Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 14, Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077) - Nguyễn Văn Nguyên

Tuần: 7
Ngày soạn: 03 / 10 / 2010
Tiết: 14
Ngày dạy: 06 / 10 / 2010
Bài 11
Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược tống
(1075-1077)
a- mục tiêu bài học:
1- Kiến thức:
Giúp học sinh nắm được:
- Giúp học sinh hiểu được âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống là nhằm bành trướng lãnh thổ, đồng thời giải quyết những khó khăn về tài chính và văn hoá trong nước.
- Hiểu được diễn biến cuộc kháng chiến giai đoạn thứ nhất là hành động tự vệ chính đáng của ta.
2- Tư tưởng, tình cảm, thái độ:
- Giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức bảo vệ độc lập dân tộc của nhân dân.
3- Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng phân tích, nhận xét, đánh giá các sự kiện, nhân vật lịch sử.
- Rèn kỹ năng sử dụng bản đồ.
b- Thiết bị, đồ dùng và tài liệu dạy học:
- Bản đồ Đại Việt thời Lý Trần.
- Lược đồ cuộc tấn công để phòng vệ của nhà Lý.
- Tập bản đồ, tranh ảnh, bài tập Lịch sử 7.
- Tư liệu Lịch sử 7.
- Bài tập Lịch sử 7.
c- Tiến trình tổ chức dạy và học:
*- ổn định và tổ chức:
*- Kiểm tra bài cũ:
? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý ? nhận xét.
? Những nét chính về luật pháp và quân đội thời Lý.
*- Giới thiệu bài mới:
- Hoạt động 1:Giới thiệu bài:
+. Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho học sinh
Dưới đời Lý đời sống nhân dân bình yên, nhưng từ đầu TK XI, mối quan hệ bang giao giữa 2 nước đã bị cắt đứt bởi nhà Tống có những hành động khiêu khích xâm lược Đại Việt. Cuộc kháng chiến chống Tống của quân và dân ta như thế nào thầy cùng các em di tìm hiểu bài hôm nay.
Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược tống
(1075-1077)
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
Hoạt động 2: (10’)
+. Mục tiêu: HS nắm được âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống
I - Giai đoạn thứ nhất (1075)
1- Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta :
? Nêu tình hình nhà Tống trước khi xâm lược Đại Việt như thế nào?
? Nhà Tống xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?
? Để chiếm được Đại Việt nhà Tống đã làm gì?
(HS làm việc với SGK)
- Thế kỉ XI : Nhà Tống gặp phải những khó khăn: + Ngân khố cạn kiệt, tài chính nguy ngập. 
+ Nội bộ mâu thuẫn, ND đói khổ. 
+ Nhân dân đấu tranh. 
+ Vùng biên cương bị Liêu Hạ quấy nhiễu.
à Dùng chiến tranh để giải quyết tình trạng khủng hoảng àxâm lược Đại Việt.
- Xúi giục Champa đánh Đại Việt ở phía Nam.
- Ngăn cản việc buôn bán đi lại của ND 2 nước, dụ dỗ các tù trưởng Đại Việt, gia tăng thanh thế Tống.
àLiêu/Hạ phải kiêng nể.
- Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta để giải quyết khó khăn trong nước.
+ Ngân khố cạn kiệt, tài chính nguy ngập. 
+ Nội bộ mâu thuẫn, nhân dân đói khổ -> Nhân dân đấu tranh
+ Vùng biên cương bị Liêu Hạ quấy nhiễu.
- Xúi giục Chăm pa đánh Đại Việt ở Phía Nam.
- Ngăn cản việc buôn bán đi lại của nhân dân.
- Dụ dỗ các tù trưởng dân tộc ít người.
Hoạt động 3: 
+. Mục tiêu: HS nắm được nhà Lý đứng trước âm mưu xâm lược của nhà Tống đã chủ động chuẩn bị kháng chiến.
