Giáo án môn Ngữ văn lớp 7 - Tuần 4

k /49
E. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
- Học thuộc 3 bài ca dao, phần ghi nhớ .
 - Sưu tầm các bài cao dao cùng chủ đề .
 - Soạn bài “ Những câu hát châm biếm”.
F. RÚT KINH NGHIỆM
Ngày soạn: 06/09/2013
Ngày dạy: .
Tiết 14: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM
	A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
 - Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật đặc sắc của những câu hát châm biếm.
 - Biết cách đọc diễn cảm và phân tích ca dao châm biếm.
	B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 
	1. Kiến thức: 
 - Ứng xử của tác giả dân gian trước những thói hư, tật xấu , những hủ tục lạc hậu.
 - Một số biện pháp nghệ thuật tiêu biểu thường thấy trong các bài ca dao châm biếm .
	2. Kĩ năng: 
 - Đọc - hiểu những câu hát châm biếm .
 - Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của những câu hát châm biếm trong bài học.
 3. Thái độ: 
 - Thuộc những bài ca dao trong vb và biết thêm một số bài ca dao thuộc hệ thống của chúng 
	C. PHƯƠNG PHÁP
 - Vấn đáp kết hợp thuyết trình
	 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định : 
 2. Kiểm tra bài cũ :
 ? Đọc 3 bài ca dao than thân.
 ? Nêu những điểm chung về nghệ thuật và nội dung của những bài ca dao này ?
 3. Bài mới : GV giới thiệu bài 
 - Nội dung cảm xúc , chủ đề ca dao , dân ca rất đa dạng . Ngoài những câu hát yêu thương, câu hát than thân , ca dao – dân ca còn có rất nhiều câu hát châm biếm. Cùng với truyện cười , vè , những câu hát châm biếm thể hiện khá tập trung những đặc sắc nghệ thuật trào lộng dân gian VN , nhằm phơi bày các hiện tượng đáng cười trong xh . Các em hãy tìm hiểu qua vb “Những câu hát châm biếm”
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
 *HOẠT ĐỘNG 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu về thể loại.
? Văn bản thuộc thể loại nào? 
HS: Suy nghĩ trả lời
*HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu văn bản
 GV Hướng dẫn hs đọc vb và tìm hiểu chú thích .
Yêu cầu : Đọc giọng hài hước , vui có khi mỉa mai nhưng vẫn độ lượng  )
Giải thích từ khó . 
 Gọi hs đọc bài 1 
? Đọc 2 câu đầu của bài ca dao , em thấy có hình ảnh nào đã từng nhắc đến trong những câu hát than thân ? ( con cò)
? Trong những câu hát than thân , người nông dân mượn hình ảnh cái cò để diễn tả điều gì ? (Cuộc đời thân phận của mình )
? Qua cách xưng hô trong bài , em thấy đó là lời của ai , nói với ai , nói để làm gì ?
? Bức chân dung của người chú được xây dựng gián tiếp qua lời của người cháu ntn? 
HS : Phát hiện trả lời.
? Trong lời giới thiệu đó có từ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần ? ( hay)
? Người cháu giới thiệu người chú hay những gì ?
? Qua lời giới thiệu của người cháu , em có nhận xét gì về bức chân dung của người chú ?
? Bài ca dao này châm biếm điều gì ?
Hs :Trình bày.
Gv :Gọi hs đọc bài 2.
? Bài ca dao nói về việc gì ,Đối tượng đi xem bói là ai ?
? Thầy phán những nội dung gì ? Phán toàn những chuyện quan trọng như vậy mà cách nói của thầy ntn?
? Bài ca dao phê phán hiện tượng nào trong xh?
? Hiện tượng mê tín dị đoan này ngày nay có còn tồn tại hay không ? Hãy nêu dẫn chứng ?
Hs : Thảo luận (5’) trình bày.liên hệ thực tế.
Gv : Gọi hs đọc bài 3 
? Mỗi con vật trong bài tượng trưng cho ai , hạng người nào trong xh ?
Gv :Hướng dẫn: Con cò – người nông dân, cà cuống – kẻ tai to mặt lớn ; Chào mào , chim ri – cai lệ ; chim chích – anh mõ .
? Qua việc giới thiệu các nhân vật đến chia buồn , bài ca dao phê phán điều gì ?
Gv : Gọi hs đọc bài 4 
? Bài ca này chế giễu người nào ? ( cậu cai)
? Chân dung cậu cai được diễn tả ntn? (nón dấu lông gà , ngón tay đao nhẫn , áo ngắn , quần dài )
? Bài ca sử dụng nghệ thuật gì ? ( phóng đại) 
? Qua bài ca dao này nhân dân muốn chế giễu điều gì ?
Hs : Phát hiện , trả lời.
