Giáo án Lịch sử 9 - Chương I: Liên xô và các nước đông âu sau chiến tranh thế giới thứ hai

CNXH của Liên Xô và các nước Đông Âu.
- Sự ra đời của hệ thống XHCN thế giới.
- Quá trình khủng hoảng và sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu.
- Khẳng định những thành tựu đạt được của Liên Xô và các nước Đông Âu là một sự thật lịch sử; sự sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu là một tổn thất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới.
- Khẳng định niềm tin vào con đường xây dựng CNXH của Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; trân trọng và phát huy mối quan hệ truyền thống giữa Việt Nam với Liên Xô và các nước Đông Âu.
- Rèn luyện kiõ năng phân tích, so sánh, nhận định các vấn đề lịch sử; kiõ năng sử dụng bản đồ, tranh ảnh lịch sử.
II. CHUẨN BỊ PHƯƠNG TIỆN - ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
- Bản đồ thế giới, các nước SNG
- Tranh ảnh về công cuộc xây dựng CNXH của Liên Xô và các nước Đông Âu.
------------------------------
Ngày soạn: 12/ 08/ 2009
Ngày dạy: 17/08/2009
Tuần 1 - Tiết 1 Bài 1 
LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU
TỪ NĂM 1945 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỶ XX
I. LIÊN XÔ 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học sinh hiểu được: 
1/ Kiến thức:
 - Những thành tựu của nhân dân Liên Xô (trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục KT và XD cơ sở VC - KT của CNXH, đặc biệt là thành tựu trong chinh phục vũ trụ). 
 - Đây là thắng lợi có ý nghĩa to lớn đối với nhân dân Liên Xô và phong trào CMTG.
2/ Tư tưởng:
 - Khẳng định những thành tựu của Liên Xô là một sự thật lịch sử.
 - Trân trọng mối quan hệ truyền thống giữa Việt Nam và Liên Xô è tăng cường tình đoàn kết hữu nghị và hợp tác phát triển, thiết thực phục vụ công cuộc CNH - HĐH của đất nước.
 - Thấy được việc Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo đã mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.
3/ Kĩ năng:
 - Rèn kĩ năng phân tích, nhận định các sự kiện và các vấn đề lịch sử.
 - Rèn kiõ năng sử dụng bản đồ, tranh ảnh lịch sử.
 - Nắm được sự tác động của con người vào thế giới tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
 - GV: Bảng thống kê thiệt hại của các nước sau CTTG thứ hai.
 Bản đồ thế giới; tranh ảnh về công cuộc xây dựng CNXH của Liên Xô. 
 - HS: Tìm hiểu về nước Liên Xô; sưu tầm tranh ảnh về thành tựu của Liên Xô. 
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1/ Kiểm tra bài cũ: 
GV hệ thống sơ lược lại nét chính về kiến thức Lịch sử lớp 8 và chương trình Lịch sử lớp 9.
2/ Dạy bài mới:
2.1/ Giới thiệu bài mới:
 Sau CTTG thứ hai, Liên Xô đã tiến hành công cuộc khôi phục KT và xây dựng CNXH, khẳng định vị thế của mình đối với các nước tư bản, đồng thời có điều kiện giúp đỡ PTCM thế giới.
 Để tìm hiểu hoàn cảnh, nội dung, kết quả công cuộc khôi phục KT và xây dựng CNXH của Liên Xô diễn ra như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
.2.2/ Cấu trúc giáo án: 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu hoàn cảnh Liên Xô tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế sau CTTG thứ hai.
 Phương pháp: Trực quan bản đồ, đàm thoại.
- GV sử dụng bản đồ thế giới cho HS quan sát.
 ?Hãy xác định trên bản đồ và nêu những hiểu biết về đất nước Liên Xô?
 * HS xử líù thông tin, Gv hoàn chỉnh kiến thức cho các em.
- GV sử dụng bảng TK về sự thiệt hại của các nước sau CTTG II:
Nước
Số người chết
So với năm 1939
Liên Xô
27 triệu
16,2 %
Đức
5,6 triệu
7 %
Nhật
2,2 triệu
3 %
Pháp
630 nghìn
1,5 %
Italia
480 nghìn
1,2 %
Anh
382 nghìn
1 %
Mỹ
300 nghìn
0,3 %
Kết hợp cho HS nghiên cứu đoạn in nhỏ SGK nêu vấn đề:
 ? Sau CTTG II, Liên Xô tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế trong hoàn cảnh nào?
 * Sau khi HS trao đổi, GV kết luận nét chính về hoàn cảnh Liên Xô tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế sau CTTG thứ hai. 
è Khẳng định đây là sự thiệt hại to lớn về người và của, đất nước gặp vô vàn khó khăn tưởng chừng không vượt qua được.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân, kết quả công cuộc khôi phục kinh tế của Liên Xô.
 Phương pháp: Hoạt động nhóm, đàm thoại.
- GV thông tin: Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Xô viết, KH 5 năm lần thứ IV ( 1946 - 1950 ) đã hoàn thành trước thời hạn 9 tháng (4 năm 3 tháng).
 + Chia lớp thành 4 nhóm tìm hiểu số liệu về thành tựu trong SGK.
 ? Nêu nhận xét về tốc độ tăng trưởng kinh tế của Liên Xô trong thời kỳ khôi phục kinh tế? 
 Nguyên nhân nào dẫn đến sự phát triển đó?
* Sau khi nhóm và cá nhân cùng trao đổi, GV kết luận:
 + Tốc độ tăng trưởng: nhanh chóng.
 + Nguyên nhân: Sự đoàn kết, thống nhất của Đảng - Nhà nước và nhân dân; tinh thần tự lực tự cường, chịu đựng gian khổ, lao động quên mình; tinh thần phấn khởi, khí thế sôi nổi của nhân dân Liên Xô.
