Giáo án môn Lịch sử lớp 9 - Bài 6: Các nước Châu Phi

Ngày soạn: 02/10/2011
Tiết: 7.
Ngày dạy:
Lớp 9A: 06/10/2011
Lớp 9B: 06/10/2011
Bài 6
CÁC NƯỚC CHÂU PHI
1. Mục tiêu bài học.
a. Kiến thức:
Giúp học sinh hiểu được những nội dung sau:
- Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, sự phát triển kinh tế- văn hoá của các nước châu Phi từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.
- Cuộc đấu tranh kiên cường xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai của nhân dân Nam Phi.
b. Kỹ năng:
- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng phân tích, đánh giá và nhận định các sự kiện lịch sử , sử dụng bản đồ, lược đồ và tranh ảnh lịch sử.
c. Thái độ:
- Giáo dục học sinh tinh thần đoàn kết, giúp đỡ và ủng hộ nhân dân châu Phi trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, chống đói nghèo và bệnh tật.
2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh.
a. Chuẩn bị của giáo viên:
- Soạn giảng.
- Sgk - Sgv - STK.
- Lược đồ các nước châu Phi. Tranh ảnh, tài liệu liên quan.
b. Chuẩn bị của học sinh:
- Đọc và nghiên cứu bài tìm hiểu câu hỏi Sgk.
- Tìm hiểu tranh ảnh, tài liệu về các nước châu Phi.
3. Tiến trình bài dạy.
a. Kiểm tra bài cũ (3')
	? Hãy trình bày quá trình ra đời và mục tiêu hoạt động của ASEAN?
Đáp án:
- Quá trình: 8/8/1967, Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) với 5 quốc gia: Thái Lan, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lip-pi, Xin-ga-po.
- Hoạt động phát triển kinh tế - văn hoá, thông qua hợp tác và duy trì hoà bình, ổn định giữa các thành viên trong khu vực.
	GV Nhận xét, đánh giá cho điểm.
b. Dạy nội dung bài mới.
* Giới thiệu bài (1')
	Từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến nay, phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở châu Phi phát triển mạnh mẽ. Hầu hết các nước châu Phi đều giành được độc lập. Nhưng trên con đường đổi mới và phát triển các nước châu Phi còn gặp phải nhiều khó khăn. Vấn đề nổi bật và chủ yếu của các nước châu Phi hiện nay là chống đói nghèo, lạc hậu và bệnh tật. Để đi tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, hôm nay chúng ta nghiên cứu tiết 7 bài 6: Các nước châu Phi.
* Nội dung.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cần đạt
Tg
- Yêu cầu học sinh đọc phần I (Sgk-26).
? Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc các nước châu Phi diễn ra như thế nào?
? Vì sao phong trào lại diễn ra sớm nhất ở Bắc Phi?
? Nêu tên các cuộc đấu tranh tiêu biểu?
? Kết quả quá trình đấu tranh của nhân dân châu Phi như thế nào?
- Hướng dẫn học sinh quan sát hình 12 (Sgk-27): Lược đồ các nước châu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai
- Chuyển ý:
? Sau khi giành được độc lập các nước châu Phi xây dựng đất nước và phát triển kinh tế - xã hội như thế nào?
? Nguyên nhân nào làm cho kinh tế, xã hội châu Phi gặp nhiều khó khăn như vậy?
G Các cuộc xung đột, nội chiến đẫm máu thường xuyên sảy ra do mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, tình trạng đói nghèo, nợ nần chồng chất, dịch bệnh...
+Từ 1987 - 1997, châu Phi sảy ra 14 cuộc xung đột và nội chiến. Đặc biệt là cuộc xung đột giữa hai bộ tộc Hu-tu và Tu-xi ở Ru-an-đa (80 vạn người chết, 1,2 triệu người phải sống tị nạn và lang thang).
+ Hiện nay châu Phi có 57 quốc gia nhưng có tới 32 quốc gia xếp vào nhóm nước nghèo nhất thế giới. 1/4 dân số trong cảnh đói thường xuyên. Đến đầu thập kỉ 90 của thế kỉ XX, số nợ của các quốc gia châu Phi là 300 tỉ USD và khó có khả năng thanh toán.
G Châu Phi có 2/3 dân số không đủ ăn, 1/4 dân số đói kinh niên (15 triệu người), nơi đây lại có tỉ lệ gia tăng dân số cao nhất hế giới:
+ Ru-an-đa: 5,2% /năm.
