Giáo án Ngữ văn 7 - Bài 12, Tiết 45: Văn bản Cảnh khuya, Rằm tháng Giêng

Tuần 12
 Ngày soạn: 
 Lớp 7a Tiết......Ngày giảng ..Sĩ sốVắng.
Bài 12 : Tiết 45 : Văn bản
-cảnh khuya
-Rằm tháng giêng
(Hồ Chí Minh)
 I. Mục tiêu bài học 
 1.Kiến thức 
 Nắm được nội dung 2 bài thơ .
 Thấy được tình yêu thiên nhiên, đất nước, phong thái ung dung, tự tại của Bác. 
 Cảm nhận nghệ thuật ngôn từ vừa hiện đại, vừa bình dị, gợi cảm của 2 bài thơ.
 2. Kĩ năng 
 Bồi dưỡng khả năng đọc, phân tích thơ Hồ Chí Minh. 
 Bước đầu biết cách so sánh, chỉ ra nét chung , riêng đặc sắc của 2 bài thơ.
 3.Tình cảm
 Bồi dưỡng tình cảm kính yêu Bác Hồ, tình yêu thiên nhiên.
 II. Chuẩn bị
Học sinh: Đọc bài, chuẩn bị bài ở nhà
Giáo viên: Phiếu học tập
 III. Tiến trình bài dạy 
1. Kiểm tra bài cũ: 
? Đọc thuộc lòng bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá?
2. Bài mới: Giới thiệu bài 
HĐGV
HĐHS
KTCĐ
HĐ1 H/d tìm hiểu vài nét về tác giả-tác phẩm.
-Y/cầu đọc nội dung chú giải về tác giả, tác phẩm.
?Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Hồ Chí Minh?
-Chốt nội dung chính
?Nêu xuất sứ của văn bản?
-Đưa ra nội dung cần đạt.
-Đọc, chú ý nghe
-Suy nghĩ, trả lời.
-Bổ sung ý kiến
-Chú ý, ghi vở.
-Trả lời, bổ sung ý kiến.
-Chú ý, ghi vở.
I. Vài nét về tác giả-tác phẩm.
1. Tác giả
-Hồ Chí Minh (1890-1969)
-Lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam- danh nhân văn hoá thế giới, một nhà thơ lớn.
2. Tác phẩm
Hai bài thơ được được Bác viết ở chiến khu Việt Bắc (1946- 1954)
HĐ2 H/d đọc, tìm hiểu chung bài thơ
-Giới thiệu giọng đọc, hướng dẫn đọc bài
-Y/c giải thích từ khó.
?Chỉ ra đặc điểm chung của hai bài thơ?
-Chốt nội dung cần đạt.
-Chú ý nghe
-Đọc bài
-Nhận xét
-Dựa vào nội dung chú giải, trả lời
-Suy nghĩ trả lời
-Bổ sung ý kiến
-Chú ý , ghi vở
II. Đọc, tìm hiểu chung
Đọc, chú giải
2. Đặc điểm chung của hai bài thơ
-Cùng tác giả
-Cùng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
-Cùng hoàn cảnh sáng tác
-Cùng kết hợp miêu tả và biểu cảm trong thơ
-Đều có nội dung thể hiện cảnh đẹp, t/yêu thiên nhiên, đất nước, phong thái ung dung tự tại của Bác.
HĐ3 H/d tìm hiểu chi tiết bài thơ Cảnh khuya
? Bức tranh cảnh khuya được tạo ra từ những câu thơ nào?
?ấn tượng về cảnh đêm khuya được gợi tả bằng phương pháp độc đáo nào?
-Giảnh bình, chốt nội dung cần đạt.
?Nêu nhận xét của em về cách sử dung từ lồng trong câu thơ tiếp theo?
-Giảng bình
?Hai câu thơ đầu gợi vẻ đẹp thiên nhiên ntn?
-Giảng bình, chốt nội dung cần đạt
-Y/c đọc nội dung 2 câu thơ cuối
?Vì sao con người trong cảnh khuya chưa ngủ?
-Giảng bình
?Điệp ngữ chưa ngủ có ý nghĩa gì trong câu thơ?
-Chốt nội dung cần đạt
?Bài thơ cho em thấy vẻ đẹp nào trong tâm hồn Bác?
-Giảng bình
-Đọc, chú ý.