 ? Thắng lợi trong công cuộc khôi phục kinh tế có ý nghĩa gì?
* Sau khi HS xử lí thông tin, GV kết luận:
 + Khôi phục và bước đầu phát triển kinh tế.
 + Nhân dân càng thêm tin tưởng, phấn khởi, nâng cao vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế.
Hoạt động 1: Tìm hiểu hoàn cảnh Liên Xô tiến hành xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH.
 Phương pháp: Đàm thoại.
- GV giải thích khái niệm: "Xây dựng cơ sở VC-KT của CNXH " là xây dựng một nền sản xuất đại cơ khí với CN hiện đại, NN hiện đại, KH - KT tiên tiến.
 Tiếp theo thời kỳ khôi phục kinh tế, Liên Xô thực hiện các KH dài hạn: KH 5 năm lần V ( 1951 -1955 ), lần VI ( 1956 - 1960 ), lần VII ( 7 năm: 1959 - 1965 )...
 ? Liên Xô xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH trong hoàn cảnh nào? 
* Sau khi HS xử lí thông tin, GV kết luận nội dung chính hoàn cảnh xây dựng cơ sở VC - KT của Liên Xô.
 ? Theo em, hoàn cảnh đó có ảnh hưởng gì đến công cuộc xây dựng CNXH của Liên Xô?
* Sau khi HS xử lí thông tin, GV kết luận:
 + Ảnh hưởng trực tiếp đến công cuộc XD cơ sở VC - KT.
 + Làm giảm tốc độ xây dựng CNXH.
Hoạt động 2: Tìm hiểu những thành tựu trong công cuộc xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH.
 Phương pháp: Trực quan tranh ảnh, đàm thoại.
- GV thông tin: Phương hướng chính của các KH nầy là tiếp tục ưu tiên phát triển CN nặng, thâm canh trong NN, phát triển KH - KT, tăng cường quốc phòng.
 + HS Nghiên cứu nội dung SGK về thành tựu và tranh ảnh.
 ? Hãy tóm tắt những thành tựu đạt được của Liên Xô trong công cuộc xây dựng CNXH?
 * Sau khi HS xử lí thông tin, GV kết luận về các thành tựu của Liên Xô.
- GV mở rộng thêm về thành tựu khoa học vũ trụ của Liên Xô:
 + Là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên khoảng không vũ trụ( 04-10-1957).
 + Người nữ du hành vũ trụ đầu tiên:Valentina Têrêxcôva.
 + Người Xô viết đầu tiên bước ra ngoài khoảng không vũ trụ: Alecxây Lêônốp.
 + 12/4/1961 Iuri Gagarin là người đầu tiên của loài người bay vào vũ trụ trên con tàu "Phương Đông" (27 tuổi - Thiếu tá ).
è Mở đầu kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.
 ? Những thành tựu đạt được của Liên Xô có ý nghĩa gì?
 * Sau khi HS xử lí thông tin, GV kết luận:
 Nâng cao uy tín chính trị và địa vị quốc tế của Liên Xô 
è Chỗ dựa vững chắc của hoà bình và PTCM thế giới.
- GV đặt vấn đề liên hệ thực tế giáo dục HS: 
 ? Qua tìm hiểu công cuộc khôi phục KT và XD CNXH của Liên Xô, các em rút ra được bài học gì? 
1/ Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh ( 1945 - 1950 ):
 a/ Hoàn cảnh:
 Liên Xô chịu tổn thất rất nặng nề.
 b/ Kết quả:
 - Công nghiệp: tăng 73% ( năm 1950 ).
 - Nông nghiệp: vượt mức trước chiến tranh.
 - Khoa học - kỹ thuật: chế tạo thành công bom nguyên tử ( năm 1949 ).
2/ Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH ( từ năm 1950 đến những năm 70 của TK XX ):
 a/ Hoàn cảnh:
 - Sự chống phá của các thế lực thù địch.
 - Chi phí lớn cho quốc phòng, an ninh.
 b/ Thành tựu:
 - Kinh tế: trở thành cường quốc công nghiệp thứ hai trên thế giới (sau Mĩ).
 - Khoa học - kĩ thuật: phát triển mạnh, nhất là khoa học vũ trụ.
 - Quốc phòng: cân bằng chiến lược về sức mạnh quân sự ( chung ) và sức mạnh hạt nhân ( riêng ).
 - Đối ngoại: hoà bình hữu nghị, tích cực ủng hộ phong trào cách mạng thế giới.
 	* Sơ kết bài học:
 Những thành tựu đạt được của Liên Xô là rất to lớn, là một sự thật lịch sử không thể phủ nhận. Bằng sự nổ lực phi thường, Đảng - Nhà nước và nhân dân Liên Xô đã đưa đất nước vượt qua những khó khăn thử thách và trở thành trụ cột của các nước XHCN, là thành trì của hoà bình, là chỗ dựa của PTCM thế giới.
 3/ Củng cố, dặn dò, kết thúc bài học: 
 3.1/ Củng cố: 
 GV tổ chức lớp thành 4 nhóm thực hiện bài tập:
 * Nhóm 1 + 2: Nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của Liên Xô trong công cuộc khôi phục KT và xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH?
 * Nhóm 3 + 4: Thắng lợi của Liên Xô trong công cuộc khôi phục KT và xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH có ý nghĩa gì?
3.2/ Dặn dò:
 	a/ Cần nắm:
 - Những thành tựu trong công cuộc khôi phục KT và xây dựng cơ sở VC - KT của CNXH ở Liên Xô.
 - Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa của những thành tựu đó.
 	b/ Bài tập ở nhà:
 Nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa của công cuộ