Giáo án môn Sinh học 7 - Tiết 14 đến 18

iun móc, giun kim...
2. Học sinh: Kiến thức về giun tròn; Phiếu học tập bảng trang 51SGK.
E. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số.(1’)
2. Kiểm tra bài cũ:(5’)
- Trình bày đặc điểm cấu tạo của giun đũa?
3. Nội dung bài mới:
a. Đặt vấn đề: (2’) Phần lớn giun tròn sống ký sinh trên cơ thể ĐV, TV, con người . Trong số các loài đó đáng chú ý hơn cả là giun móc.... Chúng sống ký sinh và gây ra nhiều bệnh ở mức độ khác nhau. Làm cách nào để phòng tránh? Giun tròn tuy sống đa dạng nhưng vẫn có những đặc điểm chung....
b. Triển khai bài dạy:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Một số giun tròn khác (30’)
GV: Yêu cầu HS quan sát H14.1,14.2,14.3, thảo luận trả lời câu hỏi:
- Đặc điểm cấu tạo của giun kim, giun móc câu, giun rễ lúa?
- Chúng sống ký sinh ở đâu gây ra tác hại gì cho vật chủ? 
- Sơ đồ vòng đời giun kim?
- Giun kim gây cho tre em nhiều phiền toái như thế nào? Do thói quen nào của trẻ em mà giun khép kín được vòng đời?
- Để đề phòng bệnh giun, chúng ta phải có biện pháp gì? (....)
HS: Nghiên cứu SGK 
GV: Yêu cầu một số học sinh trình bày kết quả
HS: Trả lời, bổ sung 
GV: Nhận xét, kết luận.
I. Một số giun tròn khác
- Giun kim sống ký sinh ở ruột già người (trẻ em), đầu tù đuôi nhọn.
- Giun móc câu sống ký sinh ở tá trạng người cơ thể có hình dạng như móc câu
- Giun rễ lúa ký sinh ở rễ lúa làm thối rễ, lá úa.
* Vòng đời khép kín: đẻ trứmg ở hậu môn, trẻ ngứa đưa tay gãi và bú tay, trứng giun theo xuống ruột sống ký sinh tại đây thành giun trưởng thành.
 4. Củng cố:(5’)
	- HS đọc ghi nhớ SGK/51. 
 	- Căn cứ nơi sống ký sinh hãy so sánh giun kim và giun móc câu, loài giun nào nguy hiểm hơn? Loài nào dễ phòng chống hơn?
5. Dặn dò:(2’)
 	- Trả lời câu hỏi 2,3/52SGK- Đọc và ghi nhớ mục “Em có biết”.
 	- Tìm hiểu hình dạng và cấu tạo giun đất?	
Tiết: 15	Ngày soạn: ... / ... / ...
NGÀNH GIUN ĐỐT
GIUN ĐẤT
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm về ngành Giun đốt. Nêu được những đặc điểm chính của ngành.
- Mô tả được hình thái, cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của một đại diện trong ngành giun đốt.
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, tổng hợp 
 3. Thái độ:
- Có ý thức bảo vệ giun đất
B. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài:
- Kĩ năng lắng nghe tích cực 
- Kĩ năng ứng xử/ giao tiếp trong khi thảo luận.
C. Phương pháp giảng dạy: 	Vấn đáp - tái hiện
D. Chuẩn bị giáo cụ
1. Giáo viên: Tranh vẽ phóng to H15.1, 15.2, 15.3, 15.4/SGK
2. Học sinh: Vật mẫu: giun đất.
E. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số.(1’)
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
- Trình bày đặc điểm chung của ngành giun tròn?
3. Nội dung bài mới:
a. Đặt vấn đề: (1’) Giun đốt phân biệt với giun tròn ở đặc điểm: Cơ thể phân đốt, mỗi đốt đều có2 chân bên, có khoang cơ thể chính thức. Đại diện là giun đất.Vậy giun đất có những đặc điểm gì về hình dạng và cấu tạo..................
b. Triển khai bài dạy:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Hình dạng ngoài (6’)
GV: Chúng ta thường thấy giun đất ở những nơi nào? Chúng xuất hiện vào thời gian nào trong ngày?
HS: Trả lời theo hiểu biết
GV: Yêu cầu HS quan sát mẫu vật và tranh vẽ
- Mô tả cấu tạo hình dạng ngoài của giun đất?
HS: Trả lời, một số hs khác bổ sung
GV: Chốt lại kiến thức
I. Hình dạng ngoài.
- Cơ thể dài thuôn 2 đầu.
- Phân đốt mỗi đốt có vòng tơ.
