Giáo án Lịch sử 7 - Tiết 11, Bài 9: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê (Tiết 1) - Dương Thị Oanh

Tuần 6 	 NS: 30 /09/2012	
Tiết 11 	 NG: /10/2012	
Bài 9: NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH - TIỀN LÊ
(Tiết 1)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức: HS cần nắm:
- Sự ra đời của triều đại Tiền Lê và tổ chức nhà nước thời Tiền Lê.
- Trình bày cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ nhất theo lược đồ.
- Công lao của Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Lê Hoàn trong công cuộc củng cố nền độc lập và 
 bước đầu xây dựng đất nước.
2. Tư tưởng: Giáo dục HS:
- Lòng tự hào và tự tôn dân tộc.
- Biết ơn các vị anh hùng dân tộc có công xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
3. Kỹ năng: Bồi dưỡng cho HS kĩ năng vẽ sơ đồ và lập biểu đồ.
II. CHUẨN BỊ:
1. GV: Sơ đồ tổ chức chính quyền thời Tiền Lê.
 Lược đồ cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ nhất.
2. HS: Tranh ảnh di tích lịch sử về đền thờ vua Đinh và Lê.
 Tư liệu về nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ: GV cho HS làm bài kiểm tra 15 phút:
Câu 1 (8 đ): Ngô Quyền đã dựng nền độc lập, tự chủ như thế nào? 
Câu 2 (2đ): Nêu công lao của Ngô Quyền và Đinh Bộ Lĩnh trong buổi đầu dựng nước?
 2. Giới thiệu bài: Sau khi dẹp yên 12 sứ quân, đất nước được thanh bình và thống nhất. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua và tiếp tục xây dựng một quốc gia vững mạnh mà Ngô Quyền đã đặt nền móng.
3. Bài mới:
I. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, QUÂN SỰ
Hoạt động của GV – HS
Nội dung kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Tìm hiểu những việc làm để xây dựng đất nước của nhà Đinh.
*GV yêu cầu HS dựa vào thông tin mục 1/28 đàm thoại:
H: Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh làm gì?
HS trả lời.
H: Tại sao ĐBL không xưng Vương mà lại xưng Đế?
HS suy nghĩ trả lời. Có thể xem khái niệm “Hoàng đế” ở SGK/153. 
GV giải thích và nhấn mạnh: ĐBL là người Việt đầu tiên xưng Đế.
H: ĐBL sau khi lên ngôi Hoàng đế thì đã làm gì? Tại sao lại lấy tên nước là Đại Cồ Việt?
HS trả lời.
=>GV chuẩn kiến thức và giải thích: “Đại” và “Cồ” đều có nghĩa là lớn - nước Việt to lớn có ý đặt ngang hàng với Trung Hoa.
H: Hoa Lư là vùng đất như thế nào? Tại sao Đinh Tiên Hoàng chọn Hoa Lư làm nơi đóng đô?
HS: đọc và rút ra theo đoạn in nghiêng /28.
=>GV khẳng định: Là quê hương của ông, đất hẹp, nhiều đồi núi và thuận lợi cho việc phòng thủ
GV hướng dẫn HS quan sát hình 19 – SGK/31.
H: Sau khi chọn nơi đóng đô, Đinh Tiên Hoàng làm gì?
HS: Đặt niên hiệu mong muốn đất nước hoà bình .
*HS trao đổi bàn (2’): Việc nhà Đinh đặt tên nước và không dùng niên hiệu của hoàng đế Trung Quốc nói lên điều gì?
=>HS trả lời và bổ sung, GV nhận xét và nhấn mạnh: Việc làm đó khẳng định nền độc lập ngang hàng chứ không phụ thuộc vào Trung Quốc
H: Đinh Tiên Hoàng còn áp dụng những biện pháp gì để xây dựng đất nước? Những việc làm đó có ý nghĩa gì?
HS: rút ra và trả lời theo thông tin cuối mục 1/29
=>GV chuẩn kiến thức và chốt lại: Thời Đinh, nước ta chưa có luật pháp cụ thể, vua sai đặt vạc dầu và chuồng cọp trước cung điện để răn đe kẻ phản loạn -> ổn định đời sống xã hội và là cơ sở để xây dựng – phát triển đất nước.
H: Theo em, tại sao ĐTH xưng đế nhưng vẫn sai sứ sang giao hảo với nhà Tống?
HS trả lời.
H: So với thời Ngô, đất nước có tiến bộ gì? 
HS khá, giỏi trả lời. 
GV nhận xét, giới thiệu hình 18 – SGK/29.
H: ĐBL có công lao như thế nào trong công cuộc xây dựng đất nước?
HS suy nghĩ trả lời. GV chốt, chuyển ý.
Hoạt động 2: Tìm hiểu tổ chức chính quyền thời Tiền Lê
*GV yêu cầu HS dựa vào thông tin mục 2/29 – 30 cho biết:
H: Nhà Tiền Lê được thành lập trong hoàn cảnh nào?
HS trả lời.
H: Vì sao Lê Hoàn được suy tôn làm vua? 
HS trả lời theo chữ in nghiêng SGK.
H: Việc thái hậu Dương Vân Nga trao áo bào cho Lê Hoàn nói lên điều gì?
HS suy nghĩ trả lời.
H: Sau khi lên làm vua, Lê Hoàn đã làm gì?
=>HS trả lời, GV chuẩn kiến thức và phân biệt thời Tiền Lê là thời kì Lê Hoàn, còn Hậu Lê là thời kì Lê Lợi.
H: Theo em, nhiệm vụ cấp bách đối với nhà Tiền Lê lúc này là gì?
HS: ổn định tình hình đất nước, chuẩn bị đối phó với quân Tống.
