Giáo án môn Hóa học 11 - Trường THPT Đặng Huy Trứ

.......................
Tiết PPCT:38
LUYƯN TËP CH¦¥NG 3
BµI 24
A. chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng
1. Cđng cè kiÕn thøc 
HƯ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc ®­ỵc häc trong ch­¬ng vỊ:
B¶n chÊt cđa liªn kÕt ho¸ häc
Ph©n biƯt ®­ỵc c¸c kiĨu liªn kÕt ho¸ häc.
§Ỉc ®iĨm vỊ cÊu trĩc vµ tÝnh chÊt chung cđa kiĨu m¹ng tinh thĨ nguyªn tư, tinh thĨ ph©n tư vµ tinh thĨ kim lo¹i.
Ph©n biƯt ®­ỵc ho¸ trÞ cđa nguyªn tè trong hỵp chÊt i«n vµ hỵp chÊt céng ho¸ trÞ.
2. RÌn luyƯn kÜ n¨ng
VËn dơng kh¸i niƯm vỊ ®é ©m ®iƯn ®Ĩ ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt cđa liªn kÕt.
Dùa vµo ®Ỉc ®iĨm cđa c¸c lo¹i liªn kÕt ®Ĩ gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n tÝnh chÊt cđa mét sè chÊt cã cÊu trĩc tinh thĨ nguyªn tư, ph©n tư.
VËn dơng c¸c qui t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ ®Ĩ x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cđa c¸c nguyªn tè trong hỵp chÊt, trong i«n.
X¸c ®Þnh ho¸ trÞ cđa nguyªn tè trong hỵp chÊt i«n vµ céng ho¸ trÞ.
VËn dơng c¸c gi¸ trÞ ®é ©m ®iƯn ®Ĩ gi¶i thÝch, dù ®o¸n tÝnh chÊt cđa mét sè chÊt. 
B. ChuÈn bÞ
Gi¸o viªn: B¶ng tỉng kÕt c¸c lo¹i liªn kÕt, hƯ thèng ho¸ kiÕn thøc vỊ liªn kÕt, ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi tËp vËn dơng vµ ph¸t triĨn kÜ n¨ng.
C - PHƯƠNG PHÁP:
-PP đàm thoại, gợi mở
-PP đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
-PP trực quan
D -NỘI DUNG:
	1.Bước 1: Ổn định lớp (Kiểm tra sĩ số, nắm tình hình lớp)
2.Bước 2: 
I. C¸c kiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng 
Ho¹t ®éng 1. So s¸nh liªn kÕt i«n vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ
Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh ®iỊn vµo b¶ng tỉng kÕt sau:
Lo¹i liªn kÕt
Liªn kÕt i«n
Liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc
Liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc
ThÝ dơ 
B¶n chÊt cđa liªn kÕt 
§iỊu kiƯn xuÊt hiƯn liªn kÕt 
Häc sinh th¶o luËn theo nhãm hoỈc tõng c¸ nh©n n¾m l¹i c¸c vÊn ®Ị vµ ®iỊn vµo b¶ng trªn. 
GV sưa mét bµi kh¸ hoµn chØnh vµ 1 bµi cã nhiỊu sai sãt qua ®ã kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vỊ c¸c lo¹i liªn kÕt, ®iỊu kiƯn ®Ĩ h×nh thµnh liªn kÕt, c¸ch ph©n lo¹i liªn kÕt dùa vµo gi¸ trÞ hiƯu ®é ©m ®iƯn vµ b¶n chÊt c¸c nguyªn tè tham gia liªn kÕt. 
Dùa vµo b¶ng trªn, GV h­íng dÉn HS so s¸nh vỊ ®Ỉc ®iĨm cđa c¸c lo¹i liªn kÕt cã hƯ thèng. 
Ho¹t ®éng 2. So s¸nh liªn kÕt kim lo¹i víi liªn kÕt céng ho¸ trÞ vµ liªn kÕt i«n.
GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niƯm vỊ liªn kÕt kim lo¹i vµ so s¸nh víi liªn kÕt céng ho¸ trÞ, liªn kÕt i«n (§iĨm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a chĩng)
Häc sinh tr×nh bµy ®­ỵc c¸c vÊn ®Ị c¬ b¶n sau:
Liªn kÕt kim lo¹i vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ gièng nhau lµ cã nh÷ng electron chung cđa c¸c nguyªn tư, nh­ng electron chung trong liªn kÕt kim lo¹i lµ cđa tÊt c¶ nh÷ng nguyªn tư cã mỈt trong ®¬n chÊt.
Liªn kÕt kim lo¹i vµ liªn kÕt i«n ®Ịu ®­ỵc h×nh thµnh do lùc hĩt tÜnh ®iƯn gi÷a c¸c phÇn tư tÝch ®iƯn tr¸i dÊu, nh­ng c¸c phÇn tư tÝch ®iƯn tr¸I dÊu trong liªn kÕt kim lo¹i lµ i«n d­¬ng vµ elctron tù do. 
