Giáo án Ngữ văn 8 (chuẩn)

. xe cộ: xe đạp, xe gắn máy, xe tải...
b. kim loại: nhôm, sắt, chì, bạc...
c. hoa quả: nhãn, bơ, hồng, sấu...
d. họ hàng: cô, dì, cậu mợ, chú...
e. mang: xách, khiêng, gánh, cõng...
BT4: Loại bỏ các từ không thuộc phạm vi nghĩa:
a. thuốc lào.
b. thủ quỹ
c. bút điện
d. hoa tai
V. Củng cố: 4’
 GV nêu câu hỏi về từ ngữ nghĩa rộng và hẹp để củng cố bài học.
 VI. Dặn dò: 1’
 - Học bài. - Làm bài tập số 5 - SGK, trang 11.
 - Chuẩn bị bài: “Tính thống nhất về chủ đề của văn bản”.
Tuần Ngày soạn: 
Tiết 4
 TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Thấy được tính thống nhất về chủ đề của văn bản và xác định được chủ đề của văn bản cụ thể.
- Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Chủ đề văn bản.
- Những thể hiện của chủ đề trong văn bản.
2. Kỹ năng:
+ Kỹ năng chuyên môn
- Đọc – hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản.
- Trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề.
* Kỹ năng sống
Giao tiếp: phản hồi/ lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ ý tưởng cá nhân về chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của văn bản
Suy nghĩ sáng tạo:nêu vấn đề, phân tích đối chiếu văn bản để xác định chủ đề và tính thống nhất của chủ đề
3. Thái độ
 Hs có ý thức xác định chủ đề và có tính nhất quán khi xác điịnh chủ đề văn bản
III. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS.
- Giáo viên: SGK, bài giảng, bảng phụ 
 - HS: Đọc và trả lời câu hỏi phần tìm hiểu bài.
IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra: Sự chuẩn bị của học sinh.
3. Bài mới:
Giới thiệu bài
Ở giờ trước các em đã được tìm hiểu về văn bản “ tôi đi học” các em đã nắm được những nét chính xuyên suốt tác phẩm là truyện ngày đầu đi học của nhân vật tôi. Vậy vấn đề chính ấy có phải là chủ đề của văn bản không? Văn bản ấy có tính thống nhất về chủ đề không ta cùng đi tim hiểu.
TG
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung ghi bảng
6’
7’
10’
13’
Hoạt động 1: HDHS tìm hiểu về chủ đề của văn bản:
 -Yêu cầu h/s xem lại văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh, trang 5.
H: Tác giả nhớ lại kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu?
H: Sự hồi tưởng ấy gợi lên cảm giác gì trong lòng tác giả?
=> Đó chính là chủ đề của văn bản Tôi đi học.
H: Nêu chủ đề của văn bản “Tôi đi học?
=> Chủ đề là đối tượng, vấn đề chính (chủ yếu) được tác giả đặt ra trong văn bản.
H: Nêu chủ đề của bài thơ Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh.
- Chuyển ý sang mục II.
 H: Căn cứ nào cho em biết văn bản “Tôi đi học” nói lên kỷ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên?
 -Chia HS ra làm 2 nhóm, thời gian 5’, thi đua tìm từ với yêu cầu sau:
H: Tìm những từ ngữ chứng tỏ tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường.
 H: Khi nào văn bản có tính thống nhất về chủ đề?
H: Chủ đề được thể hiện như thế nào trong văn bản?
Hoạt động 2: HDHS luyện tập:
 -Gọi HS đọc yêu cầu B/tập 1,2,3.
 -GV chia lớp ra 4 nhóm, chia nhiệm vụ:
Bt1: nhóm 1 câu a.
 nhóm 2 câu b, c.
Bt2: nhóm 3.
Bt3: nhóm 4.
 thời gian: 5’.
-Gv hướng dẫn HS làm bài tập căn cứ trên kết quả hoạt động của từng nhóm.
- HS xem lại văn bản.
- HS trả lời( kỷ niệm buổi đi học đầu tiên trong đời).
- HS trả lời (cảm giác bâng khuâng, xao xuyến không thể nào quên).
- HS nêu chủ đề( kỷ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên).
