Giáo án Ngữ văn 11 - Người trong bao A.P. Sê-Khốp

định tổ chức lớp
II. Bài mới
Giới thiệu vào bài:
Nội dung chính:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cần đạt
Tìm hiểu về tác giả và tác phẩm 
?1: Đọc phần tiểu dẫn và cho biết cuộc đời Sekhop có những đặc điểm quan trọng nào ảnh hưởng tới phong cách sáng tác của ông?
?2: Những nét chính về sự nghiệp văn học của Sekhop?
?3: Đặc điểm nào của hoàn cảnh xã hội có ảnh hưởng nhất tới sự ra đời tác phẩm?
( Hoàn cảnh rộng và hoàn cảnh hẹp)
Tìm hiểu chi tiết tác phẩm
Chia lớp thành 4 nhóm, phát phiếu bài tập. Nhóm 1 làm câu 1, nhóm 2 câu 2. Câu 5 cả 4 nhóm cùng hoàn thành.
?1: Em hãy tìm các chi tiết miêu tả công việc của Belicop? 
Các chi tiết ấy có ý nghĩa gì trong việc xây dựng hình tượng “Người trong bao”?
?2: Chân dung Belicop được miêu tả như thế nào?
 Tại sao tác giả lại miêu tả như vậy? 
Em có nhận xét gì về chân dung Belicop?
?3: Ngoài các chi tiết về nghề nghiệp, trang phục, nhà văn còn xây dựng nhân vật Belicop ở phương diện nào?
?4: Các chi tiết về chân dung, lối sống đã đủ để chúng ta kết luận Belicop là “người trong bao” chưa? Theo em, còn chi tiết nào chúng ta cần chú ý nữa?
?5: Những hành động và quan niệm của Belicop ảnh hưởng tới mọi người xung quanh như thế nào?
Khi Belicop còn sống?
?6: Vì sao Belicop lại chết?
?7: Phải chăng tiếng cười của Varenca đã giết chết Belicop?
?8: Vẻ mặt của Belicop khi nằm trong quan tài được miêu tả như thế nào?
?9: Thái độ của mọi người trước cái chết của Belicop như thế nào? Tại sao mọi người lại có thái độ như thế?
?10: Theo em, hình tượng Belicop có ý nghĩa gì?
?11: Để xây dựng hình tượng nhân vật Belicop, nhà văn đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào?
Tìm hiểu về hình tượng cái bao
?1: Theo em, cái bao tượng trưng cho điều gì?
Tổng kết về nội dung và nghệ thuật 
?1: Đọc ghi nhớ trong SGK và tổng kết về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn?
-Đọc tiểu dẫn
-Tóm tắt ý chính về cuộc đời, sự nghiệp của Sekhop.
-Trả lời câu hỏi
( số lượng tác phẩm, đặc điểm, vị trí văn học sử.)
-Trả lời câu hỏi
 Thảo luận theo nhóm
Hoàn thành phiếu học tập
 Trả lời câu hỏi
( công việc gì? Tính chất ? Thái độ của Belicop với công việc ra sao?)
 Suy nghĩ và trả lời câu hỏi ( giày, áo, kính)
Đưa nhận xét
Trả lời câu hỏi
( Lối sống, thói quen)
 Trả lời câu hỏi ( tâm lí, tính cách..)
Trả lời câu hỏi ( chia theo thời gian khi Belicop còn sống và khi hắn chết, những người xung quanh hắn bị ảnh hưởng ra sao?) 
Trả lời câu hỏi ( nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp..)
Trả lời câu hỏi
Suy nghĩ và trả lời câu hỏi
 Suy nghĩ và trả lời câu hỏi ( khi mới từ nghĩa địa trở về và sau đó)
Trả lời câu hỏi theo quan điểm cá nhân
 Trả lời câu hỏi ( liệt kê các biện pháp nghệ thuật dễ thấy
 Trả lời câu hỏi theo ý kiến cá nhân ( vai trò, ý nghĩa của hình tượng)
Đọc ghi nhớ trong SGk
Tổng kết những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật cuả truyện
Đọc hiểu chung
Tác giả
Cuộc đời:
- Gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn nhỏ Taganroc, cuộc sống ở đây ngột ngạt, tù túng.
- Vừa làm bác sĩ nông thôn vừa viết báo, viết văn và tham gia nhiều hoạt động khác.
Sự nghiệp văn học
Sáng tác: 
 + Hơn 500 truyện ngắn và truyện vừa, nhiều vở kịch đặc sắc: Hải âu, Ba chị em, vườn anh đào
Đặc điểm truyện: Cốt truyện giản dị nhưng lại có ý nghĩa xã hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa.