GV hoµn chØnh kiÕn thøc vµ yªu cÇu häc sinh lËp b¶ng so s¸nh vµo vë. 
Ho¹t ®éng 3. C¸c lo¹i tinh thĨ 
GV h­íng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng tỉng kÕt sau:
Tinh thĨ i«n 
Tinh thĨ nguyªn tư 
Tinh thĨ ph©n tư 
Tinh thĨ kim lo¹i 
PhÇn tư cÊu t¹o 
Liªn kÕt gi÷a c¸c phÇn tư cÊu t¹o 
TÝnh chÊt cđa m¹ng tinh thĨ 
GV h­íng dÉn so s¸nh ®Ỉc ®iĨm vỊ thµnh phÇn cÊu t¹o, liªn kÕt gi÷a c¸c phÇn tư cÊu t¹o trong c¸c m¹ng tinh thĨ t­¬ng øng. Kh¾c s©u kiÕn thøc vỊ c¸c lo¹i m¹ng tinh thĨ. 
HS hoµn thµnh b¶ng vµo vë.
Ho¹t ®éng 4. Ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸
GV yªu cÇn HS nh¾c l¹i c¸c kh¸I niƯm v¸ c¸ch x¸c ®Þnh:
+ Ho¸ trÞ trong hỵp chÊt i«n (®iƯn ho¸ trÞ)
+ Ho¸ trÞ trong hỵp chÊt céng ho¸ trÞ (céng ho¸ trÞ)
+ Sè oxi ho¸, 4 qui t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cđa c¸c nguyªn tè.
HS th¶o luËn theo nhãm ®Ĩ gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ị vỊ ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ tr×nh bµy tr­íc líp c¸c vÊn ®Ị ®Ỉt ra. 
Gi¸o viªn bỉ sung hoµn chØnh. 
GV cho häc sinh lµm bµi tËp vËn dơng sau:
1. X¸c ®Þnh ho¸ trÞ cđa c¸c nguyªn tè trong c¸c hỵp chÊt sau: H2O, CH4, NH3, CO2, MgCl2, AlCl3.
2. X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cđa c¸c nguyªn tè trong c¸c hỵp chÊt sau: NH4NO3, K2SO4, Mg3(PO4)2.
H­íng dÉn lµm bµi:
1. H2O: cã hai liªn kÕt céng ho¸ trÞ H – O, H cã céng ho¸ trÞ I, O cã céng ho¸ trÞ II.
CH4: C cã céng ho¸ trÞ IV, H cã céng ho¸ trÞ I.
NH3: N cã céng ho¸ trÞ III, H cã céng ho¸ trÞ I.
CO2: C cã céng ho¸ trÞ IV, O cã céng ho¸ trÞ lµ II.
MgCl2: cã hai liªn kÕt i«n gi÷a Mg vµ Cl. Mg cã ®iƯn ho¸ trÞ lµ 2+, Cl cã ®iƯn ho¸ trÞ lµ 1-.
AlCl3: cã ba liªn kÕt céng ho¸ trÞ gi÷a Al vµ Cl. Al cã céng ho¸ trÞ lµ III, Clo cã céng ho¸ trÞ lµ I.
2. , , 
Cđng cè
Gi¸o viªn giĩp HS hƯ thèng l¹i toµn bé c¸c vÊn ®Ị lý thuyÕt träng t©m, so s¸nh c¸c lo¹i liªn kÕt ho¸ häc, kh¾c s©u kiÕn thøc vỊ c¸c lo¹i m¹ng tinh thĨ, ®Ỉc ®iĨm cÊu trĩc vµ tÝnh chÊt cđa tõng lo¹i m¹ng. N¾m v÷ng vµ so s¸nh kh¸I niƯm ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸. N¾m vµ vËn dung tèt c¸c qui t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸. 
Rĩt kinh nghiƯm 
..
..
..
..
..
..
..
..
Tiết PPCT:39
LUYƯN TËP CH¦¥NG 3
BµI 24
A. chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng
1. Cđng cè kiÕn thøc 
- TÝnh hiƯu ®é liªn kÕt
- ViÕt c«ng thøc e, c«ng thøc cÊu t¹o.
- §Ỉc ®iĨm cđa c¸c lo¹i m¹ng tinh thĨ.
2. RÌn luyƯn kÜ n¨ng
1. Bµi tËp vỊ liªn kÕt ho¸ häc, ho¸ trÞ cđa c¸c nguyªn tè trong hỵp chÊt i«n vµ céng ho¸ trÞ.
2. Bµi tËp dùa vµo ®é ©m ®iƯn ®Ĩ ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ liªn kÕt. 
3. Bµi tËp vỊ m¹ng tinh thĨ 
4. Bµi tËp ®Þnh l­ỵng
B. ChuÈn bÞ
Gi¸o viªn: Ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi tËp c¬ b¶n, ph­¬ng ph¸p gi¶I bµi tËp.