- HS lắng nghe.
- HS xác định(tình yêu quê hương và gia đình dạt dào trong tâm hồn người lính trẻ trên đường hành quân trong thời đánh Mỹ).
- HS phân tích cơ sở: tựa bài, các từ ngữ, câu văn nói đến việc đi học được lập lại nhiều lần
- HS chia nhóm, thi đua tìm từ.
 - HS trả lời
- HS trả lời
- HS đọc.
- HS chia nhóm, nhận nhiệm vụ, thảo luận nhóm.
l.
- Cử đại diện trình bày kết quả.
- HS khác nhóm nhận xét bài làm của bạn.
I. Chủ đề của văn bản:
Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.
II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản:
- Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác.
III. Luyện tập:
 1. Bài tập 1: Văn bản “Rừng cọ quê tôi”.
a. Thứ tự trình bày:
- Miêu tả dáng cọ, sự gắn bọ giữa rừng cọ với nhau, sự gắn bó của cọ với tuổi thơ của tác giả, công dụng của cọ, tình cảm của người sông Thao với rừng cọ.- Trình tự trên khó thay đổi vì các phần được sắp xếp hợp lý, thể hiện ý rành mạch liên tục.
b. Chủ đề văn bản: 
 Vẻ đẹp và ý nghĩa của rừng cọ quê tôi.
c. Các từ ngữ được lập lại nhiều lần:
 rừng cọ, lá cọ, dáng cọ, sự gắn bó của cọ đối với nhân vật tôi, công dụng của cọ.
2. Bài tập 2:
 Bỏ ý b & d vì xa chủ đề, làm cho văn bản không đảm bảo tính thống nhất.
3. Bài tập 3:
Bỏ ý c & g vì lạc đề.
 V. Củng cố: 3’
 H: Khi nào văn bản có tính thống nhất về chủ đề?
 VI. Dặn dò: 1’
 - Học bài.
 - Hoàn thiện các bài tập.
 - Xem trước văn bản: “Trong lòng mẹ”.
.
Tuần Ngày soạn: 
Tiết 5
 TRONG LÒNG MẸ
 ( Trích “Những ngày thơ ấu – Nguyên Hồng”)
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Có được những kiến thức sơ giản về thể văn hồi kí.
- Thấy được đặc điểm của thể văn hồi kí qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc.
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Khái niệm thể loại hồi kí.
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ.
- Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân
vật.
- Ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô
 héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng.
2. Kỹ năng:
+ Kỹ năng chuyên môn:
- Bước đầu biết đọc – hiểu một văn bản hồi kí.
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm truyện.
* Kỹ năng sống:
Suy nghĩ sáng tạo: Phân tích, bình luận những cảm xúc của bé Hồng về tình yêu thương mãnh liệt đối với người mẹ.
Giao tiếp: trao đổi, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, cảm nhận của bản thân về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. 
Xác định giá trị bản thân:trân trọng tình cảm gia đình, mẫu tử, biết cảm thông với nỗi bất hạnh của người khác
3. Thái độ
Giáo dục HS đồng cảm với nỗi đâu tinh thần, tình yêu thương mẹ mãnh liệt của bé Hồng.
III. CHUẨN BỊ: 
	- Tập truyện “ Những ngày thơ ấu” ; chân dung nhà văn Nguyên Hồng, 
	- GV+ HS soạn bài. 
IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 
 1. Kiểm tra bài cũ : 	
+ . Tác phẩm “ Tôi đi học “ viết theo thể loại nào? Vì sao em biết? 
+ Nhắc lại 3 so sánh hay trong bài “Tôi đi học” và phân tích hiệu quả nghệ thuật?. 
2. Bài mới
 Vào bài mới : Có những kỷ niệm tuổi thơ ngọt ngào êm đềm như tuổi thơ của nhân vật “ tôi” trong “ Tôi đi học” . Song cũng có những tuổi thơ cay đắng dữ dội “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng đã được kể, nhớ lại với những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại mà thấm đẫm tình yêu – tình yêu Mẹ. Bài học hôm nay sẽ giúp ta nhận rõ rung động ấy.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1: HDHS đọc tìm hiểu chung
 -Gọi h/s đọc chú thích (*) trang 19.