2 - Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
- HS đọc SGK.
? Trước âm mưu của nhà Tống, triều đình nhà Lý đã đối phó bằng cách nào?
? Em hãy cho biết vài nét về Lý Thường Kiệt?
Giáo viên cung cấp thêm về tên thật của Ngô Tuấn, sinh năm 1019, 23 tuổi được làm quan, vua Lý Nhân Tông phong làm Thái uý và nhận làm con nuôi.
? Trước tình hình quân Tống như vậy Lý Thường Kiệt thực hiện chủ trương đánh giặc như thế nào?
? Em có nhận xét gì về những việc làm của Lý Thường Kiệt?
? Nêu diễn biến của cuộc tấn công quân Tống để phòng vệ của Lý Thường Kiệt?
- Giáo viên tường thuật trên bản đồ
- Giới thiệu đôi nét về Tông Đản
? Việc làm của Lý Thường Kiệt có phải là hoạt động xâm lược không? vì sao?
(Tại sao nói đây là cuộc tấn công tự vệ mà không phái là cuộc tấn công xâm lược?)
? Kết quả của cuộc tấn công?
? ý nghĩa của việc chủ động tấn công này?
(HS làm việc với SGK)
- Chủ động tấn công trước để tự vệ. Cử Lý Thường Kiệt làm chỉ huy, tổ chức kháng chiến.
- Cho quân đội thành lập, canh phòng suốt ngày đêm
+ Phong chức cho các tù trưởng
+ Tuyển thêm binh lính
+ Tăng cường ổn định an ninh biên giới
+ “Tiến công trước để tự vệ” – “ Ngồi yên đợi giặc, không bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc”
à Chủ trương táo bạo, nhằm giành thế chủ động tiêu hao sinh lực địch khi chúng chưa tiến hành xâm lược.
- T10/1075 Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy hơn 10 vạn quân Thuỷ/bộ chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.
- Quân bộ: do các tù trưởng chỉ huy (Ung Châu)
- Quân thuỷ: do Lý Thường Kiệt chỉ huy tấn công Châm Khâm, Châu Liêm.
- Sau 42 ngày chiến đấu quân nhà Lý hạ được thành Ung Châu tướng Tô Giám tự tử.
- Đánh 1 đòn phủ đầu làm hoang mang quân Tống đẩy chúng vào thế bị động.
* Chủ trương: 
- chủ động tấn công trước để tự vệ. Cử Lý Thường Kiệt làm chỉ huy, tổ chức kháng chiến.
- Quân đội được mộ thêm quân , tăng cường canh phòng, luyện tập làm thất bại âm mưu dụ dỗ của nhà Tống.
- Lý Thường Kiệt đem quân đánh Cham Pa
* Diễn biến:
- Tháng 10/1075 Lý Thường Kiệt đem 10 vạn quân tấn công theo 2 đường Thuỷ và bộ vào đất Tống.
- Lý Thường Kiệt cho yết bảng nói rõ mục đích tấn công để tự vệ.
* Kết quả: Sau 42 ngày chiến đấu quân nhà Lý hạ được thành Ung Châu, tướng giặc phải tự tử.
* ý nghĩa: Đánh 1 đòn phủ đầu, làm hoang mang quân Tống đẩy chúng vào thế bị động.
*- Củng cố bài học:
? Âm mưu của nhà Tống chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
? ý nghĩa của việc tấn công vào đất Tống của Lý Thường Kiệt.
*- Hướng dẫn về nhà:
- Học bài nắm chắc:
+ Âm mưu của nhà Tống
+ Biện pháp đối phó của nhà Lý : Lý Thường Kiệt và chủ trương của ông
+ Diễn biến, kết quả và ý nghĩa của cuộc tấn công (T10/1075)
- Đọc và chuẩn bị bài phần II tìm hiểu nội dung bài theo các câu hỏi cuối mục, cuối bài.