- Phần đầu có miệng, thành cơ phát triển
- Đai sinh dục chiếm 3 đốt, gồm lỗ sinh dục cái mặt bụng, lỗ sinh đực dưới lỗ sinh dục cái.
- Phần đuôi có hậu môn.
Hoạt động 2: Di chuyển (6’)
GV: Yêu cầu HS quan sát quá trình di chuyển của giun đất.
- Mô tả quá trình di chuyển của giun đất?
HS: Quan sát và mô tả
GV: Yêu cầu quan sát H15.3và thực hiện lệnh SGK?
- Nhờ đặc điểm nào mà giun đất có thể di chuyển được?
HS: Trả lời
GV: nhận xét và kết luận
II. Di chuyển
- Nhờ sự chun dãn cơ thể kết hợp với các vòng cơ mà giun đất di chuyểnđược theo các bước sau:
- Thu mình làm phồng đoạn đầu và thun đoạn đuôi.
- Dùng toàn thân và vòng tơ làm chỗ dựa, vươn đầu về phía trước.
Hoạt động 3: Cấu tạo trong (10’)
GV: Yêu cầu HS quan sát H15.4/SGK
- Kể tên các phần tiêu hóa thứ tự từ trước ra sau?
HS: Lỗ miệng→hầu→ thực quản→ diều→ dạ dày cơ→ ruột tịt→ ruột
GV: Hệ tiêu hóa của giun đốt có đặc điểm gì tiến hóa hơn giun tròn?
HS: Trả lời
GV: Yêu cầu HS quan sát H15.5/SGK để mô tả hệ tuần hoàn và thần kinh của giun đất? 
HS: Mô tả
GV: So với hệ thần kinh của thủy tức thì hệ thần kinh của giun đất có đặc điểm gì tiến hóa hơn?
HS: Hệ thần kinh tập trung thành hạch
GV: Nhận xét và kết luận
III. Cấu tạo trong
- Hệ tiêu hóa:Lỗ miệng→hầu→ thực quản→ diều→ dạ dày cơ→ ruột tịt→ ruột
- Hệ tuần hoàn kín, máu có sắc tố đỏ, gồm mạch lưng, mạch bụng, mạch vòng hầu có vai trò như tim.
- Hệ thần kinh kiểu chuỗi hạch gồm hạch não,vòng hầu chuỗi thần kinh bụng.
Hoạt động 4: Dinh dưỡng(7’)
GV: Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK
-Thức ăn của giun đất là gì?
HS: Hệ tiêu hóa chia làm nhiều phần, thức ăn lấy từ miệng chứa ở diều, nghiền nhỏ ở dạ dày cơ, được tiêu hóa nhờ enzim tiết ra từ ruột tịt và hấp thụ qua thành ruột.
GV: Vì sao mưa nhiều giun đất lại chui lên mặt đất?
HS: Nước ngập cơ thể khiến chúng ngạt thở vì giun đất hô hấp qua da.
GV: Cuốc phải giun đất thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra. Đó là chất gì, tại sao có màu đỏ? 
HS: Vì giun đất bắt đầu có hệ tuần hoàn kín, máu mang sắc tố chứa sắt nên có màu đỏ.
IV. Dinh dưỡng
- Giun đất ăn vụn thực vật và mùn đất
- Sự trao đổi khí được thực hiện qua da
Hoạt động 5: Sinh sản (5’)
GV: HS nghiên cứu thông tin SGK+quan sát H15.6
- Giun đất sinh sản như thế nào?
HS: Trả lời, HS khác bổ sung 
GV: Nhận xét và kết luận
V. Sinh sản
- Giun đất lưỡng tính, khi sinh sản chúng ghép đôi. Trứng được thụ tinh phát triển thành kén thành giun non.
 4. Củng cố:(3’)
- Đặc điểm hình dạng ngoàicủa giun thích nghi với lối sống chui rúc trong đất như thế nào?
- Đặc điểm để phân biệt giun đất với giun tròn?
- Đọc mục Em có biết và cho biết quan niệm giun đất chỉ là những sinh vật yếu ớt, vô dụng là đúng hay sai? Tại sao?
5. Dặn dò: (2’)
- Trả lời câu 1,2,3/55 SGK vào vở học.
- Học và ghi nhớ kết luận SGK/55 +”Em có biết”
- Chuẩn bị mỗi tổ 2 con giun đất + đọc trước bài thực hành
Tiết: 16	Ngày soạn: ... / ... / ...
