Giáo án Lịch sử 7 - Tuần 24

khởi nghĩa thế kỉ XVI.
HS: SGK, soạn bài trước.
III/ HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
Ổn định 
Kiểm tra bài cũ :
 Những cống hiến của Nguyễn trãi và vua Lê Thánh Tông đối với sự nghiệp của nước Đại Việt ?
Tổ chức hoạt động dạy học:
A/ Giảng bài mới: Giáo viên liên hệ câu trả lời của học sinh: Thế kỉ XV nhà Lê sơ đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật về mọi mặt. Do đó, đây được coi là thời kì thịnh trị của nhà nước phong kiến tập quyền. Như ng từ thế kỉ XVI trở đi, nhà Lê dần dần suy yếu.
B/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG THẦY
 HOẠT ĐỘNG TRÒ
 NỘI DUNG
Hoạt động1: Triều đình nhà Lê.
-Thời kì thịnh trị của nhà nước phong kiến tập quyền thời Lê sơ là giai đoạn nào ? (hs yếu)
- Bắt đầu suy thoái ? 
_ Gv: Nhà Lê sơ đã trải qua các triều đại:
_ Lê Thái Tổ: triều đình phong kiến vững vàng, kinh tế ổn định.
_ Lê Thánh Tông: chế độ phong kiến đạt đến thời kì cực thịnh.
_ TK XVI, Lê uy Mục, Lê Tương Dực lê ngôi à Nhà Lê suy yếu dần.
- Nguyên nhân nào dẫn đến việc nhà Lê bị suy yếu ? (hs yếu)
_ Học sinh đọc phần in nghiêng trong SGK.
- Nội bộ triều đình phân hóa như thế nào ?
-Em có nhận xét gì về các vua Lê ở thế kỉ XVI so vói Lê Thánh Tông ? 
GV chốt lại
Hoạt động 2: Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI
- Sự suy yếu của triều đình nhà Lê dẫn đến hậu quả gì ? (hs yếu)
-Vì sao đời sống nhân dân cực khổ ? 
_ Học sinh đọc phần in nghiêng trong Sgk.
- Thái độ của nhân dân với tầng lớp thống trị như thế nào ?
Kể tên các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu ? Và xác định trên bản đồ ?
_ Gv: chỉ lược đồ, từ năm 1911, các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở nhiều nơi: 
- Tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa nào ? Nêu vài nét chính về cuộc khởi nghĩa này ? 
- Em có nhận xét gì về phong trào đấu tranh của nông dân TK XVI ? 
- Các cuộc khởi nghĩa bị thất bại nhưng có ý nghĩa như thế nào ? (hs yếu) 
à TK XV.
à TK XVI
HS nghe
Vua quan không lo việc nước, chỉ hưởng lạc xa xỉ, hoang dâm vô độ. Xây dựng lâu đài tốn kém.
HS đọc
+ Dưới triều Uy Mục quý tộc ngoại thích nắm hết quyền bính.
 + Dưới triều Tương Dực: tướng Trịnh Duy Sản gây thành phe phái mớ đánh nhau liên miên.
à Kém năng lực và nhân cách, đẩy chính quyền và đất nước vào thế tự suy vong.
- HS nghe
- HS trả lời theo SGK
à Quan lại địa phương mặc sức tung hoành đục khoét của dân “dùng của như bùn đất, coi dân như cỏ rác”
HS đọc
+ Mâu thuẩn Nông dân – Địa chủ.
 + Mâu thuẩn Nông dân – Nhà nước phong kiến ngày càng gay gắt.
à Đó nguyên nhân bùng nổ các cuộc khởi nghĩa.
- HS dựa vào SGK trả lời
- HS nghe và quan sát
à Địa bàn hoạt động của nghĩa quân Trần Cảo ở Đông Triều (Quảng Ninh). Nghĩa quân cạo trọc đầu, chỉ để 3 chỏm tóc nên gọi là “quân 3 chỏm”. Nghĩa quân 3 lần tấn công vào kinh thành Thăng Long có lần khiến cho vua quan nhà Lê bỏ chạy vào Thanh Hoá.
à Quy mô nhưng nồ ra lẻ tẻ, chưa đồng loạt.