? Nhận xét sự giống nhau của 4 bài ca dao? Tác giả dân gian đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để gây tiếng cười?
*HOẠT ĐỘNG 3 : Hướng dẫn Tổng kết
Ghi nhớ : sgk /53
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
* Thể loại : Ca dao – dân ca .
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1. Đ ọc – tìm hiểu từ khó
2. Tìm hiểu văn bản:
a.. Phân tích 
Bài 1
- Lời của người cháu nói với cô yếm đào về người chú của mình để kết hôn 
- Chú hay : tửu , tăm , nước chè đặc , ngủ trưa; ngày ước những ngày mưa , đêm ước thức trống canh.
- Đó là người vừa nghiện ngập , lười lao động , chỉ thích hưởng thụ 
=> Lặp từ, liệt kê, nói ngược.
* Ý nghĩa : Châm biếm những người nghiện ngập , lười lao động , thích hưởng thụ .
Bài 2 :
- Là lời của thầy bói .
- Đối tượng xem bói là người phụ nữ .
- Phán những chuyện hệ trọng về số phận giàu –nghèo , cha-mẹ, chồng – con.
* Ý nghĩa : - Phê phán những người hành nghề mê tín dị đoan, lợi dụng lòng tin của người khác để lừa bịp kiếm lời . Đồng thời cũng phê phán những người mê tín dị đoan.
Bài 3
- Con cò – người nông dân ; cà cuống – kẻ tai to mặt lớn ; Chào mào , chim ri – cai lệ ; chim chích – anh mõ
=> Nghệ thuật ẩn dụ.
* Ý nghĩa : 
Cảnh tượng không phù hợp với cảnh đám ma. Cảnh đánh chén vui vẻ trong tang lễ . Bài ca dao phê phán, châm biếm hủ tục ma chay trong xã hội cũ.
Bài 4
- Cậu cai :
nón dấu lông gà , ngón tay đeo nhẫn , áo ngắn , quần dài.
- Nghệ thuật phóng đại .
* Ý nghĩa : Thái độ mỉa mai pha chút thương hại .
III. Tổng kết
1.Nghệ thuật
- Sử dụng các hình thức giễu nhại, cách nói có hàm ý, tạo nên cái cười châm biếm hài hước .
b. Ý nghĩa của các văn bản :
- Ca dao châm biếm thể hiện tinh thần phê phán mang tính dân chủ của ngững con người thuộc tầng lớp bình dân.
 Ghi nhớ : sgk /53
E. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
- Học thuộc 4 bài ca dao và phần ghi nhớ , làm hết bài tập .
-Sưu tầm , phân loại và học thuộc một số bài ca dao châm biếm.
-Viết cảm nhận của em về một bài ca dao châm biếm tiêu biểu trong bài học.
- Soạn bài mới “Đại từ”
F. RÚT KINH NGHIỆM
Ngày soạn: 06/09/2013
Ngày dạy: .
Tiết 15: Tiếng Việt: ĐẠI TỪ
 A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
 - Nắm được khái niệm đại từ, các loại đại từ
 - Có ý thức sử dụng đại từ phù hợp với yêu cầu giao tiếp.
 - Lưu ý :HS đã học về đại từ ở Tiểu học
	B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 
	1. Kiến thức: 
 - Khái niệm đại từ
 - Các loại đại từ.
2. Kĩ năng: 
	a .Kĩ năng chuyên môn: 
 - Nhận biết các đại từ trong văn bản nói và viết.
 - Sử dụng đại từ phù hợp với yêu cầu của giao tiếp.
	b.Kĩ năng sống: 
- Ra quyết định : lựa chon cách sử dụng Đại từ phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân
- Giao tiếp : trình bày suy nghĩ , ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng Đại từ.
	3. Thái độ: 
 - Biết vận dụng những hiểu biết về đại từ để sử dụng tốt từ đại từ. Nghiêm túc trong giờ học.
	C. PHƯƠNG PHÁP
 - Vấn đáp kết hợp thực hành.
	 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định : 
 2. Kiểm tra bài cũ 
 ? Từ láy chia làm mấy loại ? nêu nd từng loại ? Cho vd minh hoạ ?
 ? Nghĩa của từ láy được tạo thành nhờ đâu ?
 ? Làm bài tập 5,6
 3. Bài mới : GV giới thiệu bài 
 - Trong khi nói và viết , ta hay dùng những từ như tao , tôi , tớ , mày , nó , họ , hắn  để xưng hô hoặc dùng đây , đó , kia , nọ ai , gì , sao , thế để trỏ ,để hỏi . Những từ đó ta gọi là đại từ . Vậy đại từ là gì ? Đại từ có nhiệm vụ gì , chức năng và cách sử dụng ra sao ? Tiết học này sẽ trả lời cho câu hỏi đó .
