Giáo án môn Hóa học lớp 11 - Trường THPT Ba Gia

chảy. D. HBr hoà tan trong nước.
 Câu 3: Trường hợp nào sau đây đều là chất điện li yếu?
 A. CH3COOH, HCl, NaOH.	B. H2S, HClO, HClO4.
 C. H2S, HNO2, CH3-COOH.	 D. CH3-COOH, Mg(OH)2, HCl.
 Tiết2 AXIT - BAZƠ - MUỐI
I. MUÏC TIEÂU :
1. Kieán thöùc :
 - Bieát khaùi nieäm axit, bazô theo thuyeát Areâniut vaø Bronstet.
 - Bieát yù nghóa cuûa haèng soá phaân li axit, haèng soá phaân li bazô.
 - Bieát muoái laø gì ? söï phaân li cuûa muoái.
2. Kyõ naêng :
 - Phaân bieät ñöôïc axit, bazô, löôõng tính vaø trung tính.
 - Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc muoái.
 - Döïa vaøo haèng soá phaân li axit, haèng soá phaân li bazô ñeå tính noàng ñoä ion H+ và ion OH- trong dd.
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG :	
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Noäi dung
Hoaït ñoäng 1 : 
- Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc axit sau : HCl, HNO3, H3PO4, H2SO4.
`
-Tính chaát chung cuûa axit, bazô laø do ion naøo quyeát ñònh ?
® Töø phöông trình ñieän li, GV höôùng daãn HS ruùt ra ñònh nghóa môùi veà axit, bazô.
Hoaït ñoäng 2 : 
GV: So saùnh phöông trình ñieän li cuûa HCl-H2SO4 
- Thoâng baùo : caùc axit phaân li laàn löôït theo töøng naác.
- GV höôùng daãn :
 H2SO4 ® H+ + HSO4-
 HSO D H+ + SO
Löu yù : Chæ coù naác thöù nhaát laø ñieän li hoaøn toaøn. 
- Ca(OH)2 phaân li 2 naác ra ion OH- ® bazô 2 naác.Ví duï :
Ca(OH)2 ® Ca(OH)+ + OH-
Ca(OH)+ ® Ca2+ + OH-
Hoaït ñoäng 3 :
-Vieát caùc hiñroxit döôùi daïng coâng thöùc axit :
Zn(OH)2 ® H2ZnO2
Pb(OH)2 ® H2PbO2
Al(OH)3 ® HAlO2.H2O
Hoaït ñoäng 5 :
 NH3 coù tính bazô, ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích theo thuyeát Bronstet.
- Gv laáy ví duï vôùi HCO3- 
HCO+ H2O D H3O+ + CO
HCO + H2O D H2CO3 + OH
-Keát luaän : Vaäy HCO laø chaát löôõng tính.
Hoaït ñoäng 6 : 
 GV: Muoái laø gì ? Keå teân moät soá muoái thöôøng gaëp.
 -Neâu tính chaát cuûa muoái ?
 -Theá naøo laø muoái axit ? muoái trung hoaø? Cho ví duï.
- GV giôùi thieäu moät soá muoái keùp vaø phöùc chaát.
* Löu yù : Moät soá muoái ñöôïc coi laø khoâng tan thöïc teá vaãn tan vôùi moät löôïng nhoû. Phaàn tan raát nhoû ñoù ñieän li.
I. Axit, bazô theo thuyeát Areâniut:
1. Ñònh nghóa :
* Axit laø chaát khi tan trong nöôùc phaân li ra cation H+.
Ví duï :
 HCl ® H+ + Cl-
* Bazô laø chaát khi tan trong nöôùc phaân li ra ion OH.
Ví duï : 
 KOH ® K+ + OH 
2. Axit nhieàu naác , bazô nhieàu naác:
a. Axit nhieàu naác :
- Caùc axit maø moät phaân töû phaân li nhieàu naác ra ion H+ goïi laø axit nhieàu naác.Ví duï : H3PO4 , H2CO3 
b. Bazô nhieàu naác :
Caùc bazô maø moãi phaân töû phaân li nhieàu naác ra ion OH- goiä laø bazô nhieàu naác .
