Giáo án môn Tin học 12 - Tiết 1 đến 7 - Năm học 2009-2010

);
ü Lập báo cáo.
GV: Các em có thể cho ví dụ về một bài toán quản lý.
HS: cho ví dụ, học sinh khác bổ sung.
GV: Ví dụ chương trình quản lý điểm của trường ta, giới thiệu mô hình này.
GV: Bài toán quản lý hiện nay là đang là những bài toán phổ biến. Việc quản lý thông tin thực ra là việc lưu trữ và xử lý những thông tin cần thiết. Em nào có thể cho ví dụ cụ thể này.
HS: trả lời
GV: Yêu cầu một học sinh đọc khái niệm CSDL.
GV: phân tích khái niệm này cho HS hiểu.
GV: các em có thể cho ví dụ về sự khai thác thông tin trên internet.
HS: trả lời.
GV: Nhìn vào hình 2 có thể hình dung thuật ng÷ Hệ CSDL và CSDL.
GV: Việc tạo lập và khai thác CSDL cần phải có những gì?
HS: trả lời
? C¸c thµnh phÇn cña hÖ CSDL 
Em h·y cho biÕt CSDL cã c¸c møc thÓ hiÖn nµo?
c. C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña hÖ CSDL
Tính cấu trúc: CSDL phải được lưu theo cấu trúc toàn vẹn
Tính toàn vẹn: thỏa mãn ràng buộc hay tính chất nhất định theo yêu cầu.
Tính nhất quán: đảm bảo tính đúng đắn trong mọi trường hợp kể cả việc hỏng của phần cứng hay phần mềm.
Tính an toàn và bảo mật: Bảo vệ an toàn, ngăn chặn những truy cập trái phép. Phân quyền quản lý cho từng người, từng nhóm người.
Tính độc lập: CSDL phải phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. Việc quản lý này thường là quản lý tệp và được giao cho hệ điều hành.
Tính không dư thừa: Dữ liệu không được trùng.
GV: dẫn chứng như việc tạo bản ghi trong TP
GV: các em có thể cho ví dụ.
HS: đưa ra ví dụ
GV: đưa ví dụ cụ thể như việc mượn trả sách ở thư viện, học sinh chưa trả nhiều hơn 5 cuốn thì không cho mượn. Hoặc việc nhập dữ liệu cho thi vào 10 không thể nhập học sinh có tuổi quá cao,...
GV: các em đã biết việc chuyển tiền vào tài khoản. Nếu máy A (máy ta chuyển tiền) không nhất quán với máy B (máy phát tiền) sẽ dẫn đến tình trạng gì? Đây là công việc đòi hỏi phải giải quyết nhiều tình huống của thực tế, cần phải nghiên cứu và phát triển thêm.
GV: mật mã của tài khoản, mật mã của thẻ rút tiền. Quyền truy cập của quản lý điểm,...
GV: Đảm bảo hoạt động nhờ hệ thống quản lý tệp của hệ điều hành.
GV: ví dụ có trường ngày sinh lại thêm trường tuổi,...
d. Mét sè øng dông:
Việc xây dựng, phát triển và khai thác các hệ CSDL ngày càng phát triển nhiều hơn, đa dạng hơn và trong hầu hết các lÜnh vực kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế,...
- C¬ së GD&DDT cÇn qu¶n lÝ th«ng tin ng­êi häc, m«n häc, kÕt qu¶ häc tËp...
- CS kinh doanh cÇn cã CSDL vÒ th«ng tin kh¸ch hµng, s¶n phÈm, viÖc mua b¸n
- C¬ së s¶n xuÊt cÇn qu¶n lÝ d©y chuyÒn thiÕt bÞ vµ theo dâi s¶n xuÊt...
- Tæ chøc tµi chÝnh cÇn l­u th«ng tin vÒ cæ phÇn, t×nh h×nh kinh doanh, mua b¸n...