C - PHƯƠNG PHÁP:
-PP đàm thoại, gợi mở
-PP đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
-PP trực quan
D -NỘI DUNG:
	1.Bước 1: Ổn định lớp (Kiểm tra sĩ số, nắm tình hình lớp)
2.Bước 2: 
II. Bµi tËp
1. Bµi tËp vỊ liªn kÕt ho¸ häc, ho¸ trÞ cđa c¸c nguyªn tè trong hỵp chÊt i«n vµ céng ho¸ trÞ.
Bµi 1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o, x¸c ®Þnh b¶n chÊt c¸c liªn kÕt, x¸c ®Þnh ho¸ trÞ vµ sè oxi ho¸ cđa c¸c nguyªn tè trong c¸c hỵp chÊt sau: Al2O3, P2O5, Cl2O7, SO2, SO3, H2SO4, HNO3, NH4NO3, Al2(SO4)3
H­íng dÉn lµm bµi:
ViÕt CTCT
+ C¸ch tÝnh sè liªn kÕt phèi trÝ: Sè liªn kÕt phèi trÝ = Ho¸ trÞ – 4
Chĩ ý: S, N ho¸ trÞ 4 th× cã 1 liªn kÕt phèi trÝ.
+ C¸c ph©n tư th­êng cã tÝnh ®èi xøng
+ C¸ch viÕt CTCT cđa oxiaxit: Axit cã bao nhiªu nguyªn tư H ta viÕt bÊy nhiªu nhãm HO, c¸c nhãm HO nµy liªn kÕt víi nguyªn tư trung t©m, nguyªn tư trung t©m liªn kÕt víi c¸c nguyªn tư oxi cßn l¹i.
+ C¸ch viÕt CTCT cđa muèi: xuÊt ph¸t tõ CTCT cđa axit, thay c¸c nguyªn tư H b»ng nguyªn tư kim lo¹i víi ho¸ trÞ t­¬ng øng.
X¸c ®Þnh b¶n chÊt liªn kÕt
+ Dùa vµo hiƯu ®é ©m ®iƯn cđa hai nguyªn tè trong liªn kÕt ®Ĩ x¸c ®Þnh
+ C¸c liªn kÕt phèi trÝ 
X¸c ®Þnh ho¸ trÞ
+ Dùa vµo b¶n chÊt liªn kÕt x¸c ®Þnh lo¹i liªn kÕt ®Ĩ suy ra ho¸ trÞ lµ ®iƯn ho¸ trÞ hay céng ho¸ trÞ.
X¸c ®Þnh sè oxi ho¸
+ Dùa vµo 4 qui t¾c x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ 
+ Mét sè tr­êng hỵp ®Ỉc biƯt cÇn viÕt CTCT vµ x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ dùa vµo ®Þnh nghÜa.
Bµi 2. Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh liªn kÕt
1. Gi÷a Natri vµ oxi t¹o Na2O
2. Gi÷a N vµ H t¹o NH3.
H­íng dÉn gi¶i
+ Ban ®Çu cÇn viÕt cÊu h×nh electron ®Ĩ x¸c ®Þnh xem b¶n chÊt cđa c¸c nguyªn tè tham gia t¹o liªn kÕt, lo¹i liªn kÕt cã thĨ h×nh thµnh gi÷a chĩng.
+ NÕu lµ liªn kÕt i«n ta vÏ s¬ ®å h×nh thµnh i«n ©m vµ i«n d­¬ng, c¸c i«n tr¸I dÊu hĩt nhau b»ng lùc hĩt tÜnh ®iƯn t¹o liªn kÕt i«n, viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng cã kÌm theo chiỊu dÞch chuyĨn electron tõ chÊt cho sang chÊt nhËn.
+ NÕu lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ta dïng s¬ ®å m« t¶ sù gãp chung electron ®Ĩ t¹o thµnh liªn kÕt, viÕt c«ng thøc cÊu t¹o cđa chÊt t¹o thµnh.
2. Bµi tËp dùa vµo ®é ©m ®iƯn ®Ĩ ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ liªn kÕt. 
Bµi 1. XÐt c¸c nguyªn tè trong chu kú 3 tõ Na ®Õn Cl.
1. ViÕt c«ng thøc ph©n tư c¸c oxit cao nhÊt cđa chĩng.
2. Dùa vµo hiƯu ®é ©m ®iƯn cđa hai nguyªn tư trong ph©n tư h·y x¸c ®Þnh kiĨu liªn kÕt trong tõng ph©n tư oxit.
H­íng dÉn gi¶i
Na2O: Liªn kÕt i«n 	 MgO: Liªn kÕt i«n Al2O3: Liªn kÕt i«n	 SiO2: Liªn kÕt céng ho¸ trÞ 
P2O5: Liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc	SO3: Liªn kÕt c«ng5 ho¸ trÞ cã cùc. 
