Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 24, Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên (XIII) (Tiết 2) - Phạm Thị Bích Lệ

Ngày Soạn: 02 – 11 – 2011
Ngày dạy: 04 – 11 – 2011
Tuần: 12
Tiết: 24
BÀI 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG - NGUYÊN (XIII) 
TIẾT 2: CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN 2 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN - 1285
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC.
 1/ Kiến thức : Giúp học sinh :
- Việc chuẩn bị cho cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn lần một.
- Nhờ sự chuẩn bị chu đáo, đường lối đánh giặc đúng đắn và quyết tâm cao, nhân dân Đại việt đã giành thắng lợi vẻ vang.
 2/ Tư tưởng.
- Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước.
 3/ Kỹ năng.
 - Rèn kỹ năng sử dụng lược đồ để thuật lại sự kiện lịch sử.
II/ CHUẨN BỊ.
1/ Giáo viên:
- Lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên.
- Bài “ Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn.
2/ Học sinh Sách giáo khoa.
 Vở bài soạn, vở bài học.
III/ TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC.
 1/ Kiểm tra bài cũ.
- Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ bằng lược đồ ?
- Tìm những chi tiết thể hiện tinh thần quyết chiến của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến?
 2/ Giới thiệu bài : Sau thất bại lần thứ nhất năm 1258, quân Mông Cổ không từ bỏ âm mưu xâm lược đại Việt. Vậy, trong lần này quân dân ta đã chuẩn bị k/c như thế nào ? -> bài hôm nay.
 3/ Bài mới.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
Hoạt động 1: Tìm hiểu âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt của nhà Nguyên.
Giáo viên giảng : Năm 1279, sau khi thôn tính được nhà Tống, vua Mông Cổ lập ra nhà Nguyên, đặt nền móng thống trị hoàn toàn Trung Quốc.
? Sau khi thống trị hoàn toàn Trung Quốc, vua Mông Cổ đã làm gì ?
? Hốt Tất Liệt cho quân xâm lược Champa và Đại Việt nhằm mục đích gì ?
HS: Làm cầu nối thôn tính và xâm lược các nước phía nam Trung Quốc -> cho quân đánh Champa trước.
? Tại sao quân Nguyên cho quân đánh Cham pa trước khi đánh Đại Việt?
GV: sử dụng lược để chỉ vị trí của vương quốc Champa và phân tích “kế hoạch gọng kìm” của nhà Nguyên.
? Để thực hiện âm mưu đó nhà Nguyên đã làm gì ?
? Kết quả của âm mưu đó ra sao ?
GV: dùng lược đồ phân tích tiếp.
Hoạt động 2: Tìm hiểu ,sự chuẩn bị của nhà Trần cho cuộc kháng chiến lần II.
HS: đọc mục 2 Sgk.
? Sau khi biết tin quân nguyên có ý định xâm lược nước ta, vua Trần đã làm gì ?
HS: đọc phần chữ in nghiêng Sgk trang 28 về Trần Quốc Toản.
GV: Đọc cho học sinh nghe một đọan trích trong bài“Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn: “ Ta thường đến bữa quên. Cam lòng”
? Hội nghị Diên hồng có tác dụng gì đến việc chuẩn bị kháng chiến ? 
HS: Cổ vũ tinh thần chiến đấu và ý chí kiên trung.
Học sinh thảo luận nhóm : Những sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân và dân ta ? 
GV:Trần Quốc Toản bóp nát quả cam, các bô lão đồng thanh hô đánh, nhân dân thực hiện  
Hoạt động 3: Tìm hiểu diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
GV: dùng lược đồ cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên để tường thuật.
 + Hướng một : Do Thoát Hoan chỉ huy theo đường Lạng sơn.
 + Hướng 2 : Do Nạp Tốc Đạt Linh chỉ huy theo đường sông Hồng.
 + Hướng 3 : Do Toa Đô chỉ huy từ Champa đánh vào phía Nam.
