Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 21, Bài 12: Đời sống kinh tế văn hóa (Tiếp theo) - Tiết 2: Sinh hoạt xã hội và văn hóa - Nguyễn Xuân Vinh

Tuần 11	 Ngày soạn: 29/10/2011
Tiết: 21	 Ngày dạy: 01/11/2011
Bài 12: ĐỜI SỐNG KINH TẾ VĂN HOÁ (tt)
II. SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HOÁ.
I. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: 
Học sinh hiểu rõ.
- Các giai tầng trong xã hội (thời Lý có sự phân hoá mạnh mẽ về giai cấp và các tầng lớp trong xã hội).
- Những thành tựu văn hóa tiêu biểu: Văn miếu, Quốc tử giám, mở khoa thi, nghệ thuật phát triển, đặc biệt là kiến trúc điêu khắc.
2. Tư tưởng:
Giáo dục lòng tự hào về truyền thống văn hiến, ý thức xây dựng nền văn hoá dân tộc.
3. Kĩ năng:
Rèn kĩ năng lập bảng so sánh, vẽ sơ đồ.
II. Chuẩn bị:
- GV sưu tầm tranh, ảnh, các hoạt động văn hiến thời Lý.
- HS xem trước bài mới.
III. Tiến trình dạy-học:
1. Ổn định lớp. (1’)
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
 (?) Nhà Lý đã thi hành những chính sách gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp.
3. Bài mới:
Dưới thời Lý nền kinh tế nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp nước ta đều đạt những thành tựu rực rỡ. Đời sống vật chất của nhân dân đầy đủ, sung túc. Bên cạnh đó sinh hoạt xã hội và văn hoá tinh thần của nhân dân cũng được nâng cao. Vậy để hiểu rõ hơn về đời sống sinh hoạt xã hội và văn hoá tinh thần của nhân dân ta thời kì ấy, hôm nay chúng ta tiếp tục tìm hiểu mục II của bài 12. (1’)
	Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu những thay đổi về mặt xã hội (15’)
HS: Đọc sgk.
GV: Thời Lý, xã hội chia làm nhiều tầng lớp.
? Em hãy nêu các tầng lớp cư dân trong xã hội thời Lý?
- Vua, quan, dân thường, nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì.
? Chỉ ra giai cấp thống trị và bị trị trong xã hội?
HS trả lời, GV kết luận. 
? Đời sống của các tầng lớp thống trị như thế nào?
- Giàu có, đầy đủ
? Đời sống các tầng lớp bị trị ra sao?
- Nông dân là lực lượng sản xuất chính, được chia ruộng đất- nộp tô thuế.
- Nông dân nghèo nhận ruộng đất, nộp tô. Một số rời bỏ quê hương đi khai hoang lập nghiệp nơi khác.
- Thợ thủ công, thương nhân- nộp thuế, làm nghĩa vụ.
- Nô tì: tầng lớp thấp nhất trong xã hội.Họ phục vụ trong cung điện, các nhà quan. Họ vốn là những tù binh, nợ nần hoặc tự bán thân, cuộc sống không bảo đảm. 
GV cho HS bài tập thảo luận nhóm:
? Vẽ sơ đồ các giai cấp trong xã hội thời Lý và so sánh với thời Đinh-Tiền Lê sự phân biệt giai cấp ở thời Lý như thế nào?
-> Sự phân biệt giai cấp sâu sắc hơn, giai cấp địa chủ càng tăng, nông dân tá điền bị bóc lột ngày càng nặng.
GV treo bản đồ tư duy và kết luận.
GV: Sơ kết, chuyển ý.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu giáo dục và văn hóa thời Lý. (19’)
HS: Đọc sgk.
“Từ đầu...->1000 người...làm sư”
? Nhà Lý đã làm gì để phát triển nền giáo dục?
GV: trình chiếu hình ảnh.
GV: Văn Miếu được xây dựng 9/1070. Đây là miếu thờ tổ đạo Nho do Khổng Tử sáng lập và là nơi dạy học cho con vua. 
Năm 1075 khoa thi đầu tiên được mở.