3. Hiñroâxit löôõng tính :
- Laø chaát khi tan trong nöôùc vöøa coù theå phaân li nhö axit vöøa coù theå phaân li nhö bazô .
Ví duï :
Zn(OH)2 D Zn2+ + 2OH-
Zn(OH)2 D ZnO + 2H+
- Moät soá hiñroâxit löôõng tính thöôøng gaëp:
Al(OH)3, Zn(OH)2, Pb(OH)2, Cr(OH)3, Sn(OH)2, Be(OH)2.
II. Khaùi nieäm veà axit vaø bazô theo thuyeát Bronstet:
1. Ñònh nghóa:-Axit laø nhöõng chaát nhöôøng proton H+.
Ví duï : 
CH3COOH + H2O D H3O+ + CH3COO-
- Bazô laø nhöõng chaát nhaän Proton H+.
NH3 + H2O D NH + OH-
2. Öu ñieåm cuûa thuyeát Bronstet :
Thuyeát Breonsted toång quaùt hôn, noù aùp duïng cho baát kyø dung moâi naøo keå caû khoâng coù dung moâi.
II. Muoái :
1. Ñònh nghóa :
- Muoái laø hôïp chaát khi tan trong nöôùc phaân li ra cation kim loaïi (hoaëc NH) vaø anion goác axit.
Ví duï : NaHCO3 ® Na+ + HCO 
- Muoái trung hoaø : NaCl , Na2CO3 , (NH4)2SO4 
- Muoái axit : NaHCO3, NaH2PO4 , NaHSO4 
- Muoái keùp : NaCl.KCl, KCl.MgCl2.6H2O.
- Phöùc chaát : [Ag(NH3)2]Cl, [Cu(NH3)4 ]SO4 
2. Söï ñieän li cuûa muoái trong nöôùc :
- Haàu heát caùc muoái phaân li hoaøn toaøn. 
 NaHSO3 ® Na+ + HSO
- Goác axit coøn H+ :
HSO D H+ + SO
- Vôùi phöùc chaát :
[Ag(NH3)2]Cl ® [Ag(NH3)2]+ + Cl-
[Ag(NH3)2]+ D Ag+ + 2NH3
 V- CỦNG CỐ: Baøi taäp 1, 2, 4 / sgk. 
Tiết 3: SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC. pH. CHẤT CHỈ THỊ AXIT - BAZƠ
 I. MUÏC TIEÂU :
 1. Kieán thöùc :
 - Bieát ñöôïc söï ñieän li cuûa nöôùc;tích soá ion cuûa nöôùc vaø yù nghóa cuûa ñaïi löôïng naøy.
 - Bieát ñöôïc khaùi nieäm veà pH vaø chaát chæ thò axit, bazô.
 2. Kyõ naêng :
 - Vaän duïng tích soá ion cuûa nöôùc ñeå xaùc ñònh noàng ñoä ion H+ vaø OH- trong dung dòch.
 - Bieát ñaùnh giaù ñoä axit, bazô cuûa dung dòch döïa vaøo noàng ñoä H+, OH-, pH vaø pOH.
 IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG :
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
NỘI DUNG
Hoaït ñoäng 1 :
- Bieåu dieãn quaù trình ñieän li cuûa H2O theo thuyeát Areâniut vaø Bronstet ?
Hoaït ñoäng 2 : 
- Vieát bieåu thöùc tính K ?
-Thoâng baùo KH2O .
- Gôïi yù : Döïa vaøo caân baèng (1) vaø KH2O tính [H+] vaø [OH-] ?
- GV keát luaän : Nöôùc laø moâi tröôøng trung tính neân moâi tröôøng trung tính coù
 [H+] = [OH-] = 10-7M.
Hoaït ñoäng 3 : 
-KH2O laø haèng soá.Bieát [H+] trong dd seõ bieát [OH-].
Keát luaän :
Neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát ñöôïc [OH-] vaø ngöôïc laïi.
Ví duï :
Tính [H+] vaø [OH-] cuûa :HCl 0,01M, NaOH 0,01M
Hoaït ñoäng 4 :
- pH laø gì ?
- Dd axit, kieàm, trung tính coù pH laø bao nhieâu?
