Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 49, Bài 23: Kinh tế văn hóa thế kỉ XVI - XVIII

Ngày soạn:  Ngày dạy:Dạy lớp
 Ngày dạy:Dạy lớp
 Ngày dạy:Dạy lớp
 Tiết 49 – Bài 23
KINH TẾ, VĂN HOÁ THẾ KỶ XVIII
1.MỤC TIÊU:
a. Kiến thức: 
- Trình bày tổng quát bức tranh kinh tế cả nước :
+ Nông nghiệp Đàng Trong phát triển hơn nông nghiệp Đàng ngoài. Nguyên nhân của sự khác nhau đó.
+ Thủ công nghiệp phát triển : chợ phiên, thị tứ và sự xuất hiện thêm một số thành thị. Sự phồn vinh của các thành thị.
- Nêu được những điểm mới về mặt tư tưởng, tôn giáo và văn học, nghệ thuật : sự du nhập của Thiên Chúa giáo ; chữ Quốc ngữ ra đời; Sự phát triển rực rỡ của văn học và nghệ thuật dân gian.
b.Kỹ năng: Nhận biết được các địa danh trên bản đồ Việt Nam, nhận xét được trình độ phát triển của lịch sử phát triển từ thế kỷ XVI – XVIII.
c.Tư tưởng: Tôn trọng có ý thức giữ gìn những sáng tạo nghệ thuật của ông cha ta thể hiện sức sống tinh thần của dân tộc.
2. ChuÈn bÞ 
a.Của GV: Bản đồ Việt Nam, băng hình 36 phố phường.
b.Của HS: Đọc sách giáo khoa.
3.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
a. Kiểm tra bài cũ: (15’)
* *Câu hỏi: Nguyên nhân dẫn đến phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỷ XVI và phong trào diễn ra như thế nào? Ý nghĩa?
 *Đáp án:+ Nguyên nhân: Do quan lại địa phương mặc sức tung hoành đục khoét nhân dân -> đời sống nhân dân khổ cực, mâu thuẫn giai cấp lên cao, mâu thuẫn nhân dân với địa chủ, nhân dân với nhà nước phong kiến ngày càng trở nên gay gắt. (3điểm)
+ Diễn biến: năm 1511 khởi nghĩa Trần Tuân, 1512 khởi nghĩa Lê Hy, Trịnh Hưng ở Nghệ An và phát triển ra Thanh Hoá, Phùng Chương 1515 vùng núi Tam Đảo, Trần Cảo 1516. (3điểm) => Tuy tất cả các cuộc khởi nghĩa đều bị thất bại, nhưng đã tấn công mạnh mẽ vào chính quyền nhà Lê đang mục nát, góp phần làm cho triều đình nhà Lê nhanh chóng sụp đổ. (4điểm)
 *Giới thiệu bài: Chiến tranh liên miên giữa 2 thế lực phong kiến Trịnh Nguyễn gây biết bao tổn hại đau thương cho dân tộc, đặc biệt sự phân chia cắt cứ kéo dài đã ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển chung của đất nước.
b.Dạy nội dung bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
 HS đọc phần 1 SGK(tr109-110)
 Hỏi: Em hãy cho biết tình hình KT Nông nghiệp Đàng ngoài?
Khi chưa có chiến tranh Nam Bắc Triều: Được mùa.
- Khi các cuộc xung đột giữa các tập đoàn phong kiến:
 + Sản xuất nông nghiệp bị phá hoại
+ Nhà nước không quan tâm đến thuỷ lợi và tổ chức khai hoang.
+ Ruộng đất công bị cường hào đem cầm bán, mất mùa đói kém sảy ra.
 Hỏi: Việc làm đó dẫn đến hậu quả gì? 
Hỏi: Đàng trong chúa Nguyễn có quan tâm đến sản xuất không? chúa Nguyễn
dùng biện pháp gì để khuyến khích khai
 hoang?
GV: Chúa Nguyễn ra sức khai hoang vùng Thuận Quảng để củng có cơ sở cát cứ, tổ chức dân khai hoang, lập thành làng ấp.
? Mục đích của chúa nguyễn là gì?
Hỏi: Kết quả của chính sách đó?
 Hỏi: Chúa Nguyễn đã làm gì để mở rộng đất đai, xây dựng cát cứ?
GV: Năm 1698, Nguyến Hữu Cảnh vào kinh kỳ phía Nam, đặt phủ Gia Định, tiếp đó vùng đất Mỹ Tho, Hà Tiên cũng được sát nhập vào phủ này -> giữa thế kỷ XVII vùng đồng bằng sông Cửu Long có nhiều thôn xã mới.
GV: Chỉ trên bản đồ: Phủ Gia Định gồm 2 dinh: Dinh trên biên Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước. Dinh phiên trấn: TP Hồ Chí Minh, Long An, Tây Ninh.
 GV: Chỉ trên bản đồ: Tên các tỉnh trên bản đồ hiện nay.
Hỏi: Hãy phân tích tính tích cực của chúa Nguyễn trong việc phát triển nông nghiệp?