-Suy nghĩ, trả lời
-Bổ sung ý kiến
-Chú ý, ghi vở
-Suy nghĩ, trả lời
-Chú ý
-Trả lời, bổ sung ý kiến
-Chú ý nghe, ghi vở
-Đọc, chú ý
-Trả lời, bổ sung ý kiến
-Chú ý, ghi vở
-Suy nghĩ, trả lời
-Chú ý
-Trả lời
-Chú ý, ghi vở
III. Tìm hiểu chi tiết
Bài thơ Cảnh khuya
 1.Bức tranh cảnh khuya 
Tiếng suối trong.
bóng lồng hoa 
-Cảnh rừng khuya được tả bằng những ấn tượng về âm thanh (tiếng suối) được so sánh với tiếng hát từ xa vẳng lại
->Gợi vẻ đẹp thanh bình của buổi đêm.
-Từ lồng trong câu thơ tiếp theo tạo bức tranh toàn cảnh với cây, hoa, trăng, hoà hợp.
-> Hai câu thơ đầu gợi vẻ đẹp trong trẻo, tươi sáng, gần gũi của thiên nhiên, gợi niềm vui sống cho con người.
2. Hình ảnh con nhười trong cảnh khuya
Cảnh khuya như vẽ..
Chưa ngủ vì lo 
-Câu thơ thứ 3 vẽ người chưa ngủ vì:
+Để thưởng ngoạn vẻ đẹp thiên nhiên
+Vì lo lắng cho cuộc k/chiến.
->T/cảm yêu nước luân thường trực trong lòng nhà thơ.
-Điệp chưa ngủ diễn tả cảm xúc nội tâm của nhà thơ
+Vừa tha thiết với cảnh đẹp thiên nhiên
+Vừa tha thiết với vận mệnh đất nước.
-> Bài thơ phản ánh vẻ đẹp của đêm khuya Việt Bắc, thể hiện t/y thiên nhiên, đất nước của Bác
HĐ4 H/d tìm hiểu nội dung bài Rằm tháng giêng.
-Đọc 2 câu thơ đầu, so sánh phiên âm và dịch nghĩa
?Vầng trăng nguyệt chính viên gợi tả không gian như thế nào?
? Thời điểm nguyệt chính viên đã soi tỏ một cảnh tượng như thế nào?
?Sự lặp lại của từ xuân đã tạo sắc thái đặc biệt nào của đêm rằm?
-Giảng bình 
?Cảm xúc nào của tác giả gợi lên từ cảnh ắy?
-Giảng bình
-Đọc nội dung 2 câu thơ sau.
?Theo em bàn việc quân ở đây là bàn việc gì?
?Qua đó em thấy được tình cảm nào của Bác?
-Giảng bình
?Em hình dung cảnh tượng của câu thơ cuối như thế nào?
-Chốt nội dung cần đạt
-H/d chia nhóm, phát phiếu bài tập
?Qua nội dung hai bài thơ em thấy được vẻ đẹp nào ở trong tâm hồn Bác?
-Chốt nội dung cần đạt (b/p)
-Chú ý nghe
-Suy nghĩ, trả lời
-Trả lời, bổ sung ý kiến
-Trả lời, bổ sung ý kiến
-Chú ý , ghi vở
-Trả lời
-Chú ý
-Đọc, chú ý
-Suy nghĩ, trả lời
-Trả lời
-Chú ý
-Suy nghĩ, trả lời
-Chú ý nghe
-Chia 4 nhóm
-Thảo luận
-Trình bày ý kiến
-Nhận xét, bổ sung
-Chú ý, ghi vở
B. Bài thơ Rằm tháng giêng
1. Cảnh đêm rằm
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
.màu trời thêm xuân
-Không gian bát ngát, tràn ngập ánh sáng.
-Sông, nước, bầu trời như hoà lẫn vào nhau
-Lặp từ xuân gợi sự sáng sủa, đầy đặn, trong trẻo, bát ngáttất cả đều tràn đầy sức sống.
-Cảm xúc nồng nàn , tha thiết với vẻ đẹp của tthiên nhiên
 2. Hình ảnh con người giữa đêm rằm tháng giêng
Giữa dòng.
ngân đầy thuyền
-Bàn việc quân là bàn việc nước
-Câu thơ gợi nỗi lo toan công việc kháng chiến , t/y cách mạng, yêu nước
-Con thuyền chở cả trăng và người kháng chiến đang lướt nhanh->Sự gắn bó hoà hợp giữa người và thiên nhiên
=>Hai bài thơ thể hiện tình yêu tha thiết của Bác đối với thiên nhiên, cách mạng.
Thể hiện tâm hồn nhạy cảm, trân trọng cái đẹp, một phong thái lạc quan, ung dung 
 3.Củng cố
Hệ thống hoá nội dung bài, y/c đọc ghi nhớ, h/d chuẩn bị bài ở nhà
 4. Dặn dò
Ôn bài, chuẩn bị cho tiết kt tiếng Việt.