+ Ăng-gô-la, Ma-li, Ni-giê-ni-a: 5,1% /năm.
- Tỉ lệ mù chữ cũng cao nhất thế giới:
+ Ghi-nê: chiếm tới 70% dân số.
+ Mô-ri-ta-ni: chiếm tới 96% dân số.
+ Xê-nê-gan: chiếm tới 68% dân số.
+ Ma-rốc: chiếm tới 64% dân số.
+ Cộng hoà Nam Phi: chiếm 50% dân số
+ An-giê-ri: chiếm tới 46% dân số. ...
? Hiện nay được sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, châu Phi khắc phục sự nghèo đói và xung đột sắc tộc thế nào?
G Có thể nói rằng cuộc đấu tranh để xoá bỏ đói nghèo, lạc hậu ở châu Phi còn lâu dài và gian khổ hơn là cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.
? Hãy trình bày những hiểu biết của em về Cộng hoà Nam Phi?
G Năm 1962, người Hà Lan đến Nam Phi và lập ra xứ Kếp. Đầu thế kỉ XIX, người Anh xâm lược Nam Phi. 
+ Năm 1910, Liên bang Nam Phi được thành lập nằm trong khối Liên hiệp Anh.
+ Năm 1961, Liên bang Nam Phi rút ra khỏi khối Liên hiệp Anh do cuộc đấu tranh mạnh mẽ của quần chúng nhân dân. Cộng hoà Nam Phi được thành lập.
? Cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai ở Nam Phi diễn ra như thế nào?
? Nhân dân Nam Phi đã đấu tranh chống chế độ A-pác-thai như thế nào?
? Kết quả của cuộc đấu tranh như thế nào?
G Sau cuộc bầu cử dân chủ đa chủng tộc đầu tiên ở Nam Phi (4/1994), ông Nen-xơn Man-đê-la đã trúng cử và trở thành Tổng thống da đen đầu tiên ở Cộng hoà Nam Phi.
- Hướng dẫn học sinh quan sát hình 13 (Sgk-28): Nen-xơn Man-đê-la.
G Sau 27 năm bị chính quyền da trắng giam cầm, ông được trả tự do và sau cuộc bầu cử Tổng thống dân chủ đầu tiên ở Cộng hoà Nam Phi ông được bầu làm Tổng thống Cộng hoà Nam Phi và là vị Tổng thống da đen đầu tiên của chính quyền Nam Phi. Với quá trình đấu tranh kiên trì, bền bỉ cho hoà bình, ông Nen-xơn Man-đê-la được nhận giải thưởng cao quý: "Nô ben hoà bình".
? Việc ông Nen-xơn Man-đe-la được bầu làm Tổng thống Cộng hoà Nam Phi - sự kiện này có ý nghĩa như thế nào?
? Hiện nay nước Cộng hoà Nam Phi phát triển như thế nào?
G Chính quyền mới ở Nam Phi đã đưa ra được những chiến lược quan trọng về kinh tế vĩ mô (6/1996) với tên gọi: "Tăng trưởng việc làm và phân phối lại" để cải thiện mức sống cho nhân dân. Xóa bỏ "chế độ A-pác- thai về kinh tế" đối với người da đen.
- Đọc bài.
- Từ sau chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra sôi nổi ở các nước châu Phi, phong trào nổ ra sớm nhất ở Bắc Phi.
- Đây là nơi có trình độ dân trí và tốc độ phát triển cao hơn các vùng khác trong lục địa.
- Mở đầu là cuộc binh biến 7/1952 của các sĩ quan yêu nước do đại tá Nát-xe chỉ huy. Tiếp đó là cuộc đấu tranh vũ trang từ 1954 – 1962 của nhân dân An-giê-ri chống thực dân Pháp. Năm 1960, 17 quốc gia tuyên bố độc lập.
- Hệ thống thuộc địa của các nước đế quốc lần lượt bị tan rã, các dân tộc châu Phi giành lại được độc lập và chủ quyền.
- Quan sát lược đồ.
- Trong công cuộc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội ở châu Phi đã thu được nhiều thành tích nhưng những thành tích này chưa làm thay đổi căn bản bộ mặt của châu Phi. Nhiều nước còn nằm trong tình trạng đói nghèo, lạc hậu và bệnh tật...
- Từ cuối thập kỉ 80 của thế kỉ XX tình hình các nước châu Phi ngày càng khó khăn và không ổn định.
- Nghe giảng.
- Nghe giảng.
- Châu Phi tích cực tìm kiếm các giải pháp, đề ra các cải cách nhằm khắc phục xung đột và giải quyết những khó khăn về kinh tế, chính trị, xã hội... Thành lập tổ chức thống nhất châu Phi (nay gọi là Liên minh châu Phi - AU). 
- Nghe giảng.
- Nước Cộng hoà Nam Phi nằm ở cực Nam châu Phi có diện tích 1,2 triệu km2, dân số 43,6 triệu người trong đó có tới 75,2% là người da đen, 11,2% là người da màu và 13,6% người da trắng.
- Nghe giảng.
- Trong hơn 3 thế kỉ (341 năm) chính quyền da trắng Nam Phi đã thực thi chính sách chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai rất tàn bạo và dã man đối với người da đen và da màu. Chúng đã thi hành 70 đạo luật dã man và vô cùng độc ác.
- Dưới sự lãnh đạo của tổ chức "Đại hội dân tộc châu Phi" (ANC), người da đen đã bền bỉ tiến hành cuộc đấu tranh đòi thủ tiêu chế độ phân biệt chủng tộc. Công đồng quốc tế và Liên hợp quốc ủng hộ cuộc đấu tranh của người da đen.
- Năm 1993, chính quyền da trắng Nam Phi tuyên bố xóa bỏ chế độ A-pác-thai, trả lại tự do cho lãnh tụ ANC là Nen-xơn Man-đê-la sau 27 năm cầm tù.
- Nghe giảng và ghi bài.
- Quan sát hình.
- Nghe giảng.
- Chứng tỏ rằng chế độ phân biệt chủng tộc Apác-thai đã bị xoá bỏ hoàn toàn sau 341 năm tồn tại.
- Cộng hoà Nam Phi dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Nen-xơn Man-đê-la đã có mức thu nhập trung bình trên thế giới. Có nhiều tài nguyên thiên nhiên quý giá (vàng, kim cương, Urani, khí thiên nhiên)...
- Nghe giảng.
I. Tình hình chung.
1. Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc châu Phi.
- Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra sôi nổi, sớm nhất ở Bắc Phi.
+ 18/6/1953, Ai-Cập ra đời .
+ Từ 1954-1962, An-giê-ri giành độc lập.
+ Năm 1960, 17 quốc gia châu Phi giành độc lập.
=> Các dân tộc châu Phi giành độc lập và chủ quyền dân tộc.
2. Công cuộc xây dựng đất nước và phát triển kinh tế - xã hội ở châu Phi.
- Công cuộc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội thu được nhiều thành tích.
- Còn nhiều nước đói nghèo, lạc hậu và bệnh tật...
=> Châu Phi tìm kiếm các giải pháp để khắc phục xung đột và giải quyết những khó khăn về kinh tế, chính trị, xã hội...
- Thành lập tổ chức Liên minh châu Phi (AU).
II. Cộng hoà Nam Phi.
- Nằm ở cực nam châu Phi có diện tích 1,2 triệu km2 . Dân số 43,2 triệu người.
- Người da trắng thực hiện chế độ phân biệt chủng tộc hơn ba thế kỉ ở Nam Phi.
- Dưới sự lãnh đạo của "Đại hội dân tộc Phi" (ANC), người da đen bền bỉ đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai.
- Năm 1993, xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc A-pác-thai.
- 4/1994, Nen-xơn Man-đê-la trở thành Tổng thống da đen đầu tiên ở Cộng hoà Nam Phi.
- Có thu nhập trung bình trên thế giới. 6/1996 đưa ra "Chiến lược kinh tế vĩ mô".
19'
7'
12'
18'
c. Củng cố và luyện tập (2')
? Hiện nay khó khăn lớn nhất châu Phi đang gặp phải là:
A
Xung đột, nội chiến đẫm máu, đói nghèo, nợ nần và bệnh dịch hoành hành.
B
Sự xâm lược, chính sách bóc lột và vơ vét của chế độ thực dân.
C
Thiên tai thường xuyên xảy ra.
D
Các nước đế quốc mở rộng thuộc địa, chế độ A-pác-thai tàn bạo.
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’)
- Học bài và làm bài tập trong SBT.
- Tìm hiểu tài liệu, tranh ảnh về Nước Cộng hoà Nam Phi và châu Phi.
- Sưu tầm tài liệu về cuộc đời và hoạt động của ông Nen-xơn Man-đê-la.
- Chuẩn bị nội dung tiết 8: Các nước Mĩ La-tinh.