Vị trí văn học sử: nhà văn kiệt xuất của chủ nghĩa hiện thực phê phán Nga
Tác phẩm “ Người trong bao”
Hoàn cảnh sáng tác: năm 1898, xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế cuối thế kỉ XIX cũng là giai đoạn cuối đời của Sekhop.
Đọc- hiểu chi tiết
Hình tượng nhân vật Belicop 
1.1. Công việc:
- Giáo viên dạy tiếng Hi Lạp => Một thứ tiếng cổ, nghiêng về quá khứ xa xưa.
 - Thái độ với công việc:
 + “ Ồ, tiếng Hi Lạp thật là tuyệt vời. - Anthròpos”=>tự hào, tôn sùng, đề cao nghề nghiệp một cách thái quá!
 + “lúc nào hắn cũng ngợi ca quá khứ.trốn tránh được cuộc sống thực tại” => coi trọng quá khứ, sợ hãi thực tại một cách lạ lùng.
Công việc của Belicop tạo cho hắn một vỏ bọc của một cái “bao quá khứ”, trở thành người lạc thời.
Chân dung Belicop
 Đi giày cao su, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt bông
Quá kín đáo, dị thường
 Đeo kính râm, lỗ tai nhét bông, bộ mặt giấu sau cổ áo bành bẻ dựng
=> kín mít, khác biệt với mọi người
 Các vật dụng để trong bao
Cái bao hữu hình được dệt bằng đồ dùng, trang phục. 
Lối sống của Belicop
 Sống theo thông tư, chỉ thị => như một cái máy làm việc không hơn không kém. Luôn sống và làm theo những cái được công khai, được định giá, luôn giấu đi suy nghĩ và cảm xúc của mình
Thói quen :
+ Đến nhà đồng nghiệp: không nói gì, mắt nhìn xung quanh như tìm kiếm vật gì, ngồi im như phỗng độ một giờ rồi về
=> kì quặc, lạ lùng, gieo không khí u ám cho mọi người
 + Ở nhà: vẫn mặc áo khoác ngoài, đội mũ, đóng của, cài then, lo sợ=>dị thường, gò bó + Buồng ngủ: Chật như cái hộp; nằm ngủ: trùm chăn kín mít 
Một lối sống ngột ngạt, tù đọng, bức bối.
Tâm lí của Belicop
Nhút nhát, ghê tởm trước hiện tại nhưng lại ngợi ca quá khứ và những gì không có thật.
+ Dạy tiếng Hi Lạp- thứ tiếng cổ xưa
 + Phẫn nộ khi thấy hai chị em Varenca đi xe đạp ngoài đường “ đàn bà con gái mà đi xe đạp thì quả là chuyện kinh khủng”
=> ích kỉ khi muốn người khác phải sống theo ý mình, bảo thủ, hà khắc với mọi người.
Luôn đa nghi, lo sợ “ nhỡ lại xảy ra chuyện gì’’:
 + Nằm trong chăn hắn cảm thấy rờn rợn. Hắn sợ nhỡ ra lại có chuyện gì, sợ kẻ trộm chui vào nhà.. Suốt đêm hắn toàn mơ thấy điều khủng khiếp..buổi sáng tới trường thì mặt mày tái nhợt, rầu rĩ 
=> nhút nhát, sợ sệt mọi thứ, hèn yếu
Có những quan niệm cứng nhắc, khô khan. Luôn phê phán khắc nghiệt trước những hành động của người khác
 + Phê phán việc đi xe đạp của chị em Varenco: Không hợp với tư thế của một nhà giáo dục thiếu niên; lũ trẻ còn thiếu nước là đi đầu xuống đất thôi; thật kinh khủng; không còn ra thể thống gì nữa
=> vô lý, tàn nhẫn với những sở thích của người khác.
Cái bao tinh thần đã thắt chặt tự do, dập tắt khát vọng, chôn vùi tình yêu của Belicop. Hắn trở nên lạc lõng, kì quái, cô độc và đáng sợ.
Ảnh hưởng của Belicop tới mọi người xung quanh
Khi Belicop còn sống:
Khủng bố tinh thần mọi người tạo nỗi sợ hãi mang tính tập thể:
 + Giáo viên: đều sợ hắn
 + Hiệu trưởng: cũng sợ hắn
 + Trường học, thành phố: Sợ hắn
 + Dân chúng: Sợ tất cả những hành động chính đáng, bình thường của cuộc sống.