Hỏi: Sự phát triển sản xuất có ảnh hưởng như thế nào đến tình hình xã hội?
 Tóm lại:
 Nguyên nhân nông nghiệp Đàng Ngoài không phát tnển : (do chiến tranh giữa các thế lực phong kiến ; do nhà nước không quan tâm đến thuỷ lợi, đê điều... do cường hào, ác bá chiếm đoạt ruộng đất công ngày càng nghiêm trọng, nông dân mất ruộng phải phiêu tán khắp nơi...)
Nông nghiệpở Đàng Trong phát triển 
(vì diện tích không ngừng mở rộng - khai hoang, lập ấp... điều kiện tự nhiên thuận lợi...).
Hỏi: Em hãy kể tên những làng thủ công có tiếng ở nước ta thời xưa và hiện nay mà em biết?
GV: Ở thế kỷ XVII xuất hiện nhiều làng nghề thủ công (dệt lụa, gốm, rèn sắt, đúc đồng, dệt chiếu làm giấy, khắc bản in) nhiều làng thủ công nổi tiếng gồm: Thổ Hà (Bắc Giang), Bát Tràng (Hà Nội), La Khê (Hà Tây), rèn sắt Nho Lâm (Nghệ An), Hiền lương phù bài (Huế), Mía đường (Quảng Nam).
GV: Việc xuất hiện nhiều mặt hàng công nghiệp có giá trị được sản xuất ở các làng thủ công là những trung tâm thủ công nghiệp góp phần phát triển kinh tế đất nước.
H: Quan sát hình 51: Bình gốm bát tràng sản xuất năm 1627.
 Hỏi: Em có nhận xét gì về sản xuất gốm Bát Tràng?
H: Hai chiêc gốm rất đẹp: Men trắng ngà, hình khối, đường nét hài hoà cân đối, đây là một trong những sản phầm mà khách nước ngoài rất yêu thích.
 Hỏi: Chúa Trịnh, chúa Nguyễn có thái độ như thế nào trong việc buôn bán với nước ngoài?
GV: Ban đầu tạo điều kiện cho thương nhân Châu Á, Ấu vào buôn bán mở rộng cửa hàng để nhờ họ mua vũ khí, sau hạn chế ngoại thương. -> đến thế kỷ XVIII thành thị suy tàn
 Hỏi: Tại sao Hội An trở thành thành phố cảng lớn nhất ở đàng trong?
GV: Gần biển thuận lợi cho các thuyền buôn bán với nước ngoài và là trung tâm buôn bán trao đổi hàng hoá.
I. Kinh tế:
1. Nông nghiệp (19p)
*Nông nghiệp ở Đàng Ngoài :
+ Cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều đã phá hoại nghiêm trọng nền sản xuất nông nghiệp
+ Ruộng đất công làng xã bị cường hào đem cầm bán.
+ Ruộng đất bỏ hoang, mất mùa, đói kém xảy ra dồn dập.
-> Đời sống nhân dân cực khổ, nhiều người bỏ làng đi nơi khác
- Nông nghiệp ở Đàng Trong :
+ Các chúa Nguyễn tổ chức di dân khai hoang, cấp lương ăn, nông cụ thành lập làng ấp mới ở khắp vùng Thuận - Quảng.
- Mục đích: xây dựng kinh tế giàu mạnh để chống đối họ Trịnh
-> Kết quả: Số dân đinh, ruộng đất tăng
+ Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lí phía Nam đã đặt phủ Gia Định.
+ Nhờ khai hoang và điều kiện tự nhiên nên nông nghiệp phát triển nhanh, nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long.
-Những biện pháp chúa Nguyễn thi hành có tác dụng thúc đẩy nông nghiệp Đàng trong phát triển mạnh( nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long năng xuất lúa rất cao).
- Hình thành tầng lớp địa chủ lớn chiếm đoạt ruộng đất. nhưng đời sống nhân dân vẫn ổn định.
2. Sự phát triển của nghề thủ công và buôn bán (18p)
- Thủ công nghiệp : Từ thế kỉ XVII, xuất hiện thêm nhiều làng thủ công, trong đó có nhiều làng thủ công nổi tiếng : gốm Thổ Hà (Bắc Giang), Bát Tràng (Hà Nội), dệt La Khê (Hà Tây), rèn sắt ở Nho Lâm (Nghệ An)...
Thương nghiệp :
+ Buôn bán phát triển, nhất là ở các vùng đồng bằng và ven biển, các thương nhân châu á và châu âu thường đến phố Hiến và Hội An buôn bán tấp nập.
c.Củng cố. 2'
 *Bài tập: 1,3 vở bài tập. T: h/s đọc yêu cầu bài tập, gv hướng dẫn.
 H: Làm bài
d. Hướng dẫn học sinh học bài (2p)
- Em hãy nhận xét chung về tình hình kinh tế nước ta từ thế kỷ XVI – XVIII.
- Kể tên các làng thủ công nổi tiếng các đô thị quan trọng ở đàng ngoài và đàng trong.
 *********************************