* Boå sung : ñeå xaùc ñònh moâi tröôøng cuûa dd, ngöôøi ta duøng chaát chæ thò : quyø, pp.
- GV pha 3 dd: axit, bazô vaø trung tính (nöôùc caát).
 GV: Muoán xaùc ñònh pH, ngöôøi ta duøng maùy ño pH .
Hoaït ñoäng 5 :
I. Nöôùc laø chaát ñieän li raát yeáu :
1. Söï ñieän li cuûa nöôùc :
Theo Areâniut :H2O D H+ + OH- (1)
Theo Bronsted :H2O + H2O D H3O+ OH- (2)
2. Tích soá ion cuûa nöôùc :
Töø phöông trình (1)
 K = [H2O] laø haèng soá 
Ta coù :KH2O = K[H2O] = [H+][OH-]
KH2O : Tích soá ion cuûa nöôùc 
- ÔÛ 25°C : KH2O = 10-14 = [H+][OH-]
- Moâi tröôøng trung tính laø moâi tröôøng trong ñoù :
 [H+] = [OH-] = 10-7M
3. YÙ nghóa tích soá ion cuûa nöôùc :
a. Moâi tröôøpng axit :
[H+] > [OH-] hay : [H+] > 10-7M
b. Moâi tröôøng kieàm :
[H+]< [OH-] hay [H+] < 10-7M.
Toùm laïi :
- Moâi tröôøng axit : [H+]>10-7M
- Moâi tröôøng kieàm :[H+]<10-7M
- Moâi tröôøng trung tính : [H+] = 10-7M
II. Khaùi nieäm veà pH , chaát chæ thò axit , bazô :
1. Khaùi nieäm veà pH :
 [H+] = 10-pH M Hay pH = -lg [H+]
- Moâi tröôøng axit: pH < 7
- Moâi tröôøng bazô: pH > 7
- Moâi tröôøng trung tính: pH=7
2. Chaát chæ thò axit, bazô :
 (sgk)
3.Hằng sốKa,Kb: HA D H+ + A-
 Ka = 
 S2- + H2O D HS- + OH-
 Kb = 
 V- CỦNG CỐ : Baøi taäp 3, 5a / sgk.
Baøi taäp 
Baøi 1 :
a. Hoøa tan hoaøn toaøn 2,4g Mg trong 100ml d2 HCl 3M.Tính pH cuûa dung dòch thu ñöôïc. . pH = 0 
b.Tính pH cuûa dung dòch thu ñöôïc sau khi troän 40ml dung dòch H2SO4 0,25M vôùi 60ml dung dòch NaOH 0,5 M. pH = 13 
Baøi 2:
Tính pH cuûa dung dòch chöùa 1,46g HCl trong 400ml. nHCl = 1,46 / 36,5 
[HCl] = nHCl / 0,4 [H+] => pH
Baøi 3:
Tính noàng ñoä H+ trong caùc dung dòch sau :
CH3COOH 0,1 M (Ka = 1,75 . 10-5 ).
NH3 0,1 M (Kb = 1,80. 10-5 ). 
Baøi 1 : Dung dòch axit formic 0,007M coù pH = 3,0 .
	a. Tính ñoä ñieän li cuûa axit formic trong dung dòch ñoù ?
	b. Neáu hoaø tan theâm 0,001mol HCl vaøo 1 lit dd ñoù thì ñoä ñieän li cuûa axit formic taêng hay giaûm ? giaûi thích?
Baøi 2 : Theo ñònh nghóa cuûa Bronstet, caùc ion: Na+, NH4+, CO32-, CH3COO-, HSO4-, K+, Cl-, HCO3- laø caùc bazô, löôõng tính hay trung tính. Treân cô sôû ñoù döï ñoaùn caùc dd cuûa töøng chaát cho döôùi ñaây seõ coù pH nhoû hôn, lôùn hôn hay baèng 7 : Na2CO3, KCl, CH3COONa, NH4Cl, NaHSO4?
Baøi 3 : Hoaø tan 6g CH3COOH vaøo nöôùc ñeå ñöôïc 1 lit dung dòch coù Ka = 1,8 . 10-5.
	a. tính noàng ñoä mol/lit cuûa ion H+ vaø tính pH cuûa dung dòch ?
	b.Tính ?
	c.Theâm vaøo dd treân 0,45 mol NaCH3COO, tính pH cuûa dd cuoái bieát V khoâng ñoåi.
Tiết 4: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
I. MUÏC TIEÂU :
 1. Kieán thöùc :
Đieàu kieän xaûy ra phaûn öùng trao ñoåi trong dung dòch chaát ñieän li.
Hieåu ñöôïc caùc phaûn öùng thuyû phaân cuûa muoái.
 2. Kyõ naêng :
Vieát phöông trình ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
Döïa vaøo ñieàu kieän xaûy ra phaûn öùng trao ñoåi trong dung dòch caùc chaát ñieän li ñeå bieát ñöôïc phaûn öùng coù xaûy ra hay khoâng xaûy ra.
 IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG :
	1.Baøi môùi :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
NỘI DUNG
Hoaït ñoäng 1 :Cho VD với phản ứng TĐ. Viết pt
BaCl2 + Na2SO4 . KCl+Na2SO4 ,......=> không phải pư TĐ nào cũng xảy ra.
Hoaït ñoäng 2: Ñieàu kieän xaûy ra phaûn öùng
 Cho dd BaCl2 + Na2SO4
- GV höôùng daãn HS vieát phöông trình phaûn öùng döôùi daïng ion vaø ion ruùt goïn.
CuSO4 + NaOH ®. CO2 + Ca(OH)2 ®
=> Nhaän xeùt veà baûn chaát cuûa phaûn öùng ?
* Löu yù : Chaát keát tuûa, chaát khí, chaát ñieän li yeáu, H2O vieát döôùi daïng phaân töû.
Hoaït ñoäng 3 :
GV: Yeâu caàu HS vieát phöông trình phaân töû vaø phöông trình ion thu goïn cuûa phaûn öùng cuûa NaOH vaø HCl.
- Töông töï : Mg(OH)2 tác dụng với HCl.
CH3COONa + HCl ®
Hoaït ñoäng 4 :
HCl + Na2CO3 ®
-Neâu baûn chaát cuûa phaûn öùng ?
- GV gôïi yù, höôùng daãn hoïc sinh ruùt ra keát luaän chung.
=> phaûn öùng trao ñoåi 
I. Ñieàu kieän xaûy ra phaûn öùng trao ñoåi trong dd caùc chaát ñieän li :
1. Phaûn öùng taïo thaønh chaát keát tuûa :
 Na2SO4 ® 2Na++SO .BaCl2 ® Ba2++2Cl
- Baûn chaát cuûa phaûn öùng laø :
Ba2+ + SO ® BaSO4
- Phöông trình ion ruùt goïn cho bieát baûn chaát cuûa phaûn öùng trong dung dòch caùc chaát ñieän li. 
2. Phöông trình taïo thaønh chaát ñieän li yeáu :
(H2O.axit yeáu)
CH3COONa+HCl ® NaCl+CH3COOH
- Phöông trình ion ruùt goïn :
CH3COO- + H+ ® CH3COOH
- Nhaän xeùt : Thöïc chaát cuûa phaûn öùng laø do sö keát hôïp giöõa cation H+ vaø anion CH3COO- taïo thaønh axit yeáu CH3COOH .
3. Phaûn öùng taïo thaønh chaát khí 
2HCl +Na2CO3®2NaCl +H2O +CO2
2H+ + 2Cl- + 2Na+ + CO32- ® 
 2Na+ + 2Cl- + H2O + CO2
- Phöông trình ion ruùt goïn :
 2H+ + CO32- ® H2O + CO2
Keát luaän :
- Phaûn öùng xaûy ra trong dung dòch caùc chaát ñieän li laø phaûn öùng giöõa caùc ion.
- Phaûn öùng trao ñoåi trong dung dòch chaát ñieän li chæ xaûy ra khi coù ít nhaát moät trong caùc ñieàu kieän sau :
* Taïo thaønh chaát keát tuûa. 
* Taïo thaønh chaát khí. 
* Taïo thaønh chaát ñieän li yeáu.