GV cho HS thảo luận nhóm 3 phút: Chính quyền nhà Lê được tổ chức như thế nào? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Tiền Lê?
- Đại diện nhóm trả lời và bổ sung. GV treo sơ đồ và phân tích việc tổ chức chính quyền ở trung ương và địa phương.
H: Em có nhận xét gì về bộ máy nhà nước thời Tiền Lê? 
HS: Tổ chức chặt chẽ, quy củ hơn.
H: Quân đội thời Tiền Lê được tổ chức như thế nào? Nhận xét?=> Được xây dựng thành quân đội mạnh, tổ chức quy củ.
H: Việc chia quân ra làm 2 bộ phận có tác dụng gì?
HS khá, giỏi trả lời.
H: Những việc làm của vua Lê Hoàn có tác dụng như thế nào?
HS trao đổi bàn 2 phút và trả lời. GV nhận xét, chốt, chuyển ý. 
Hoạt động 3: Tìm hiểu cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn.
*GV yêu cầu HS dựa vào thông tin mục 3/30 cho biết:
H: Quân Tống xâm lược nước ta trong hoàn cảnh nào?
HS: Nội bộ nhà Đinh lục đục vì tranh giành quyền lực.
H: Quân Tống tiến vào nước ta theo đường nào?
HS: 2 đường thuỷ - bộ.
=>GV dùng lược đồ kháng chiến chống Tống lần I chỉ đường tiến công của giặc (quân bộ theo đường Lạng Sơn, quân thuỷ theo đường sông Bạch Đằng).
H: Khi quân Tống kéo vào, Lê Hoàn làm gì?
HS trả lời.
=> GV giảng: Lê Hoàn đã kế thừa tài chỉ huy quân sự trước đây của Ngô Quyền.
H: Kết quả cuộc kháng chiến chống Tống?
HS trả lời.
H: Tại sao cuộc kháng chiến thắng lợi?
HS thảo luận nhóm 2 phút: Do triều Lê chuẩn bị kĩ lưỡng; do sự chỉ huy tài tình, sáng suốt của Lê Hoàn; nhân dân đoàn kết cùng nhau chống giặc.
H: Kháng chiến chống Tống thắng lợi có ý nghĩa gì?
HS: rút ra và trả lời theo đoạn cuối mục 3/31.
H: Chiến tranh chấm dứt, Lê Hoàn làm gì? Tại sao lại làm vậy?
HS: Sai sứ sang TQ trao trả tù binh và đặt quan hệ ngoại giao bình thường. Vì mong muốn giữ vững mối quan hệ hòa bình.
=> GV giới thiệu toàn cảnh cố đô Hoa Lư sau cuộc kháng chiến chống Tống (ảnh/31).
H: Công lao to lớn của Lê Hoàn là gì?
HS: người tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Tống năm 981 giành thắng lợi, có ý nghĩa LS to lớn.
GV chốt lại, giáo dục HS ghi nhớ công lao to lớn của các vị anh hùng.
1. Nhà Đinh xây dựng đất nước:
- Năm 968: Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng).
- Đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình).
- Mùa xuân 970, vua Đinh đặt niên hiệu là Thái Bình.
- Phong vương cho các con.
- Cử tướng thân cận giữ chức vụ chủ chốt.
- Dựng cung điện, đúc tiền.
- Xử phạt nghiêm kẻ phạm tội.
- Sai sứ sang giao hảo với nhà Tống.
* Công lao của Đinh Bộ Lĩnh:
- Dẹp “Loạn 12 sứ quân”.
- Tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền quốc gia.
2. Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê:
a. Sự thành lập nhà Lê:
- 979, Đinh Tiên Hoàng bị giết => nội bộ lục đục.
- Nhà Tống âm mưu xâm lược.
- Năm 980 : Lê Hoàn được suy tôn làm vua.
- Đổi niên hiệu là Thiên Phúc và lập ra nhà Lê -> Tiền Lê.
b. Tổ chức chính quyền:
- Ở Trung Ương : 
+ Vua đứng đầu.
+ Giúp vua có thái sư, đại sư.
+ Quan lại gồm quan văn, quan võ.
- Ở địa phương :
+ Cả nước chia 10 lộ.
+ Dưới lộ là phủ, châu.
- Sơ đồ : 
* Trung ương:
Vua
 Thái sư - Đại sư
Quan văn
Quan võ
*Địa phương:
 10 lộ
Phủ
Châu
c. Quân đội: gồm 10 đạo và chia 2 bộ phận: Cấm quân và quân địa phương.
3. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn :
a. Diễn biến:
* Phía địch:
- Tiến theo 2 đường thuỷ - bộ do Hầu Nhân Bảo chỉ huy.
* Phía ta:
- Chặn quân thuỷ ở sông Bạch Đằng.
- Diệt quân bộ ở biên giới phía Bắc.
c. Kết quả:
- Quân ta giành thắng lợi.
- Quân Tống đại bại.
d. Ý nghĩa:
- Khẳng định quyền làm chủ đất nước.
- Đánh bại âm mưu xâm lược của kẻ thù.
- Củng cố nền độc lập
4. Củng cố: *HS trả lời các câu hỏi: 
- Việc nhân dân ta lập đền thờ vua Đinh chứng tỏ điều gì?
- Tường thuật diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy bằng lược đồ?
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo các nội dung.
- Tìm hiểu về kinh tế và văn hoá thời Tiền Lê.
- Chuẩn bị giờ sau học bài 9 (mục II).
* Rút kinh nghiệm: 
THỐNG KÊ CHẤT LƯỢNG BÀI KIỂM TRA 15 PHÚT
Lớp
Giỏi
Khá
Trung Bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
7A1
7A5