho¹t ®éng 3 :
- GV cho HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Yªu cÇu HS ®Æt c©u víi c¸c tõ nµy ®Ó tr¸nh ®¬n ®iÖu, tÎ nh¹t (vÝ dô : c¶ líp c­êi ha h¶ khi mµn kÞch g©y c­êi cña tæ 2 diÔn rÊt tèt). 
Bµi tËp 3 : Ph©n biÖt ý nghÜa c¸c tõ t­îng thanh t¶ tiÕng c­êi :
+ Ha h¶ : c­êi to, kho¸i chÝ.
+ H× h× : ph¸t ra ®»ng mòi, thÝch thó, bÊt ngê.
+ H¬ hí : tho¶i m¸i, vui vÎ, kh«ng cÇn gi÷ g×n.
- GV lÇn l­ît gäi mçi HS ®Æt 1 c©u cã 1 tõ cho tr­íc, yªu cÇu HS thay thÕ c¸c tõ kh¸c xem cã hîp lý kh«ng? Líp nhËn xÐt, bæ sung
Bµi tËp 4 : §Æt c©u víi c¸c tõ t­îng h×nh, t­îng thanh.
MÉu : M­a r¬i lép bép trªn m¸i t«n (kh«ng thÓ lµ åm åm ®­îc). 
Bµi tËp 5 : (Giao vÒ nhµ)
c. H­íng dÉn häc ë nhµ :
- N¾m ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh.
- Lµm bµi tËp 5 : S­u tÇm 1 bµi th¬ cã sö dông tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh (mçi em 1 bµi).
- ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n.
TiÕt 4 : 	Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n
* Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp HS hiÓu vµ biÕt c¸ch sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ó liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n, khiÕn chóng liÒn ý, liÒn m¹ch.
* TiÕn tr×nh lªn líp
a. æn ®Þnh líp. kiÓm tra bµi cò.
- GV æn ®Þnh nh÷ng nÒn nÕp b×nh th­êng.
- KiÓm tra bµi cò :
+ Lý thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n, dùng ®o¹n trong v¨n b¶n (®o¹n diÔn dÞch, ®o¹n quy n¹p, ®o¹n song hµnh)...
+ HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung vµ chuyÓn tiÕp vµo bµi míi chuyÓn ®o¹n trong v¨n b¶n.
b. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y - häc
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1 :
I. T¸c dông cña viÖc Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n. 
- GV cho HS ®äc yªu cÇu 1 (vÒ 2 ®o¹n v¨n cña Thanh TÞnh) vµ tr¶ lêi c©u hái. Líp nhËn xÐt, bæ sung.
- Tr­êng hîp 1 nµy : ®o¹n 1 t¶ c¶nh s©n tr­êng Mü Lý ngµy tùu tr­êng, ®o¹n 2 lµ c¶m gi¸c cña nh©n vËt "t«i" mét lÇn ghÐ qua th¨m tr­êng tr­íc ®©y.
(Hai ®o¹n nµy cïng viÕt vÒ ng«i tr­êng Êy nh­ng kh«ng cã sù g¾n bã).
- GV cho HS ®äc yªu cÇu 2, ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt, GV bæ sung, HS tù ghi ý chÝnh vµo vë.
- GV : nh­ vËy, côm tõ "tr­íc ®ã mÊy h«m" lµ ph­¬ng tiÖn liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n, h·y cho biÕt t¸c dông cña viÖc liªn kÕt ®o¹n trong v¨n b¶n ?
HS th¶o luËn, trao ®æi, GV nhËn xÐt, bæ sung tæng kÕt ®