- C¬ quan ®iÒu hµnh c¸c giao dÞch qua thÎ tÝn dông cÇn qu¶n lÝ viÖc b¸n hµng bµng thÎ tÝn dông vµ xuÊt ra b¸o c¸o tµi chÝnh ®Þnh k×...
- Ng©n hµng cÇn qu¶n lÝ c¸c tµi kho¶n, kho¶n vay...
H·ng hµng kh«ng cÇn qu¶n lÝ c¸c chuyÕn bay, viÖc ®¨ng kÝ vÐ vµ lÞch bay... 
GV: việc sử dụng CSDL mang lại hiệu quả gì? Đã cã sù thay đổi nh­ thÕ nµo?
HS: trả lời.
GV: Vai trò của con người trong các họat động này?
HS: trả lời
GV: các em có thể cho những ví dụ ứng dụng cụ thể.
GV: Phân tích những ứng dụng được nêu trong SGK.
IV. Củng cố:
1. Khái niệm CSDL
2. Khái hệ hệ quản trị cơ sở dữ liệu
3. Phân biệt cơ sở dữ liệu với hệ quản trị cơ sở dữ liệu
4. Những yêu cầu cơ bản của hệ QT CSDL.
5. Các ứng dụng cụ thể.
Ngµy so¹n:ngµy 29 th¸ng 8 n¨m 2009
TiÕt PPCT 3+4+5: §2. HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU
I. MỤC TIÊU
Học sinh nắm được:
- Chức năng và phương thức họat động của một hệ QT CSDL.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
1) Giáo viên: Máy xách tay có internet, đèn chiếu., SGK, SGV.
2) Học sinh: Đọc tài liệu, nghe giảng, thảo luận, trả lời câu hỏi của giáo viên.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
Nội dung
Hoạt động
1. C¸c chøc n¨ng cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu
a) Cung cÊp m«i tr­êng t¹o lËp CSDL
Thông qua ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu, người dùng khai báo kiểu và các cấu trúc dữ liệu thể hiện thông tin, khai báo các ràng buộc trên dữ liệu được lưu trữ trong CSDL.
 b) Cung cÊp m«i tr­êng cËp nhËt vµ khai th¸c d÷ liÖu
Ngôn ngữ để người dùng diễn t¶ yêu cầu cập nhật hay tìm kiếm, kết xuất thông tin gọi là ngôn ngữ thao tác dữ liệu. Gồm:
- Cập nhật: nhập, sửa, xóa dữ liệu;
- Khai th¸c (s¾p xÕp, t×m kiÕm, kÕt xuÊt b¸o c¸o..) 
Ngôn ngữ được dùng phổ biến là SQL (Structured Query Language).
c) Cung cÊp c«ng cô kiÓm so¸t, ®iÒu khiÓn truy cËp vµo c¬ së d÷ liÖu 
- Phát hiện và ngăn chặn sự truy cập không được phép;
- Duy trì tính nhất quán của dữ liệu;
- Tổ chức và điều khiển các truy cập đồng thời;
- Khôi phục CSDL khi có sự cố phần cứng hay phần mềm;
- Quản lý các mô tả dữ liệu.
- GV: Gäi 1 HS ®øng t¹i chç nªu l¹i kh¸i niÖm hÖ QTCSDL
ü Hệ QTCSDL là một thành phần không thể thiếu trong một CSDL.
