Giáo án Ngữ văn 8 - Học kỳ I - Tiết 60

Ngày soạn: 20/11/2013 
Ngày giảng: 8A: /11/2013
	 8B: /11/2013
Tiết 60
THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Sự đa dạng của đối tượng được giới thiệu trong văn bản thuyết minh.
- Vận dụng kết quả quan sát, tìm hiểu về một số tác phẩm cùng thể loại để làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học.
2. Kĩ năng
- Quan sát đặc điểm hình thức của một thể loại văn học
- Tìm ý, lập dàn ý, cho bài văn thuyết minh về một thể loại văn học.
- Hiểu và cảm thụ được giá trị nghệ thuật của thể loại văn học đó.
- Tạo lập được một văn bản thuyết minh về một thể loại văn học có độ dài 300 chữ.
3. Thái độ: Có ý thức rèn kĩ năng viết bài văn thuyết minh về một thể loại văn học.
B. Chuẩn bị của GV và HS:
- Giáo viên: Bài soạn, văn bản mẫu 
- Học sinh: Đọc trước bài
C. Các kĩ năng sống cần GD trong bài
 - KN : Tư duy sáng tạo, đảm nhận trách nhiệm.....
D. Tiến trình dạy và học
1. Ổn định lớp: 8A :…………………….8B :………………
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới: 
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới
* Giới thiệu bài:
 Các em đã được tìm hiểu cách thuyết minh về 1 thứ đồ dùng, bài hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách thuyết minh về 1 thể loại Văn học. 
* Hoạt động 2: Hướng dẫn thuyết minh đặc điểm một thể loại VH
- Mục tiêu: Giúp học sinh nhận diện luật thơ qua tìm hiểu vê số câu, số tiếng, số dòng; luật bằng trắc, đối và niêm; cách gieo vần, ngắt nhịp trong thẻ thơ Thất ngôn bát cú. Biết trình bày bài thuyết minh về thể loại văn học.
- Phương pháp: Phân tích mẫu
- Thời gian: 20p
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung 
 Để nhận diện được đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú, trước tiên ta phải làm gì?
(quan sát)
- Học sinh quan sát bài thơ “ Đập đá ở Côn Lôn” trên bảng phụ và rút ra nhận xét.
- Bài thơ có mấy dòng? mỗi dòng có mấy chữ? Số dòng, số chữ có bắt buộc không? Có thể thêm bớt ý được không?
- Mội bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 chữ, số dòng, số tiếng là bắt buộc, không thể tuỳ ý thêm bớt.
- GV nêu kí hiệu tiếng bằng, tiếng trắc
và yêu cầu học sinh:
- Hãy ghi kí hiệu bằng trắc cho từng tiếng ở bài thơ?
Bằng: thanh huyền, thanh ngang.
Trắc: hỏi, ngã, nặng, sắc.
- Dựa vào kết quả quan sát hãy cho biết tiếng nào hiệp vần với nhau , nằm ở vị trí nào? Đó là vần bằng hay vần trắc?
- Nêu mối quan hệ bằng, trắc giữa các dòng ?
Quan hệ bằng trắc:
- Đối nhau: câu 1 – 2; câu 3 – 4; câu 5 – 6; câu 7 – 8.
- Niêm: câu 2 – 3; câu 4 – 5; câu 6 – 7.
- Bài thơ có những tiếng nào hiệp vần với nhau ? nằm ở vị trí nào trong dòng thơ và đó là vần bằng hay vần trắc ? 
Vần bằng : 
 - Những tiếng cuối của các câu : 1, 2, 4, 6, 8.
- Nhịp: 2 – 2 – 3 ; 4 – 3 .
- Hãy cho biết thơ 7 tiếng ngắt nhịp như thế nào?
Chẵn lẻ : 4/3
- Thơ thất ngôn bát cú thường có bố cục ntn?
- Theo em thể thơ này có ưu và nhược điểm gì?
-Ưu điểm: Âm thanh, đăng đối nhịp nhàng(về vần), có vẻ đẹp hài hoà cân đối cổ điển, nhạc điệu trầm bổng phong phú
-Nhược điểm: gò bó về câu chữ, niêm, luật
- Sau khi quan sát, tìm ra đặc điểm của thể thơ đó thì ta phải làm gì ?