? Lực lượng giặc so với lần một như thế nào ?Lực lượng này nói lên điều gì ?
GV:Gọi học sinh đọc phần chữ in nghiêng Sgk trang 59 để thấy rõ tình hình khó khăn của cuộc kháng chiến.
Giáo viên: tiếp tục tường thuật về thế gọng kìm nhằm tiêu diệt đầu não của ta.
 Giáo viên: nêu rõ sự thất bại của quân Nguyên ( Thoát Hoan phải chui vào ống đồng, để quân lính khiêng về nước )
HS: đọc bài thơ Sgk trang 61.
HS thảo luận nhóm 3 phút: Em hãy nêu cách đánh của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần hai ?
 + Chặc đánh địch ở vùng biên giới, trước thế giặc mạnh ta đã rút lui để bảo toàn lực lượng.
 + Thực hiện chủ trương “vườn kgông nhà trống”
 -> Đẩy quân giặc vàu thế khó khăn.
 + Khi giặc lúng túng , ta lập tức mở cuộc phản công để giành chiến thắng.
1. Âm mưu xâm lược Champa và Đại Việt của nhà Nguyên.
- Sau khi thống trị Trung Quốc, vua Nguyên ráo riết xâm lược Champa và Đại Việt.
- Năm 1283, Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân đánh vào Champa -> bị thất bại
2.Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
- Triệu tập hội nghị Bình Than để bàn kế đánh giặc.
- Trần Quốc Tuấn được cử làm Tổng chỉ huy.
- Năm 1285, mở hội nghị Diên hồng.
- Tổ chức tập trận, chia quân đóng ở nơi hiểm yếu.
- Cả nước chuẩn bị sẵn sàng.
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
 a. Diễn biến
Quân Nguyên
Quân ta
- Tháng 1 – 1285, khoảng 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào nước ta.
- Tập trung lực lượng tấn công vào Vạn Kiếp -> Thăng Long.
- Quân địch thực hiện thế gọng kìm nhằm tiêu diệt đầu não kháng chiến của ta -> bị thất bại.
- Chặc đánh ở biên giới -> rút về Vạn Kiếp.
- Rút về Thăng Long -> Thiên trường.
- Nhân dân thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”
- 5/1285 Ta phản công đánh bại giặc ở nhiều nơi
b. Kết quả.
- Trong vòng 2 tháng, ta đã đánh bại 50 vạn quân Nguyên.
Sơ kết bài học.
- Trong cuộc kháng chiến lần thứ 2 ( 1285 ), quân và dân ta gặp rất nhiều khó khăn và thử thách nhưng ta không hề lùi bước, quyết tâm kháng chiến và giành được thắng lợi vẻ vang.
- Quân và dân ta đã vận dụng cách đánh rất sáng tạo vì thế quân Nguyên gặp rất nhiều bất lợi.
 4/ Củng cố.
- Nêu những chi tiết chứng tỏ tinh thần quyết chiến của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên ?
- Em hãy tường thuật diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần 2 bằng lược đồ ?
Sự kiện
Đ
S
Hội nghị Bình Than là sự kiện nhà Trần muốn phát huy trí tuệ của Vương hầu, Quí tộc, quan lại
Hội nghị Diên Hồng là sự kiện thể hiện ý chí quyết chiến của toàn quân và dân ta
“ Phá cường địch báo Hoàn ân” là của Trần Quốc Tuấn
Sự kiện thích lên cánh tay chữ “Sát thác” là hành động động viên tinh thần chiến đấu của địch
5/ Hướng dẫn học tập ở nhà.
- Học bài theo câu hỏi 1, 2 , 3 Sgk trang 61.
- Quan sát lược đồ hình 31 – tường thuật lại diễn biến trận đánh.
- Chuẩn bị bài phần tiếp theo: Cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân xâm lược Nguyên.
IV. Rút kinh nghiệm: