Giáo án Lịch sử 7 Bài 22: sự suy yếu của nhà nuớc phong kiến tập quyền (thế kỷ xvi - Xviii) tiết 45: tình hình chính trị- xã hội

rào đấu tranh của nông dân ở đầu thế kỷ XVI 
2.Tư tuởng: Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của nhân dân, hiểu được rằng nhà nước thịnh trị hay suy vong là do ở lòng dân 
3.Kỹ năng: Rèn đánh giá nguyên nhân suy yếu của triều đình pk nhà Lê kể từ thế kỷ XVI 
B/ Phương pháp: trực quan, phân tích, so sánh, tổ chức các hoạt động học tập cho HS.
C/ Chuẩn bị của Gv và học sinh:
1. GV: Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỷ XVI
2. HS: Học bài và chuẩn bị bài mới.
D/ Tổ chức tiến trình tiết dạy
1.ổn định tổ chức
2.Kiểm tra: Văn hóa giáo dục ,khkt thời Lê Sơ đạt được những thành tựu gì? vì sao có được những thành tựu ấy ?
3.Bài mới: Từ thế kỷ XV thời Lê Sơ đạt nhiều thành tựu nổi bật về mọi mặt nhưng từ thế kỷ XVI trở đi nhà Lê dần suy yếu.
Hoạt động của thầy và trò
Chuẩn kĩ năng cần đạt
Chuẩn kiến thức cần đạt
H. Nhắc lại tình hình triều đình nhà Lê thế kỷ XV?
- Thời Lê Thái tổ triều đình pk vững vàng, kinh tế ổn định. 
- Thời Lê Thánh Tông chế độ pk đạt đến cực thịnh đời sống nhân dân ấm lo hạnh phúc cho lên có nhiều câu thơ phản ánh điều đó:
- Đời vua thái tổ, thái tông 
 Thóc lúa đầy đồng trâu chẳng buồn ăn
GV: Từ thế kỷ XVI: Lê Uy Mục, Lê Tương Dực lên ngôi nhà Lê ngày càng suy yếu.
H. Nguyên nhân nào dẫn đến nhà Lê ngày càng suy yếu? 
- Triều Lê suy yếu rối loạn vua quan ăn chơi trụy lạc dẫn đến triều đình pk ngày càng bước vào con đường mục ruỗng - Vua không lo việc nước chỉ hưởng lạc xa xỉ hoang dâm vô độ- Nội bộ triều đình chia bè phái kéo cách tranh giành quyền lực. 
GV: Người ta còn gọi vua Uy Mục là vua quỷ, vua Tương Dực là vua lợn.
H. Sự suy thoái của các tầng lớp thống trị khiến triều đình pk phân hóa ntn?
- Nội bộ triều đình chia bè phái kéo cách tranh giành quyền lực 
- Dưới triều Lê Uy Mục quý tộc ngoại thích nắm hết quyền bính
- Dưới triều Tương Dực tướng Trịnh Sản gây thành bè phái đánh nhau liên miên -> Nhà Lê biểu hiện sự suy thoái của nhà nước Pk tập quyền từ vua quan trong triều đình đến quan lại các cấp địa phương .
H. Em có nhận xét gì về vua Lê ở cuối thế kỷ XVI so với Lê Thánh Tông? 
- Kém về năng lực và nhân cách đẩy chính quyền và đất nước vào thế tự suy vong
H. Vậy trước tình hình triều Lê rối loạn dẫn đến hậu quả gì?
- Đời sống nhân dân khổ cực, nạn đói tràn lan, các cuộc đấu tranh của nhân dân nổ ra ngày càng nhiều. 
H. Sự suy yếu của nhà Lê dẫn đến hậu quả gì ?
 - Đời sống nhân vô cùng cực khổ H.Vì sao đời sống nhân dân cực khổ?
- Nhân khi triều đình rối loạn quan lại địa phương cậy quyền thế ức hiếp dân lành, kinh tế nông nghiệp sa sút nghiêm trọng đói kém mất mùa liên tiếp xảy ra, đời sống nhân dân lâm vào cảnh khốn cùng
H. Thái độ của nhân dân với tầng lớp quan lại thống trị ntn?
- Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ, giữa nhân dân với nhà nước phong kiến trở lên gay gắt "Dó chính là nguyên nhân làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa
GV: Chỉ lược đồ từ năm 1511 các cuộc khởi nghĩa nổ ra nhiều nơi. 
Thuật lại diễn biến các cuộc khởi nghĩa trên lược đồ. 
H. Nêu những nét đặc sắc nhất về các cuộc khởi nghĩa của Trần Cảo ?
- Nghĩa quân cạo trọc đầu chỉ để ba chỏm, nghĩa quân 3 lần tấn côn guy hiếp Thăng long cố lấn chiếm được kinh thành vua quan chạy vào Thanh Hóa H. Em có nhận xét gì phong trào đấu tranh của nhân dân thế kỷ XVI ?
- Quy mô rộng lớn nhưng nổ ra lẻ tẻ chưa đồng loạtH. Các cuộc khởi nghĩa tuy bị thất bại nhưng có ý nghĩa như thế nào ? 
- Phong trào nông dân thế kỷ XVI nổ ra biểu hiện sự suy yếu của triều đình nhà Lê, biểu hiện mâu thuẫn xã hội sâu sắc, sự căm phẫn của các tầng lớp nhân dân. Tuy thất bại nhưng các cuộc khởi nghĩa đã góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.
- Phân tích.
- Nhận xét.
- Đánh giá.
- Quan sát và chỉ bản đồ.
- Nhận xét.
- Đánh giá.
1. Triều đình nhà Lê
- Mục ruỗng suy yếu vua quan ăn chơi xa đọa.
2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỷ XVI 
a.Nguyên nhân
- Đời sống nhân dân khổ cực 
- Mâu thuẫn giai cấp ngày càng lên cao 
b.Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
- 1511: kn của Trần Tuân
- 1512: kn của Lê Huy Trịnh
- 1515 :kn của Phùng Chương
- 1516: kn Trần Cảo
c. Kết quả , ý nghĩa:
- Các cuộc khởi nghĩa của nhâ dân thế kỷ XVI tuy thất bại nhưng đã tấn công mạnh vào chính quyền nhà Lê mục nát 
4. Củng cố: Em có nhận xét gì về chính quyền pk Lê Sơ thế kỷ XVI 
 Bài tập 1: Đầu thế kỷ thứ XVI nhà Lê bắt đầu suy yếu vậy nguyên nhân nào gây lên sự suy sụp đó. Điền dấu x vào ý đúng.
- Triều đình nhà Lê mục nát vua quan chỉ biết ăn chơi xa xỉ 
 - Nhân dân khó khăn không chịu được đã nổi dậy khắp nơi 
-Nội bộ triều đình rối loạn đánh giết lẫn nhau tranh giành quyền lực 
-Quan lại tham nhũng 
-Cả ba ý trên
Bài tập 2: Lập bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa nông dân ở đầu thế kỷ XVI 
5. Về nhà: - Học thuộc bài
 - Làm bài tập còn lại
 - Tìm hiểu về cuộc chiến tranh Nam triều Bắc triều và Trịnh Nguyễn 
 Ngày soạn :13/2/2012
 Ngày dạy:16/2/2012
 Tiết 45: II. Các cuộc chiến tranh Nam -Bắc triều 
 Và cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn
A.Mục tiêu bài học:
1.Kiến thức: - Giúp h/s hiểu dược nguyên nhân các cuộc chiến tranh nội chiến xảy ra hậu quả của các cuộc chiến tranh đối với dân tộc và sự phát triển của đất nước chống mọi âm mưu chia cắt lãnh thổ 
2.Tư tưởng: bồi dưỡng cho h/s ý thức bảo vệ sự đoàn kết thống nhất đất nước chống mọi âm mưu xâm lược
3.Kỹ năng: Tập xác định các địa danh và trình bày diễn biến trên lược đồ của các sự kiện lịch sử trên bản đồ treo tường 
- Luyện kỹ năng đánh giá nguyên nhân dẫn đến cuộc nội chiến 
B/ Phương pháp: Trực quan, phân tích, tổ chức các hoạt động học tập cho HS.
C/ Chuẩn bị của GV và HS: 
1. GV: Bản đồ cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều và Trịnh – Nguyễn
2. HS: Học bài và chuẩn bị bài mới.
D/ Tiến trình tổ chức tiết dạy:
1.ổn định tổ chức
2.Kiểm tra: 
CH1: Nhận xét về triều Lê thế kỷ XVI? Nêu nguyên nhân dẫn đến phong trào khởi nghĩa đầu thế kỷ XVI ?
CH2: Lập bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa nông dân ở đầu thế kỷ XVI
Năm khởi nghĩa
Người lãnh đạo
Địa điểm
Kết quả
 3.Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Chuẩn kĩ năng cần đạt
Chuẩn kiến thức cần đạt
GV: hướng dẫn hoạt động nhóm: Nhóm1:Tìm hiểu vì sao có sự hình thành Bắc Triều?
- Khi triều đình pk rối loạn Mạc Đăng Dung là một võ quan dưới triều Lê, lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái tiêu diệt các thế lực và trở thành tể tướng 
- Năm 1527 cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc ( Bắc triều)
Nhóm2: Tìm hiểu vì sao có sự hình thành Nam triều?
- Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua lấy danh nghĩa (phò Lê diệt Mạc) sử cũ gọi là Nam Triều.