à Tấn công mạnh mẽ vào chính quyền nhà Lê đang mục nát.
1/ Triều đình nhà Lê.
-Đầu thế kỉ XVI , Vua quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng lâu đài cung điện tốn kém.
 _ Nội bộ triều Lê “ chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực.Dưới triều Lê Uy Mục, quý tộc ngoại thích nắm hết quyền hành, giết hại cơng thần nhà Lê.
-Dưới triều Lê Tương Dực,tướng Trịnh Duy Sản gầy bè phái, đánh giết nhau hơn 10 năm.
2/ Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI
a/ Nguyên nhân:
_ Lợi dụng triều đình rối loạn, quan lại ở địa phương” cậy quyền thế ức hiếp dân,vật dụng trong dân gian cướp lấy đến hết”, “ dùng của như bùn đất,coi dân như cỏ rác”.
_ Đời sống nhân dân, nhất là nơng dân, lâm vào cảnh khốn cùng..
	b/ Các cuộc khởi nghĩa:
_ Trần Tuân (1511) ở Hưng Hoá (Tây Bắc) và Sơn Tây (Phú Thọ), tấn công Từ Liêm, uy hiếp Thăng Long.
_ Lê Huy, Trịnh Hưng (1512) ở Nghệ An và phát triển ra Thanh Hoá.
_ Phùng Chương (1515) ở vùng núi Tam Đảo.
_ Trần Cảo (1516) ở Đông Triều (Quảng Ninh), “nghĩa quân 3 chỏm” đã 3 lần tấn công Thăng Long, vua Lê chạy phải chạy về Thanh Hoá.
® Ý nghĩa: dù thất bại nhưng cũng góp phần làm suy yếu nhà Lê.
Củng cố:
Triều đình thời Lê Sơ đầu thế kỉ XVI như thế nào? (hs yếu)
Trình bày trên lược đồ cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI?
Dặn dò:
 Về học bài theo câu hỏi SGK
 Chuẩn bị phần II bài 22 ( đọc và trả lời câu hỏi SGK)
( tìm xem bắc triều, nam triều , do ai nắm quyền, tìm ranh giới chia cắt Đàng Trong và Đàng Ngồi) ( hs yếu)
TUẦN: 24, TIẾT:46
NS:16/1/10 ND:27/1/10 
 Bài 22:	SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN
	(THẾ KỈ XVI – XVIII)	
 II/ CUỘC CHIẾN TRANH NAM – BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
	1/ Về kiến thức: Giúp học sinh nắm được:
- Nhà nước phong kiến tập quyền của Đại Việt phát triển hoàn chỉnh và đạt đến đỉnh cao ở các thế kỉ XV về các mặt thiết chề chính trị, pháp luật, kinh tế 
- Đầu thế kỉ XVI, những biểu hiện về sự suy yếu của nhà Lê ngày càng rõ nét trên các mặt chính trị, xã hội. Nguyên nhân và hậu quả của tình hình đó.
	2/ Về tư tưởng:
- Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của nhân dân.
- Hiểu được rằng nước nhà thịnh trị hay suy vong là do ở lòng dân.
	3/ Kĩ năng:
- Vẽ lược đồ hoạt động của nghĩa quân Trần Cảo (ba lần tấn công Thăng Long, vua Lê phải chạy trốn vào Thanh Hoá).
- Xác định các vị trí địa danh và trìng bày diễn biến của các sự kiện lịch sử trên bản đồ.
II/ CHUẨN BỊ:
GV: SGK, SGV. GIÁO ÁN, Bản đồ cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều, chiến tranh Trịnh – Nguyễn.
HS: SGK, soạn bài trước.
III/ HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
Ổn định
Kiểm tra bài cũ
 -Em hãy nêu những thành tựu chủ yếu về văn hoá, giáo dục của Đại Việt thời Lê sơ ?
 -Vì sao quốc gia Đại Việt lại đạt được những thành tựu nói trên ?
 -Những cống hiến của Nguyễn Trãi và vua Lê Thánh Tông đối với sự nghiệp của nước Đại Việt?
