Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 84

Tên phân môn 	: Làm văn
Tiết 	 	: 84
Ngày soạn 	: 12/03/
Tên bài mới TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
A.Mục đích yêu cầu:
Giúp HS:
-Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sản vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học
-Thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu của cuộc sống.
B.Phương tiện thực hiện và cách thức tiến hành dạy học
 1.Phương tiện thực hiện :
 - TLTK
 -Thiết kế bài học
 2.Cách thức tiến hành dạy học:
 -Tổ chức giờ dạy theo hình thức trao đổi, thảo luận, sử dụng phương pháp quy nạp
 -Tổ chức cho hs luyện tập củng cố, khắc sâu kiến thức.
 C.Tiến trình tổ chức dạy học:
 1.Ổn định lớp
 2.Kiểm tra bài cũ
Nêu những yêu cầu khi sử dụng tiếng Việt?
 3.Bài mới:
Hoạt động của GV & HS
Nội dung bài giảng
HĐ 1: Tìm hiểu mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh.
-Nêu mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh?
HĐ 2: Tìm hiểu cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
TT 1: GV gọi HS đọc văn bản
TT 2: Nêu đối tượng thuyết minh & đại ý của văn bản?
TT 3: Bố cục của văn bản?
TT 4: Gợi ý HS tóm tắt, GV đọc bài gợi ý
Nhà sàn là công trinh kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào một số mục đích khác.Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ, có nhiều cột chống, mựt sàn, gầm sàn, các khoang nhà để ở hoặc rửa ráy.Hai đầu nhà có hai cầu thang.Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi VN và Đông Nam Á.Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và đảm bảo an toàn cho người ở.Nhà sàn ở một số vùng núi ở nước ta đạt tới trình độ thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch.
TT 5: Nêu các bước tóm tắt văn bản thuyết minh?
TT 6: HS đọc ghi nhớ sgk
HĐ 3: HDHS luyện tâp
TT 1: Gợi ý HS làm bài tập 1
* Viết đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ hai-cư:
M.Ba-sô là nhà thơ hàng đầu của Nhật Bản.Ông sinh ra ở U-ê-nô xứ I-ga trong một gia đình võ sĩ cấp thấp.Khoảng năm 28 tuổi, ông chuyển đến Ê-đô, sinh sống và làm thơ hai-cư với bút hiệu là Ba-sô.So với các thể loại thơ khác trên thế giới, thơ hai-cư có số từ ít nhất, chỉ có 17 âm tiết, được ngắt ra làm 3 đoạn theo thứ tự, thường là từ 5 đến 7 âm.Thơ hai-cư thấm đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hóa phương Đông nói chung.Như một bức tranh thủy mặc, hai-cư thường chỉ dùng những nét chấm phá, chỉ gợi chứ không tả, chừa rất nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc.Cùng với nghệ thuật vườn cảnh, hoa đạo, trà đạo, hội họa, tiểu thuyết…thơ hai-cư là một đóng góp lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hóa nhân loại.
TT 2: Gợi ý HS làm bài tập 2
I Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh:
-Mục đích:
 +Hiểu, ghi nhớ nội dung cơ bản của bài văn
 +Giới thiệu với người khác về đối tượng cần thuyết minh hoặc về văn bản.
-Yêu cầu: Ngắn gọn,rõ ràng, sát với nội dung của văn bản gốc
II.Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh:
 1.Đọc và tóm tắt văn bản “Nhà sàn”
 a.Đối tượng: thuyết minh về một sự vật: nhà sàn-kiểu công trình kiến trúc dùng để ở của người dân miền núi.
 Đại ý: giới thiệu về nguồn gốc, kiến trúc và giá trị sử dụng của nhà sàn.
 b.Văn bản chia thành 3 đoạn:
-Mở bài: Từ đầu đến văn hóa cộng đồng: Định nghĩa và nêu mụcđích sử dụng của nhà sàn
-Thân bài: “Toàn bộ nhà sàn…nhà sàn”: Thuyết minh về nguồn gốc, cấu tạo và công dụng của nhà sàn.
-Kết bài: còn lại: Khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sàn.
 c. Viết tóm tắt văn bản “Nhà sàn”
2.Cách tóm tắt văn bản thuyết minh: 
-Đọc kĩ văn bản gốc 
-Nắm : định nghĩa, số liệu, tư liệu, nhận định, đánh giá về đối tượng thuyết minh.
-Viết văn bản tóm tắt
-Kiểm tra , sửa chữa
HS đọc ghi nhớ: sgk/ 70
III. luyện tập:
 1.Bài tập 1:
*Đối tượng thuyết minh: tiểu sử,sự nghiệp nhà thơ Ma-su-ô Ba-sô và những đặc điểm của thể thơ hai-cư.
*Bố cục:
-Đoạn 1: “Ma-su-ô Ba-sô…M.Si-ki(1867-1902)..”
®Tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ma-su-ô Ba-sô.
-Đoạn 2: Còn lại:®Thuyết minh về đặc điểm, nội dung, nghệ thuật của thơ hai-cư
 b.Bài tập 2
-Thuyết minh về thắng cảnh. Điểm khác: vừa nói đến đặc điểm kiến trúc, vừa ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn đồng thời bày tỏ tình yêu niềm tự hào đối với di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc.
-Tóm tắt : Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên.Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp là ba chữ “tả thanh thiên” (viết lên trời xanh” đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng Đài Nghiên. Gọi là “Đài Nghiên” bởi cổng này là hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực”hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu 3 chú ếch với thâm ý sâu xa “ao nghiên,ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc-nơi tọa lạc ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước.
D.Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới:
-Nắm các bước tóm tắt văn bản thuyết minh, xem các bài tập thực hành.
-Soạn bài : Lập dàn ý bài văn nghị luận
 + Ôn lý thuyết về văn nghị luận
 + Lập dàn ý cho đề bài sgk/89