H: Giới thiệu đôi nét về tác giả?
 -Giảng giải: Do hoàn cảnh của mình, Nguyên Hồng sớm thấm thía nỗi cơ cực và gần gũi với những người nghèo khổ. Ông được xem là nhà văn của những người lao động nghèo cùng khổ - một lớp người “dưới đáy” xã hội.
Nhân vật chính trong tác phẩm của ông đều bộc lộ tình cảm sâu sắc, mãnh liệt.
-Hướng dẫn HS cách đọc văn bản (lưu ý giọng điệu nhân vật khi đối thoại giữa cô, tôi, mẹ).
-Gv đọc mẫu, gọi HS đọc theo.
H: Nhận xét cách đọc của bạn?
-Gv uốn nắn, sửa chữa.
H: Văn bản thuộc thể loại gì? Em hiểu như thế nào về thể loại trên?
- GV bổ sung: Hồi ký là tác phẩm văn học thuộc phương thức tự sự do tác giả tự viết về cuộc đời mình. Tác giả thành nhân vật người kể chuyện (ngôi thứ nhất số ít) và trực tiếp biểu lộ cảm nghĩ về những ngày thơ ấu.
H: Văn bản có xuất xứ như thế nào?
H: Xác định phương thức biểu đạt của văn bản?
 H: Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần là gì?
* Chuyển ý dựa trên bố cục.
Hoạt động 2:HDHS đọc- hiểu văn bản:
 -Hướng h/s chú ý vào phần đầu của văn bản.
H: Ban đầu, người cô có thái độ như thế nào?
H: Chi tiết nào tiếp theo cho thấy người cô tỏ ra quan tâm Hồng.
H: Giọng điệu của từ “thăm em bé” của người cô có ý nghĩa gì?
H: Thấy Hồng rớt nước mắt, người cô có thay đổi không? Nêu dẫn chứng?
H: Qua đó em có nhận xét gì về người cô này?
-> Đây là hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, khô héo tình ruột thịt trong xã hội thực dân nửa phong kiến.
(Củng cố nội dung tiết 1)
Hết tiết
- HS đọc theo yêu cầu.
- HS giới thiệu 
- HS lắng nghe.
- HS lắng nghe.
- HS đọc văn bản
 - HS nhận xét .
- HS lắng nghe.
- HS xác định thể loại và nêu hiểu biết của bản thân.
- HS lắng nghe.
- HS nêu vị trí của đ/trích trong v/bản.
- HS xác định.
- HS xác định bố cục văn bản.
- Hồng và cô nói chuyện.
- Hồng và mẹ gặp nhau.
- HS quan sát phần được hướng dẫn.
- HS xác định.
- HS xác định.
- HS phân tích. 
- HS phân tích( vẫn thản nhiên và tiếp kể chuyện mẹ Hồng với vẻ thích thú).
- HS thảo luận để đưa ra nhận xét thống nhất.
I. Đọc,tìm hiểu chung:
 1. Tác giả:
 - Nguyên Hồng (1918 - 1982), quê ở Nam Định.
 - Ngòi bút của ông luôn hướng về những người nghèo.
 - Được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (1996).
2. Văn bản:
a. Đọc:
b. Thể loại:
 Hồi ký (tự truyện).
b. Vị trí đoạn trích:
 Văn bản trích từ chương IV của tác phẩm “Những ngày thơ ấu”.
c. Phương thức biểu đạt:
 Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.
d. Bố cục: 2 phần.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Nhân vật người cô:
- Lúc đầu: tỏ vẻ thân mật, cười hỏi.
- Sau đó giọng vẫn ngọt, vỗ vai nhưng giọng điệu đầy mỉa mai châm chọc.
- Cuối cùng: lạnh lùng trước nỗi đau của cháu, thản nhiên thích thú khi kể chuyện về sự đói rách, túng thiếu của mẹ Hồng.
=> Là người có bản chất độc ác, thâm hiểm.
 3. Củng cố: 4’
 H: Có ý kiến cho rằng “Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em”. Em hiểu gì về nhận định trên? - Là nhà văn viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng. - Nhà văn dành cho họ tấm lòng chan chứa yêu thương, thái độ trân tr