Giáo án Lịch sử 8 - Tiết 5, Bài 3: Chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi thế giới - Phạm Văn Tuấn

bản đã gây nên đời sống đau khổ cho nhân dân lao động toàn thế giới.
- Bằng khả năng lao động sáng tạo, nhân dân thực sự trở thành chủ nhân của những thành tựu to lớn về kỹ thuật và sản xuất của nhân loại. 
II. CHUẨN BỊ :
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- lược đồ nước Anh giữa thế kỹ XVIII và lược đồ nước Anh nữa đầu thế kỷ XIX
	- Các tranh ảnh, kênh hình trong SGK.
	- Phương án tổ chức lớp học: Hoạt động cá nhân/ nhóm
2. Chuẩn bị của học sinh:
Sưu tầm tư liệu lịch có liên quan bài học, quan sát bản đồ, tranh ảnh rút ra nhận xét. 
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tình hình lớp: (1ph) 
- Điểm danh học sinh:	
- Học sinh vắng:
2. Kiểm tra bài cũ: (5phút)
Câu hỏi: 
Câu 1: Cách mạng tư sản pháp trải qua những giai đoạn nào? Giai đoạn nào là đỉnh cao của cuộc cách mạng?
Câu 2: Ý nghĩa của cách mạng tư sản Pháp
Dự kiến trả lời:
Câu 1: Trải qua 3 giai đoạn
- Từ ngày 14 – 7 – 1789 đến ngày 10 – 8 – 1792: Quân chủ lập hiến
- Từ ngày 21 – 9 – 1792 đến ngày 2 – 6 – 1793: Bước đầu của nền cộng hòa
- Từ ngày 2 – 6 – 1793 đến ngày 27 – 7 – 1794: Chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh (đỉnh cao của cuộc cách mạng)
Câu 2:
- Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII đã lật đỗ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, xóa bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển CNTB ở Pháp. Đây là cuộc cách mạng triệt để nhất, điển hình nhất trong các cuộc CMTS thời cận đại. Vì vậy nó được gọi là “đại cách mạng”
 - Tuy nhiên CMTS Pháp cũng có nhiều hạn chế như chưa đáp ứng đầy đủ nguyện vọng của nhân dân, chưa giải quyết triệt để vấn đề ruộng đất và chưa xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến.
3. Giảng bài mới: 
Giới thiệu bài: (1ph) 
Cách mạng tư sản lần lượt nổ ra ở nhiều nước Âu-Mỹ, đánh đổ chế đổ PK, giai cấp tư sản lên cầm quyền phát triển sản xuất nên đã sáng chế và sử dụng máy móc. Cuộc cách mạng công nghiệp đã giải quyết vấn đề đó. Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.
TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
14’
* HOẠT ĐỘNG 1:
GV: Máy móc đã được sử dụng trong các công trường thủ công thời trung đại.
(H): Vậy tại sao sang thế kỷ XVIII yêu cầu cải tiến phát minh máy móc lại được đặt ra cấp thiết ?
(H): Tại sao cách mạng công nghiệp lại diễn ra đầu tiên ở Anh và trong ngành dệt?
GV: Cho học sinh quan sát hình 12, 13 và thảo luận..
(H): Qua 2 bức tranh thì cách sản xuất và năng xuất lao động khác nhau ra sao?
(H): Điều gì sẽ xảy ra trong ngành dệt ở Anh khi máy kéo sợi Gien-ni được sử dụng rộng rãi?
GV: Cải tiến máy móc nối tiếp những cải tiến phát minh.
(H): Em hãy kể tên các cải tiến phát minh quan trọng và ý nghĩa tác dụng của nó?
GV: Giêm-Oát là kỹ sư có tài, phát minh ra máy hơi nước từ miền say mê nghiên cứu sáng chế. 