“ Các bà các cô thứ bảy không dám tổ chức diễn kịch tại nhà nữa, sợ rằng nhỡ hắn biết thì lại phiền, giới tu hành khi có mặt hắn thì không dám ăn thịt và đánh bài”
“ Dưới ảnh hưởng của những kẻ như Belicop, trong vòng mươi, mười lăm năm trở lại đây, dân chúng trong thành phố đâm ra sợ tất cả. Sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, giúp đỡ người nghèo, dạy học chữ”
=> Nỗi sợ vô lí, khó hiểu. Cả tập thể sợ một con người, không dám làm ngay cả những việc chính đáng=> Sự hèn nhát tập thể! 
=> Ảnh hưởng từ lối sống và suy nghĩ của Belicop tới mọi người là vô cùng lớn và nghiêm trọng. Tất cả đều sống trong kìm nén, lo âu, sợ sệt khiến cuộc sống ngột ngạt, vô nghĩa, nghèo nàn nhân tính và nhân bản. Một lối sống đáng chê trách!
Cái chết của Belicop
 Nguyên nhân: 
 +Trực tiếp: Cãi lộn với em trai Varenca, bị cô ấy nhìn thấy và cười to khi hắn bị ngã. Trở về nhà ốm và chết=> vì xấu hổ mà chết!
 + Gián tiếp:Xung đột giữa hai lối sống trái ngược nhau ( của chị em Varenca và của Belicop), => vì sống trong “ bao”, khi gặp hiện thực thì vỡ mộng, thất vọng mà chết! 
 Belicop khi nằm trong quan tài: 
 + Vẻ mặt hiền lành, dễ chịu, thậm chí tươi tỉnhMừng vì được chui vào cái bao mà không bao giờ phải thoát ra nữa
=> thoải mái,thỏa mãn vì đạt được mục đích cuộc đời
 Ảnh hưởng của cái chết tới mọi người:
 + Từ nghĩa địa trở về: Ai cũng nhẹ nhõm 
 + Chưa đầy 1 tuần sau: cuộc sống lại như cũ, nặng nề, mệt nhọc, vô vị
Belicop đã chết. Nhưng thói Belicop, tính cách Belicop vẫn còn nguyên.
Ý nghĩa hình tượng Belicop
“ Người trong bao” có ý nghĩa thời sự rộng rãi và sâu sắc với đương thời ở nước Nga.
Không những thế, lối sống trong bao, kiểu người trong bao với những biến thể, dị bản khác nhau có ý nghiã toàn thế giới, lâu dài cho đến tận ngày nay.
 Phê phán lối sống tù hãm, vô vị, nhàm chán, tẻ nhạt vô nghĩa suốt ngày thu mình vào cái bao đơn độc.
Chỉ đến khi nào xã hội loài người trở nên trong sạch, lành mạnh và tự do, khi mỗi cá nhân ý thức được mục đích và cách sống của mình thống nhất với chuẩn mực văn hóa, đạo đức của cộng đồng hiện đại thì “lối sống trong bao” mới triệt để chấm dứt, kiểu “người trong bao” mới không còn lí do tồn tại.
Bạn đọc cần nhận thức lại cuộc sống của mình và thay đổi cho tốt đẹp hơn, có ý nghĩa hơn.
Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật:
 Ngòi bút trào phúng châm biếm nhẹ nhàng với nụ cười hài hước hóm hỉnh.
Sử dụng các chi tiết nghệ thuật đắt giá và xây dựng tình huống có vấn đề: Cuộc hôn nhân với cô Varenca, bị ngã, tiếng cười, cái chết của Belicop
 Lối trần thuật gián tiếp: Belicop được xây dựng qua lời kể của nhân vật Burkin
Hình tượng “cái bao”
Nghĩa đen: vật dùng để bao, gói, đựng đồ vật, hàng hóa, hình túi, hình hộp
Nghĩa bóng: lối sống và tính cách của Belicop
Nghĩa biểu trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao- một kiểu người, một lối sống không chỉ đã và đang tồ tại ở nước Nga cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX mà còn có ý nghĩa phổ quát sâu rộng hơn nhiều. Cả xã hội Nga, cả nước Nga khi đó phải chăng là một cái bao khổng lồ trói buộc, tù hãm, vây bủa, ngăn chặn tự do của con người.
Xây dựng Belicop thành con người điển hình trong hoàn cảnh điển hình
 Đan xen ngôi kể: đảm bảo tính chủ quan và khách quan của câu chuyện
Cấu trúc: truyện lồng trong truyên
Giọng kể: Đa dạng: khi thì mỉa mai châm biếm, khi thì điềm tĩnh khách quan
Sử dụng nhiều chi tiết và hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng: Cái bao, cái chết của Belicop
Tổng kết
Nội dung:
Qua hình tượng nhân vật Belicop- người trong bao, Sekhop phê phán , đả kích lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một