Cl2O7: Liªn kÕt céng hãa trÞ ph©n cùc
Bµi 2. Cho biÕt b¶n chÊt liªn kÕt trong c¸c ph©n tư vµ i«n sau: HCO3-, HSO4-, NaNO3, NH4NO3.
H­íng dÉn gi¶i
+ ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o c¸c chÊt vµ i«n.
+ TÝnh hiƯu ®é ©m ®iƯn cđa hai nguyªn tè trong mét liªn kÕt vµ x¸c ®Þnh lo¹i liªn kÕt.
+ Liªn kÕt gi÷a NH4+ vµ NO3- lµ liªn kÕt i«n
+ Trong i«n NH4+ c¸c liªn kÕt N – H lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc
+ Trong i«n NO3- liªn kÕt N – O lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
+ Liªn kÕt H – O lµ liªn kÕt c«ng ho¸ trÞ ph©n cùc
+ Liªn kÕt S O lµ liªn kÕt phèi trÝ. 
+ H cã ho¸ trÞ I, O cã ho¸ trÞ II, S cã ho¸ trÞ VI. 
+ Liªn kÕt Na – O lµ liªn kÕt i«n
+ liªn kÕt N – O lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc.
Bµi 3. Cã bao nhiªu electron trong mçi i«n sau: NO3-, SO42-, CO32-, Br-, NH4+.
H­íng dÉn: §Ĩ tÝnh sè electron trong mét i«n ta tÝnh tỉng sè electron cđa c¸c nguyªn tư t¹o ra i«n ®ã, nÕu lµ i«n ©m ta céng thªm ®iƯn tÝch vµo, nÕu lµ i«n d­¬ng ta trõ ®iƯn tÝch ®i.
VD: NO3-: cã 7 + 3.8 + 1 = 32 e
T­¬ng tù häc sinh gi¶I c¸c bµi tËp cßn l¹i. 
3. Bµi tËp vỊ m¹ng tinh thĨ 
Bµi 1. H·y gi¶I thÝch hiƯn t­ỵng t¨ng khèi l­ỵng riªng cđa n­íc ®¸ khi ®un ch¶y n­íc ®¸ tõ 0 ®Õn 40C.
H­íng dÉn:
N­íc ®¸ cã cÊu trĩc m¹ng tinh thĨ ph©n tư kh¸ rçng, khi nãng ch¶y cÊu trĩc nµy bÞ ph¸ hủ c¸c ph©n tư n­íc ®an xen vµo c¸c lç trèng cđa tinh thĨ lµm gi¶m thĨ tÝch vµ t¨ng khèi l­ỵng riªng.
Bµi 2. LÊy vÝ dơ vỊ c¸c kiĨu m¹ng:
1. Tinh thĨ nguyªn tư
2. Tinh thĨ ph©n tư
3. Tinh thĨ i«n
4. Tinh thĨ kim lo¹i
H­íng dÉn:
HS lÊy c¸c vÝ dơ ®· häc
1. Tinh thĨ nguyªn tư: Kim c­¬ng, than ch×, ZnS, BN
2. Tinh thĨ ph©n tư: Iot, n­íc ®¸, b¨ng phiÕn
3. Tinh thĨ i«n: NaCl, Al2O3, KCl
4. Tinh thĨ kim lo¹i: Po, Na, Ca 
4. Bµi tËp ®Þnh l­ỵng
Bµi 1. Cho 3 gam mét kim lo¹i kiỊm A vµ Na t¸c dơng víi n­íc d­ thu ®­ỵc dung dÞch Y vµ khÝ Z. §Ĩ trung hoµ dung dÞch Y cÇn 0,2 mol axit HCl. X¸c ®Þnh A.
H­íng dÉn gi¶i
C¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra
2Na + 2H2O = 2NaOH + H2
2A + 2H2O = 2AOH + H2
NaOH + HCl = NaCl + H2O
AOH + HCl = Acl + H2O
§Ỉt a, b lÇn l­ỵt lµ sè mol cđa Na vµ A, ta cã hƯ ph­¬ng tr×nh:
 (23 – MA)a = 1,6 MA < 23, VËy A lµ Li. 
Bµi 2. Hoµ tan hoµn toµn 6,2 gam hçn hỵp hai kim lo¹i kiỊm thuéc hai chu kú liªn tiÕp vµ n­íc thu ®­ỵc 200 ml dung dÞch X vµ 2,24 lÝt khÝ hi®ro (®ktc).
a. X¸c ®Þnh hai kim