 3. Bài mới
A/ Giảng bài mới: GV chốt lại phần I giới thiệu bài mới
B/ Bài mới
HOẠT ĐỘNG THẦY
 HOẠT ĐỘNG TRÒ
 NỘI DUNG
Hoạt đông1: Chiến tranh Nam – Bắc triều.
- Sự suy yếu của nhà Lê đã thể hiện như thế nào ? 
_ Gv: Mạc Đăng Dung là một võ quan dưới triều Lê. Lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái à tiêu diệt các thế lực và trở thành tể tướng à năm 1527 cướp ngôi lập ra nhà Mạc ( Bắc Triều).
- Vì sao hình thành Nam triều ? 
_ Gv: sử dụng bản đồ Việt Nam chỉ rõ cho HS vị trí lãnh thổ của Nam triều và Bắc triều.
-Nguyên nhân dẫn đế chiến tranh phong kiến Nam Bắc triều? 
-Cuộc chiến tranh diễn ra như thế nào ? 
- Cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều đã gây tai họa gì cho nhân dân ? 
_ Cho học sinh đọc đoạn in nghiêng trong Sgk.
-Em có nhận xét gì về tính chất của cuộc chiến tranh ? 
 Kết quả cuộc chiến tranh ? 
Hoạt động 2: Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia cắt Đàng trong – Đàng ngoài.
- Sau chiến tranh Nam – Bắc triều, tình hình nước ta có gì thay đổi 
- Sự hình thành thế lực đàng trong như thế nào ? 
_ Gv: nêu rõ việc Nguyễn Hoàng vào Thuận Hoá xây dựng cơ sở để đối địch với họ Trịnh, dùng bản đồ Việt Nam chỉ vị trí Đàng trong – Đàng ngoài.
- Đàng ngoài – Đàng trong do ai cai quản ?
 Cuộc chiến tranh giữa hai thế lực này đã diễn ra như thế nào ? 
- Cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào ? 
 Tính chất của cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn ? 
- Nhận xét về tình hình chính trị – xã hội ở nước ta TK XVI – XVIII ? 
à triều đình phong kiến rối loạn, các phe phái liên tục chém giết lẫn nhau.
-HS nghe
à Do Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua.
-HS nghe
à Do mâu thuẩn giữa nhà Lê và nhà Mạc.
-HS trả lời theo SGK
à Gây tổn thất lớn về người và của.
-HS đọc
à Các tập đoàn phong kiến tranh chấp, nông dân chịu cực khổ nhiều.
à Năm 1592, Nam triều chiếm được Thăng Long à nhà Mạc rút lên Cao Bằng à chiến tranh chấm dứt.
à Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên nắm chính quyền.
à Con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng lo sợ, xin vào trấn thủ Thuận Hoá, Quảng Nam.
- HS nghe
+ Đàng ngoài: họ Trịnh xưng vương gọi là chúa Trịnh, biến vua Lê thành bù nhìn.
 + Đàng trong: chúa Nguyễn cai quản.
à đánh nhau 7 lần từ năm 1627 đến năm 1672, Quảng Bình và Nghệ An trở thành chiến trường ác liệt. Cuối cùng hai bên lấy sông Gianh làm ranh giới.
+ Một dãi đất lớn từ Nghệ An đến Quảng Bình là chiến trường khốc liệt.
 + Dân ở hai bên sông Gianh phải chuyển đi nơi khác.
 + Nhân dân tàn hại lẫn nhau.
 + Chia cắt kéo dài tới 200 năm, gây trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hoá, làm suy giảm tiềm lực đất nước.
à Phi nghĩa, giành giật quyền lợi và địa vị trong phe phái phong kiến, phân chia hai miền đất nước.
à không ổn định do chính quyền luôn luôn thay đổi và chiến tranh liên tiếp xảy ra, đời sống nhân dân rất cực khổ.
1/ Chiến tranh Nam – Bắc triều.
	a/ Nguyên nhân:
_ Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc à Bắc Triều.
b/ Diễn biến:
_ Năm 1533, Nguyễn Kim vào Thanh Hoá, lấy danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc” lập ra Nam triều.
	Nam – Bắc triều đánh nhau liên miên hơn 50 năm từ Thanh – Nghệ ra Bắc.
	c/ Kết quả: Năm 159