- Máy hơi nước đã được người thợ ở Nga là Poon-du-nốp phát minh ra 20 năm trước nhưng không được sử dụng. Phát minh ra máy hơi nước của Giêm –Oát 1784 có tác dụng vô cùng to lớn, tạo ra bước ngoặt trong sản xuất lao động tăng nhanh. Cho nên khi Giêm-Oát mất người ta còn ghi dòng chữ “kỷ niệm người đã nhân sức mạnh gấp bội cho con người “trên bia mộ. 
GV: Cho học sinh quan sát bức tranh hình 15 SGK 
trường thuật lại buổi lễ khánh thành đường sắt đầu tiên ở Anh .
Đây là hình ảnh buổi lễ khánh thành đường sắt đầu tiên ở Anh. Vào năm 1825 , đường sắt đầu tiên trên thế giới . Đến giờ qui định xe lửa chuyển bánh . Đầu máy kéo theo 33 toa xe do Gioóc – giơ – xti phen – xơn lái. Quần chúng đi trước rồi đến một người cầm cờ cưỡi ngựa , theo sau là đoàn kỉ sư 
(H): Vì sao máy móc được sử dụng nhiều trong ngàng giao thông vận tải?
(H): Vì sao giữa thế kỷ XIX Anh đẩy mạnh sản xuất gang thép và than đá?
(H): Kết quả cách mạng công nghiệp ở Anh như thế nào?
* HOẠT ĐỘNG 1:
- Lắng nghe
- Máy móc thời trung đại được sử dụng còn thô sơ: cần trục nhỏ, động cơ chạy bằng sức gió --> máy móc mới thay thế một phần sức lao động chân tay.
- Sang thế kỷ XVIII CNTB phát triển mạnh, giai cấp tư sản lên cầm quyền đẩy mạnh phát triển sản xuất tư bản chủ nghĩa --> đặt ra yêu cầu cải tiến phát minh nhiều máy móc để đẩy mạnh nền sản xuất nhiều hơn, phức tạp hơn.
- Nước Anh hoàn thành cuộc cách mạng tư sản --> CNTB phát triển ở Anh 
- Ngành dệt là ngành kinh tế chủ yếu rất phát triển ở Anh.
Học sinh quan sát hình 12, 13 và thảo luận: 
- Máy kéo sợi thủ công đòi hỏi nhiều lao động (phụ nữ) nhưng năng suất thấp. 
- Máy kéo sợi Gien-ni đòi hỏi ít lao động nhưng năng suất lao động tăng nhanh. 
- Thúc đẩy năng suất lao động trong ngành dệt tăng nhanh --> đòi hỏi phải tiết tục cải tiến máy móc
- Năng xuất tăng lên --> sợi thừa đòi hỏi phải cải tiến máy dệt 
- Lắng nghe
- Học sinh dựa vào SGK trả lời các cải tiến phát minh.
- Quan sát hình 14 và lắng nghe
- Quan sát hình 15 và lắng nghe
- Nhu cầu vận chuyển nguyên vật liệu, hàng hoá, khách hàng tăng 
- Máy móc và đường sắt phát triển cần nhiều gang thép và than đá. 
HS trao đổi trong bàn .
- Sản xuất phát triển nhanh chóng , của cải dồi dào .
- Anh từ nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giối .
- Anh được gọi là công xưởng thế giới .
I. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP:
1. Cách mạng công nghiệp ở Anh:
* Nguyên nhân: 
- Do nhu cầu của thị trường
- Do giai cấp tư sản sớm lên nắm chính quyền ở Anh
* Thành tựu:
- Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ sáng chế ra máy kéo sợi Gien-ni.
- Năm 1769, phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước.
- Năm 1785, Eùt-mơn Các-rai chế tạo ra máy dệt đầu tiên ở Anh.
- Năm 1784, Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước.
* Kết quả: Từ sản xuất nhỏ, thủ công sang sản xuất lớn bằng máy móc, Anh trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới.
10’
* HOẠT ĐỘNG 2:
GV: Cho học sinh đọc mục 2 SGK
(H): Vì sao cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức lại diễn ra muộn ?
(H): Cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức đã thu được những kết quả gì?