- Mở bài, theo em phải lầm gì ?
- Gọi học sinh trả lời mẫu. 
VD: Thơ thất ngôn bát cú là một thể thơ thông dụng trong các thể thơ Đường luật được các nhà thơ Việt Nam rất yêu chuộng....
- Phần thân bài cần thuyết minh những gì ?
- Gọi học sinh trả lời theo kết quả vừa quan sát.
- Phần kết bài em viết gì ?
VD: Thất ngôn bát cú là một thể thơ được sử dụng nhiều trong giai đoạn văn thơ trung đại . Nhiều bài thơ hay đều được làm bằng thể thơ này. Ngày nay thể thơ thất ngôn bát cú vẫn còn được ưa chuộng.
- Từ phân tích trên hãy cho biết muốn làm một bài văn thuyết minh về thể loại văn học ta phải làm gì?
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
* Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát
- Số dòng: 8
- Số tiếng: 7
- Quan hệ bằng, trắc: theo luật: Nhất, tam, ngũ bất luận. Nhị, tứ, lục phân minh.
(chỉ xét đối, niêm ở các tiếng thứ 2, 4, 6).
-
 Vần bằng: gieo ở tiếng cuối của các câu: 1, 2, 4, 6, 8.
- Nhịp: 4/3
- Bố cục: gồm 4 phần:
 Đề, thực, luận, kết
2. Lập dàn bài
a, Mở bài: Nêu một định nghĩa chung về thể thơ thất ngôn bát cú.
b, Thân bài:
- Số câu, số chữ trong bài;
- Quy luật bằng trắc của thể thơ;
- Cách gieo vần của thể thơ.
- Cách ngắt nhịp phổ biến của mỗi dòng thơ.
c, Kết bài: Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của thể thơ.
* Ghi nhớ/154
* Hoạt động 3: HD luyện tập
- Mục tiêu: Biết quan sát, nhận xét về một thể loại văn học cụ thể. Chỉ ra các đặc điểm cơ bản của thể loại truyện ngắn.
- Phương pháp: Gợi mở, thực hành
- Thời gian: 15 phút
Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn.
- Hướng dẫn học sinh làm bài.
- Lấy ví dụ của truyện Lão Hạc.
II. Luyện tâp
* Bài tập 1 
Lập dàn bài:
a, Mở bài: Nêu định nghĩa về truyện ngắn.
b, Thân bài: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
- Tự sự: 
+ Là yếu tố chính, quyết định cho sự tồn tại của một truyện ngắn.
+ Gồm: sự việc chính và nhân vật chính
Ví dụ: 
+ Sự việc chính: Lão Hạc giữ tài sản cho con bằng mọi giá.
+ Nhân vật chính: Lão Hạc.
 Ngoài ra còn có các sự việc, nhân vật phụ.
+ Sự việc phụ: con trai lão Hạc bỏ đi, lão Hạc đối thoại với cậu vàng, bán con vàng, đối thoại với ông giáo,…
+ Nhân vật phụ: ông giáo, con trai lão Hạc, Binh Tư, vợ ông giáo,…
- Miêu tả, biểu cảm, đánh giá:
+ Là các yếu tố bổ trợ, giúp cho truyện ngắn sinh động, hấp daannx.
+ Thường đan xen vào các yếu tố tự sự.
- Bố cục, lời văn, chi tiết:
+ Bố cục chặt chẽ, hợp lí
+ Lời văn trong sáng, giàu hình ảnh.
+ Chi tiết bất ngờ, độc đáo. 
4. Củng cố:
 - HS cần nắm chắc kiến thức về đặc điểm của thể loại văn học để làm bài văn thuyết trong thực tế.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Vận dụng kiến thức đã học để nhận biết và phân tích đặc điểm của một số thể loại quen thuộc như thơ thất ngôn tứ tuyệt, thơ ngũ ngôn, thơ 8 chữ....
- Tham khảo các bài văn mẫu
- Chuẩn bị bài: Hướng dẫn đọc thêm
* Rút kinh nghiệm