ü Hệ QTCSDL phải được xây dựng trước khi có CSDL và thông thường còn tiếp tục mở rộng, hoàn thiện trong quá trình khai thác CSDL
GV: Chức năng chính của một hệ QTCSDL
HS: trình bày, bổ sung
GV: Bổ sung, hoàn thiện
GV: Công cụ:
- Khai báo cấu trúc bản ghi cho từng bảng dữ liệu trong CSDL
- Chỉnh sửa cấu trúc
- Xem cấu trúc bản ghi
- Tiêu chuẩn kiểm tra đánh giá
- Các dữ liệu liên quan
- Nhóm công cụ tác động lên cấu trúc
- Nhóm công cụ để xem nội dung
GV: Công việc này gồm các công việc cụ thể sau:
- Xem nội dung dữ liệu
- Cập nhật dữ liệu
- Sắp xếp, lọc, tìm kiếm thông tin
- Kết xuất báo cáo
GV: 
- Đảm bảo an ninh, ngăn chặn truy cập trái phép;
- Duy trì tính nhất quán của dữ liệu;
- Tổ chức và điều khiển các truy cập đồng thời
2. Ho¹t ®éng cña mét hÖ QTCSDL:
- Một hệ QTCSDL là một phần mềm phức tạp gồm nhiều thành phần (môđun), mỗi thành phần có chức năng cụ thể, trong đó có 2 thành phần chính là bộ xử lý truy vấn và bộ quản lý dữ liệu. Một số chức năng của hệ QTCSDL được hỗ trợ bởi hệ điều hành.
GV: Các thành phần chính của hệ QTCSDL
HS: trả lời, đề nghị em khác bổ sung.
GV: chốt lại hệ QLCSDL có 2 thành phần chính:
- Bộ xử lý truy vấn
- Bộ quản lý dữ liệu
GV: 
* Hệ QTCSDL đóng cầu nối giữa các truy vấn trực tiếp của người dùng và các ứng dụng của hệ QT CSDL với hệ thống quản lý tệp và các bộ quản lý khác của hệ điều hành
* Hệ QTCSDL đóng vai trò chuẩn bị còn thực hiện chương trình là nhiệm vụ của hệ điều hành.
H12: Sù t­¬ng t¸c cña hÖ QTCSDLHệ Quản trị CSDL
Bộ xử lý truy vấn
Bộ quản lý dữ liệu
Bộ quản lý tệp (Hệ điều hành)
Trình ứng dụng
Truy vấn
CSDL
3. Vai trß cña con ng­êi khi lµm viÖc víi hÖ c¬ së d÷ liÖu
a) Người quản trị CSDL
Là một người hay một nhóm người ®­îc trao quyÒn ®iÒu hµnh hÖ CSDL chịu trách nhiệm quản lý các tài nguyên như CSDL, hệ QTCSDL và các phần mềm liên quan. 
Người quản trị là người:
- Có chuyên môn cao, hiểu sâu sắc về CSDL và hệ điều hành;
- Đáng tin cậy và có tinh thần trách nhiệm
b) Người lập trình ứng dụng:
Có nhiệm vụ xây dựng các chương trình đáp ứng nhu cầu khai thác của người dùng (công việc của người lập trình ứng dụng). 
c) Người dùng:
Còn gọi là người dùng đầu cuối chính là khách hàng có nhu cầu khai thác thông tin từ CSDL. Đây là tập thể đông đảo nhất. Người dùng giao tiếp với hệ CSDL thông quan các giao diện đã chuẩn bị sẵn.
- Người dùng có thể chia thành nhiều nhóm và có một số quyền hạn nhất định
4. C¸c b­íc x©y dùng CSDL
ViÖc x©y dùng mét CSDL cña mét tæ chøc th­êng ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau:
B­íc 1. Kh¶o s¸t
T×m hiÓu c¸c yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lÝ;
X¸c ®Þnh c¸c d÷ liÖu cÇn l­u tr÷, ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a chóng;
Ph©n tÝch c¸c chøc n¨ng cÇn cã cña hÖ thèng khai th¸c th«ng tin, ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®Æt ra;
X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng phÇn cøng, phÇn mÒm cã thÓ khai th¸c, sö dông.
B­íc 2: ThiÕt kÕ
ThiÕt kÕ CSDL;
Lùa chän hÖ QTCSDL ®Ó triÓn khai;
X©y dùng hÖ thèng ch­¬ng tr×nh øng dông.