(H): Vì sao cách mạng công nghiệp ở Pháp , Đức diễn ra muộn nhưng lại đạt kết quả cao?
* HOẠT ĐỘNG 2:
- Học sinh đọc SGK mục 2.
- Pháp: cách mạng tư sản ở Pháp diễn ra muộn hơn Anh. 
- Đức: đất nước chưa thống nhất nhưng chủ nghĩa tư bản đã phát triển --> đòi hỏi phải tiến hành cách mạng công nghiệp để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. 
Học dựa phần chữ in nhỏ SGK trả lời 
- Nhờ đẩy mạnh sản xuất , gang , sắt sử dụng nhiều máy móc hơi nước, đều thừa hưởng được những thành tựu kỉ thuật của Anh.
2. Cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức.
* Pháp: 
- Từ năm 1830 Pháp bắt đầu cuộc cách mạng công nghiệp.
- Kết quả: Sản lượng gang, thep tăng nhanh, kinh tế phát triển nhanh, vươn lên đứng hàng thứ hai thế giới.
* Đức:
- Cách mạng công ngiệp bắt đầu từ năm 1840
- Kết quả: Công nghiệp phát triển, sản lượng gang, sắt, thép tăng nhanh, máy móc và phân bón được sử dụng trong nông nghiệp.
7’
* HOẠT ĐỘNG 3:
- Học sinh quan sát hình 17 và 18 SGK, hãy nêu nhận xét về những biến đổi ở nước Anh sau khi hoàn thành cách mạng công nghiệp ?
(H): Xã hôi có biến đổi gì sau cách mạng công nghiệp?
(H): Vậy cách mạng công nghiệp đã đưa đến hệ quả tích cực và tiêu cực gì?
(H): Vì sao giai cấp tư sản và giai cấp vô sản sớm có mâu thuẫn với nhau ?
* HOẠT ĐỘNG 3:
- Học sinh quan sát hình 17 và 18.
-Hình 17 trước cách mạng công nghiệp có 4 thành phố lớn (hơn 50 vạn dân ) vài trung tâm sản xuất thủ công làm bằng tay, không có đường giao thông lớn --> nước Anh là nước nông nghiệp 
- Hình 18 có 14 thành phố trên 50 vạn dân mới mọc lên, nhiều khu công nghiệp ra đời, đường giao thông chằng chịt --> nước Anh là nước công nghiệp 
- Hình thành hai giai cấp: giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.
- Tích cực: Kinh tế phát triển, của cải xã hội dồi dào, nhiều thành phố, trung tâm công nghiệp ra đời.
- Tiêu cực: Hình thành hai giai câp cơ bản trong xã hội: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản mâu thuẫn gay gắt với nhau. 
- Nhân dân lao động là người sáng tạo là chủ nhân của các thành tựu kĩ thuật, nhưng giai cấp tư sản lại nắm kinh tế thống trị xã hội bóc lột vô sản còn vô sản là người lao động làm thuê bị áp bức bóc lột --> họ đấu tranh bằng nhiều hình thức để chống lại bọn tư sản --> mâu thuẫn vô sản 
3. Hệ quả của cách mạng công nghiệp:
- Tích cực :Làm thay đổi bộ mặt các nước kinh tế, phát triển của cải dồi dào, nhiều thành phố trung tâm công nghiệp ra đời.
- Tiêu cực: Hình thành hai giai câp cơ bản trong xã hội: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản mâu thuẫn gay gắt với nhau. 
5’
* HOẠT ĐỘNG 4:
- GV cho học sinh làm bài tập bảng phụ.
- Lập bảng thống kê cải tiến phát minh quan trọng trong ngành dệt ở Anh theo thứ tự thời gian và ý nghĩa của nó ? 
- Cách mạng công nghiệp đưa tới hệ quả gì ?
* HOẠT ĐỘNG 4:
TG
Tên cải tiến phát minh
Nười phát minh
1764
Máy kéo sợi Gien-ni
Giêm Ha-gri-vơ
1769
Máy kéo sợi chạy bằng sư