GV: chỉ vị trí trên bản đồ lãnh thổ của Bắc triều và Nam triều 
H.Vậy nguyên nhân nào dẫn đến chiến tranh pk Nam bắc triều? 
- Do mâu thuẫn giữa nhà Lê với nhà Mạc. GV: Thuật lại diễn biến trên bản đồ cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều.
H. Chiến tranh Nam Bắc triều gây hậu quả gì ? 
- Gây tổn thất lớn về người và của, là một cuộc chiến tranh tàn khốc nhằm tiêu diệt lẫn nhau giữa các tập đoàn pk đối lập, lôi kéo nhân dân cả nước vào một cuộc tàn hại đau thương. 47 năm chiến tranh với 38 trận lớn nhỏ hàng vạn nguời bị bắt đi phu đi lính, gia đình li tán, mùa màng bị tàn phá nhân dân đói khổ.H. Em có nhận xét gì về tính chất cuộc chiến tranh? 
- Cuộc chiến tranh pk Nam – Bắc triều mang tính chất phi nghĩa
GV: Hướng dẫn thảo luận theo nhóm bàn;
H. Vì sao cuộc chiến tranh pk Nam – Bắc triều mang tính chất phi nghĩa?- Vì mục đích của cuộc chiến tranh là giành quyền lực ,địa vị lẫn nhau. 
- Cuộc chiến tranh đã xô đẩy nhân dân vào cuộc chém giết lẫn nhau hao xương tổn máu kết cục không đem lại quyền lợi cho nhân dân.
H. Kết quả của cuộc chiến tranh?
- Năm 1592 nam triều chiếm được Thănh long-> Nhà Mạc rút lên Cao Bằng, chiến tranh kết thúc.
H. Sau chiến tranh Nam – Bắc triều tình hình nước ta có gì thay đổi?
- Năm 1545 Nguyễn Kim chết,con rể là Trịnh Kiểm lên thay nắm binh quyền, con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng lo sợ bị sát hại xin vào trấn thủ ở Thuận Hóa,Quảng Nam.
H. Nguyên nhân nào dẫn tới sự bùng nổ cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn ?
- Do tập đoàn họ Trịnh mưu toan tước đoạt quyền lực của họ Nguyễn buộc Nguyễn Hoàng phải trấn thủ ở Thuận Hóa(Quảng Nam)xây dựng tiềm lực vững chắc để chống lại họ Trịnh.
GV: Dùng bản đồ chỉ vị trí Đàng trong và Đàng ngoài
H. Đàng trong và Đàng ngoài do ai cai quản?
- Đàng ngoài: Họ Trịnh xưng vương gọi là chúa Trịnh biến vua Lê thành bù nhìn.- Đàng trong: Chúa Nguyễn cai quản. GV: Đưa thông tin về phủ chúa Trịnh.
GV: Chỉ bản đồ: Trong gần nửa thế kỉ, họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nhau 7 lần, mảnh đất từ Quảng bình và Nghệ An trở thành chiến trường ác liệt.Cuối cùng 2 bên lấy sông Gianh làm ranh giới.
H. Cuộc chiến tranh trịnh Nguyễn dẫn đến hậu quả gì?
- Một dải đất lớn từ Nghệ An đến Quảng Bình là chiến trường khốc liệt, nhân dân sống ở 2 bên bờ sông Gianh phải chuyển đi chỗ khác.
- Sự chia cắt đất nước kéo dài 200 năm gây trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hóa làm suy giảm tiềm lực của đất nước
H.Tính chất của cuộc chiến tranhTrịnh- Nguyễn
- Mang tính chất phi nghĩa vì mục đích của cuộc chiến tranh tranh giành quyền lợi địa vị. H. Qua cuộc chiến tranh pk Nam- Bắc triều và cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn em rút ra nhận xét gì về tình hình chính trị , xã hội ở nước ta TK XVI- XVIII ?
- Không ổn định do chính quyền luôn thay đổi và chiến tranh liên tiếp xảy ra đời sống nhân dân vô cùng khổ cực.
- Hs làm việc hợp tác theo nhóm.
- Quan sát lược đồ.
- Nhận xét.
- HS làm việc hợp tác theo nhóm.
- Phân tích.
- HS làm việc với SGK.
- Phân tích.
- Nhận xét.
1. Chiến tranh Nam Bắc triều 
- 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập lên nhà Mạc( Bắc triều)
- Năm 1533 Nguyễn Kim lấy quân ở thanh Hóa" Nam Triều
- Chiến tranh kéo dài trên 50 năm cuối cùng 1592 Nam triều thắng Bắc triều
 $
Cuộc chiến tranh phi nghĩa
2. Chiến tranh Trịnh và 2. Chiến tranh Trịnh Nguyễn và sự chia cắt Đàng trong Đàng ngoài* Nguyên nhân:
* Diễn biến
- Từ 1627 – 1672 họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nha