B­íc 3. KiÓm thö
NhËp d÷ liÖu cho CSDL;
TiÕn hµnh ch¹y thö c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông
GV: Công việc của người quản trị có thể bao gồm các công việc sau:
Bảo trì CSDL: bảo vệ và khôi phục CSDL
Nâng cấp hệ QTCSDL: bổ sung, sửa đổi để cải tiến chế độ khai thác, nâng cao hiệu quả sử dụng
Tổ chức hệ thống: phân quyền truy cập cho từng người, từng nhóm người, đảm bảo an ninh cho hệ CSDL
Quản lý các tài nguyên của CSDL
GV: Xây dựng các chương trình hổ trợ khai thác CSDL trên cơ sở công cụ mà hệ QTCSDL cung cấp. Người lập trình phải tiếp cận với CSDL cụ thể (mẫu hay giả định). Họ làm việc khi CSDL mới được tạp (rỗng) vì chỉ cần thông tin về cấu trúc các tệp trong CSDL.
GV: Đôi khi có thể kết hợp nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau để tạo giao diện, ví dụ: Visual Basic, C++,
GV: đây là tập thể đông đảo nhất những người có quan hệ với CSDL. Mỗi người có nhu cầu khai thác thông tin khác nhau. Họ dựa trên cơ sở các giao diện có sẵn.
GV: có nhiều người hay nhiều nhóm người được người quản trị phân quyền sử dụng khác nhau. Ví dụ: Phụ huynh hay học sinh chỉ xem điểm mà không có quyền cập nhật thông tin.
ë ch­¬ng tr×nh líp 10 c¸c em ®· ®­îc häc c¸c b­íc gi¶i bµi to¸n trªn m¸y tÝnh GV cã thÓ gäi HS ®øng t¹i chç nªu l¹i tr×nh tù c¸c b­íc.
IV. Củng cố:
1. Chức năng của hệ CSDL
2. Hoạt động của một hệ QTCSDL: mối quan hệ
3. Vai trò của con người khi làm việc với CSDL
4. Các ứng dụng cụ thể.
TiÕt 6+7: C©u hái vµ bµi tËp
T×M HIÓU HÖ C¥ Së D÷ LIÖU 
Ngµy so¹n: 30/9/2009
I. môc TI£U
- Cñng cè l¹i : C¸c kh¸i niÖm vÒ CSDL vµ hÖ qu¶n trÞ CSDL
- C¸c møc thÓ hiÖn cña CSDL vµ c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña hÖ CSDL 
- Gióp HS nhËn thÊy ®­îc nh÷ng øng dông thùc tÕ cña CSDL trong c«ng t¸c qu¶n lÝ. 
II. §å dïng d¹y häc
GV: S¸ch gi¸o khoa, s¸ch bµi tËp, b¶ng phô( hoÆc m¸y chiÕu)
HS: ChuÈn bÞ c©u hái SGK + s¸ch bµi tËp 
III. ho¹t ®éng d¹y häc
GV: Cã thÓ chuÈn bÞ tr­íc néi dung c©u tr¶ lêi vµ c¸c c©u hái bæ sung, b¶ng CSDL qu¶n lÝ th­ viÖn
Ho¹t ®éng 1: C©u hái 2 SGK h×nh thøc tr¶ lêi lÝ thuyÕt
H·y ph©n biÖt CSDL vµ hÖ QTCSDL
Trong c©u tr¶ lêi cÇn thÓ hiÖn râ 2 ®iÓm:
CSDL lµ tËp hîp c¸c d÷ liÖu cã liªn quan víi nhau ®­îc l­u tr÷ ë thiÕt bÞ nhí cña m¸y tÝnh;
HÖ QTCSDL lµ c¸c ch­¬ng tr×nh phôc vô t¹o lËp, cËp nhËt vµ khai th¸c CSDL. 
Ho¹t ®éng 2: H×nh thøc th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái GV gîi ý
Ho¹t ®éng cña