THỰC HÀNH MỔ VÀ QUAN SÁT GIUN ĐẤT
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Biết mổ động vật không xương sống (mổ mặt lưng trong môi trường ngập nước)
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ năng mổ, quan sát, phân tích
 3. Thái độ:
- Giáo dục ý thức tự giác, kiên trì và tinh thần hợp tác trong giờ thực hành
B. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài:
- Kĩ năng chia sẻ thông tin trong khi mổ và quan sát giun đất.
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ nhóm.
- Kĩ năng hợp tác trong nhóm, quản lý thời gian và đảm nhận trách nhiệm được phân công.
C. Phương pháp giảng dạy: 	Quan sát – thực hành
D. Chuẩn bị giáo cụ
1. Giáo viên: Chuẩn bị bộ đồ mổ, tranh hình 16.1-16.3 SGK
2. Học sinh: Vật mẫu: 2 giun đất/ nhóm
E. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số. (1’)
2. Kiểm tra bài cũ:(3’)
- Em hãy trình bày cấu tạo giun đất phù hợp với đời sống chui rúc trong đất
3. Nội dung bài mới:
a. Đặt vấn đề: (1’)Chúng ta tìm hiểu cấu tạo giun đất để củng cố khắc sâu lí thuyết về giun đất thông qua bài thực hành hôm nay
b. Triển khai bài dạy:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1 : Tìm hiểu cấu tạo ngoài (12’)
 GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK ở lệnh và làm thao tác luôn
 + Trình bày cách xử ls mẫu như thế nào?
 HS: Nghiên cứu thông tin ghi nhớ kiến thức mỗi nhóm cử 1 người tiến hành, đại diện nhóm trình bày
 GV: Yêu cầu các nhóm quan sát các phần
 + Các đốt, vòng to
 + Xác định mặt lưng, mặt bụng
 + Tìm đai sinh dục
 HS: Đặt giun lên giấy quan sát bằng kính lúp, thống nhất đáp án hoàn thành yêu cầu của GV 
 GV: 
 + Làm thế nào để quan sát được vòng tơ
 + Dựa vào đặc điểm nào để xác định mặt lưng và mặt bụng?
 + Tìm đai sinh dục lổ sinh dục dựa trên đặc điểm nào?
 HS: Trao đổi trả lời câu hỏi:
 + Quan sát vòng tơ kéo giun lên thấy lạo xạo
 + Dựa vào màu sắc để xác định mặt lưng mặt bụng
 + Tìm đai sinh dục : phía đầu , kích thước bằng 3 đốt, hơi thắt lại màu nhạt hơn
 GV: cho HS làm bài tập : chú thích vào hình 16.2 
 HS: đại diện nhóm lên chú thích vào tranh nhóm khác theo dõi bổ sung
1. Tìm hiểu cấu tạo ngoài
a. Cách xử lí mẫu
b. Quan sát cấu tạo ngoài
Hoạt động 2 : Cấu tạo trong (22’)
 GV: Yêu cầu các nhóm quan sát hình 16.2 đọc thông tin trong SGK , thực hành mổ giun đất
 HS: Cá nhân quan sát hình đọc kĩ các bước tiên hành mổ, cử 1 đại diện mổ , thành viên khác lau dịch cho sạch
 GV: Kiểm tra sản phẩm của các nhóm, gọi 1 nhóm có mẫu mổ đẹp trình bày lại quy trình mổ. Hỏi các nhóm có mẩu mổ vì sao mổ nát nội quan
 GV: Giảng giải: mổ động vật không xương sống chú ý 
 + Mổ mặt lưng nhẹ nhàng đường kéo ngắn, lách nội quan từ từ, ngâm vào nước
 + Ở giun đất có thể xoang chứa dịch liên quan đến việc di chuyển của chúng
 GV: Hướng dẫn 
 + Dùng kéo nhọn tách nhẹ nội quan, dựa vào hình 16.3 A nhận biết các bộ phận hệ tiêu hoá, dựa vào hình 16.3B quan sát bộ phận sinh dục
 + Gạt ống tiêu hoá sang bên để quan sát hệ thần kinh màu trắng ở bụng
 + Hoàn thành chú thích ở hình 16.B và 16.C SGK 
 HS: Làm theo yêu cầu để quan sát được nội quan bên trong. Đại diện nhóm lên trình bày nhóm khác bổ sung 
2. Cấu tạo trong
 a. Cách mổ giun đất
b. Quan sát cấu tạo trong
 4. Củng cố: (5’)
GV gọi đại diện 1 đến 3 nhóm 
+ Trình bày cách quan sát cấu tạo ngoài của giun đất
+ Trình bày thao tác mổ và cách quan sát cấu tạo trong của giun đất?
GV nhận xét gi