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
* HOẠT ĐỘNG 1 : Tìm hiểu khi niệm đại từ,Tìm hiểu các loại đại từ.
Gv Cho hs đọc vd ở bảng phụ được ghi trong sgk.
? Từ “ nó” ở đoạn văn thứ nhất trỏ ai? 
( Người)
? Từ “nó” ở đoạn văn thứ hai trỏ con vật gì ? ( con gà)
? Từ “ai” trong bài ca dao dùng để làm gì ?
 ( hỏi).
Hs :Trả lời.
GV giảng thêm : Với các loại từ :
Ta nói vịt: Tên gọi của 1 loại sự vật.
Ta nói cười : Tên gọi của 1 loại hoạt động.
Ta nói đỏ : Tên gọi của 1 loại tính chất.
Các từ trong các vd trên nó và ai không gọi tên của sự vật mà dùng để trỏ (chỉ) các sự vật , hoạt động , tính chất mà thôi . Như vậy trỏ là không trực tiếp gọi tên sự vật , hoạt động , tính chất mà dùng 1 công cụ khác ( tức đại từ) để chỉ ra các sự vật , hoạt động , tính chất được nói đến .
? Vậy em hiểu thế nào là đại từ ? ( ghi nhớ )
Hs : Dựa vào ghi nhớ trả lời.
? Nhìn vào 3 vd cho biết các đại từ “ ai”, “nó” giữ vai trò ngữ pháp gì trong câu ?
- Nó 1 : CN ; Nó 2 : Định ngữ; Ai : chủ ngữ.
* Thảo luận 3p: Ngoài ra , các em còn biết đại từ giữ chức vụ gì nữa ? nếu có hãy cho vd ?
- VN: VD : Người học giỏi nhất khối 7 là nó.
- Bổ ngữ : VD: Mọi người yêu mến nó.
? Qua phân tích , hãy khái quát lại đại từ giữ những chức vụ gì trong câu ?
Hs : Dựa vào ghi nhớ trả lời. ( ghi nhớ )
? Nhìn vào 3 vd trên hãy cho biết đại từ chia làm mấy loại ?
? Các đại từ tôi , tao , tớ , chúng tôi, chúng tao, chúng tớ , nó , hắn dùng để trỏ gì ?
( người , sự vật )
? Các đại từ đây , đó , kia , ấy , này , nọ , bây giờ được dùng để trỏ gì ? ( vị trí sv , không gian , thời gian)
? Đại từ “ vậy , thế” trỏ cái gì ? (hoạt động , t/c,sv)
? Tóm lại các đại từ để trỏ dùng để làm gì ? 
? Vậy các đại từ dùng để hỏi được dùng ntn? 
Hs : Thảo luận nhóm (3’) trả lời.
Gv : Định hướng.
*HOẠT ĐỘNG 2 : Hướng dẫn HS luyện tập
Gọi hs đọc yêu cầu bài tập 1 ( HSTLN)
? Bài tập 3 yêu cầu điều gì ? 
? Nêu yêu cầu bài tập 4 .
Gv : Hướng dẫn hs thảo luận theo nhóm.
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Thế nào là đại từ ?
VD: Bảng phụ
- Nó ® Em tôi (người)
- Nó ® Con gà (vật)
- Ai ® Hỏi
* Đại từ: Đại từ dùng để trỏ người ,sự vật hoạt động , tính chất, ..được nói đến trong một ngữ cảnh nhất định của lời nói hoặc dùng để hỏi.
* Vai trò ngữ pháp 
- Nó(1) : Chủ ngữ
- Nó (2) : Định ngữ
- Ai : Chủ ngữ
Ngoài ra:
 - Người học giỏi nhất khối 7 là nó
 (Vị ngữ) 
 - Mọi người đều yêu mến nó
 ĐT (Bổ ngữ)
 * Ghi nhớ 1 sgk/55
2 . Các loại đại từ 
 a. Đại từ dùng để trỏ 
- Trỏ người , sự vật 
Trỏ số lượng 
Trỏ hoạt động , t/c,sv
* Ghi nhớ 2 sgk/56
 b. Đại từ dùng để hỏi 
Hỏi về người , sự vật 
Hỏi về số lượng 
Hỏi về hoạt động , tính chất , sự việc 
* Ghi nhớ 3 sgk/56
II. LUYỆN TẬP:
*Bài tập 1/56 : sắp xếp các đại từ :
+ Ngôi 1 : số ít : tôi , tao ,tớ .
 Số nhiều : chúng tôi, chúng tao, chúng tớ .
+ Ngôi số 2 : số ít : mày .
 Số nhiều : chúng mày .
+ Ngôi số 3 : số ít : hắn , nó .
số nhiều : họ , chúng nó .
+ Đại từ “ mình” trong câu cậu giúp mình với nhé ngôi thứ nhất , còn “ mình..” ngôi t