Năm 1076 nhà Quốc tử giám được dựng trong khu Văn Miếu, đây được coi là trường Đại học đầu tiên của nước Đại Việt, lúc đầu chỉ dành cho các con vua, về sau được mở rộng cho con em quan lại và người giỏi trong nước học tập.
GV giảng thêm về bia tiến sĩ thời Lê Sơ ở Văn Miếu.
-> Mặc dù nhà Lý rất quan tâm đến giáo dục song chế độ thi cử chưa quy củ, nề nếp. 
? Nền giáo dục của nước ta hiện nay ra sao?
?Văn học thời kì này như thế nào?
GV trình chiếu văn bản chữ Hán “Nam quốc sơn hà” của Lý Thường Kiệt.
? Vị trí của đạo Phật dưới thời Lý?
? Nêu dẫn chứng thời Lý, đạo Phật được sùng bái?
HS: trả lời và quan sát H24+25 sgk.
GV: trình chiếu hình ảnh
- Tượng Phật A-di-đà nằm trong chùa Phật Tích ở Bắc Ninh, được xây dựng từ thế kỉ VII-X. Bức tượng này được vua Lý Thánh Tông cho đúc bằng vàng năm 1057.
- Chùa Một Cột có tên là Diên Hựu (Phúc lành dài lâu) được xây dựng 1049 thời vua Lý Thái Tông, chuyện kể rằng khi vua về già mà chưa có con trai nên vua thường đến chùa cầu tự, một đêm vua mơ thấy Đức Phật Quan Âm hiện lên trên đài hoa sen ở một hồ nước hình vuông phía tây Thăng Long, trên tay bế một đứa con trai đưa cho vua, sau đó vua sinh con trai và cho xây chùa để tưởng nhớ công ơn.
GV: Nhân dân ta ưa thích ca hát nhảy múa.Các trò chơi dân gian được ưa chuộng
? Em hãy kể tên các hoạt động văn hoá dân gian?
GV trình chiếu hình ảnh.
? Hãy kể tên các công trình kiến trúc, điêu khắc thời Lý.
GV trình chiếu hình ảnh. 
HS: Xem H 25, 26 và một số tranh khác.
? Em có nhận xét gì về các công trình kiến trúc thời Lý?
- Kiến trúc tinh vi, thanh thoát, hình rồng mình trơn, uốn khúc, uyển chuyển-> đây là hình tượng nghệ thuật độc đáo, hoàn chỉnh, thăng hoa.
-> Các tác phẩm nghệ thuật của nhân dân ta thời Lý đã đánh dấu sự ra đời của nền văn hoá riêng của dân tộc văn hoá-Thăng Long.
1. Những thay đổi về mặt xã hội.
 Vua, quan
Thống trị
Địa chủ (hoàng tử, công chúa, dân có nhiều ruộng)
 Nông dân thường
 Nông dân Nông dân tá điền
Bị trị
 Nông dân đi khai hoang, lập nghiệp.
 Thợ thủ công, thương nhân
 Nô tì
2. Giáo dục và văn hoá.
a. Giáo dục:
- 1070 nhà Lý xây dựng Văn Miếu ở Thăng Long.
- 1076 Quốc tử giám được thành lập
- Nhà nước quan tâm đến giáo dục, khoa cử.
-> Đánh dấu sự ra đời của nền giáo dục Đại Việt.
- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển.
- Nhà Lý rất sùng đạo Phật (dựng chùa, tô tượng, đúc chuông...)
b. Văn hoá:
- Ca hát, nhảy múa, các trò chơi dân gian rất được ưa chuộng.
- Kiến trúc và điêu khắc rất phát triển với phong cách nghệ thuật đa dạng và độc đáo như chùa Một Cột, tượng Phật A-di-đà, hình rồng thời Lý.
-> Nền văn hoá riêng biệt của dân tộc – văn hóa Thăng Long.
4. Củng cố: (4’)
	? Thời nhà Lý có những tầng lớp nào? Đời sống của họ ra sao? 
	? Hãy nêu những thành tựu giáo dục và văn hoá thời Lý?
? Hãy kể tên các công trình kiến trúc tiêu biểu thời Lý?
GV nhận xét và kết luận.
	5. Hướng dẫn: (1’)
	- Trả lời các câu hỏi trong SGK
	- Chuẩn bị bài: Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII.