Giáo án Hóa học lớp 9 - Tiết 49: Benzen

 cuûa benzen
- Benzen khoâng laøm maát maøu dd broâm
- Phaûn öùng chaùy cuûa benzen
 Duïng cuï: Hoùa chaát:
 - OÁng nghieäm: 16 caùi - Benzen
 - Ñeá giaù TN: 5 boä - dd broâm
 - Keïp goã: 5 caùi - Daàu aên
 - Dieâm
 - Boä laép gheùp caáu taïo phaân töû: 4 boä
 - Hình 4. 15 sgk; phieáu hoïc taäp
 - Tranh veõ moät soá öùng duïng cuûa benzen
3.2. Học sinh:
 - Học bài + xem trước bài mới ; - Bảng nhóm
 4. Tieán trình:
 4.1/ OÅn ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän: HS 
 4.2/ Kieåm tra mieäng:
 Nhaän xeùt baøi kieåm tra 1 tieát
 4. 3 Baøi môùi:
Hoaït ñoäng Thaày Troø
Noäi dung baøi daïy
GV giôùi thieäu baøi: Benzen laø hidrocacbon coù caáu taïo khaùc vôùi meâtan, etilen, axetilen ñoù laø caáu taïo maïch voøng. Vaäy benzen coù tính chaát nhö theá naøo caùc em tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay
Hoaït ñoäng 1:
GV: Cho HS quan saùt loï ñöïng benzen, tieán haønh caùc thí nghieäm 1, 2 nhö sgk.
HS quan saùt, phaùt bieåu tính chaát vaät lyù cuûa benzen
GV : boå sung ghi baûng
G V: Vôùi CTPT cuûa benzen em haõy döï ñoaùn CTCT cuûa benzen
Hoaït ñoäng 2:
GV: cho HS laép moâ hình phaân töû benzen baèng boä duïng cuï.
HS: Vieát CTCT
HS nhaän xeùt ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa benzen.
GV : phaùt phieáu hoïc taäp
 Döïa vaøo CTCT phaân töû cuûa benzen, caùc nhoùm thaûo luaän ñeå döï ñoaùn xem benzen coù tính chaát hoùa hoïc nhö theá naøo? Benzen coù tính chaát hoùa hoïc naøo gioáng meâtan, etilen, axetilen?
Hoaït ñoäng 3:
HS laøm baøi vaøo phieáu hoïc taäp.
GV : nhaän xeùt phieáu hoïc taäp cuûa caùc nhoùm
GV: laøm thí nghieäm ñoát chaùy benzen vaø goïi HS nhaän xeùt
HS: Coù nhieàu muoäi than
GV: Thoâng baùo saûn phaåm, goïi HS vieát PTHH
GV: Benzen khoâng tham gia phaûn öùng coäng vôùi broâm trong dd ( khoâng laøm maát maøu dd broâm ) nhö etilen, axetilen
GV: Treo hình 4.15 sgk vaø moâ taû TN ( nhö sgk )
HS nhaän xeùt PTHH cuûa benzen vôùi broâm
GV: thoâng baùo caâu ñaàu sgk. Gôïi yù HS vieát PTHH
HS nhaän xeùt caùc phaûn öùng hoùa hoïc cuûabenzen so saùnh vôùi tính chaát hoùa hoïc cuûa etilen, axetilen, meâtan, ruùt ra keát luaän
 GV: nhaán maïnh: Benzen vöøa coù phaûn öùng theá ( töông töï metan ) vöøa coù phaûn öùng coäng ( töông töï etilen, axtilen ) ñoù laø do caáu taïo ñaëc bieät cuûa phaân töû benzen. Tuy nhieân phaûn öùng coäng cuûa benzen khoù hôn so vôùi etilen vaø axetilen.
Hoaït ñoäng 4:
GV: Cho HS quan saùt tranh veõ veà öùng duïng cuûa benzen vaø ñoïc sgk
HS: neâu 2 öùng duïng quan troïng cuûa benzen laø laøm nguyeân lieäu vaø laøm dung moâi trong coâng nghieäp hoùa hoïc
 I. Tính chaát vaät lyù:
 Benzen laø chaát loûng, khoâng tan trong nöôùc nhöng hoøa tan ñöôïc nhieàu chaát höõu cô vaø voâ cô, benzen ñoäc.
 II. Caáu tao phaân töû:
 Coâng thöùc caáu taïo cuûa benzen:
 H
 |
 C
 H ­ C C ­ H
 | | | 
 H ­ C C ­ H
 C
 |
 H
Hoaëc
 CH
CH CH
 | | | 
CH CH
 CH
Ñaëc ñieåm:
- Saùu nguyeân töû cacbon lieân keát vôùi nhau taïo thaønh voøng saùu caïnh kheùp kín ñeàu
- Coù 3 lieân keát ñoâi xen keõ 3 lieân keát ñôn.
III. Tính chaát hoùa hoïc:
 1. Benzen coù chaùy khoâng?
 PTHH: 
 C6H6 + 7,5O2 t0 6CO2 + 3H2O
Hay:
 2C6H6 + 15O2 t0 12CO2 + 6H2O
 2. Benzen coù tham gia phaûn öùng theá vôùi broâm khoâng?
 H
 |
 C
 H H
 C C
 + Br2 boät Fe
 C C t0
 H H
 C
 |
 H 
 H
 |
 C
 H Br
 C C
 + HBr 
 C C 
 H H
 C
 |
 H
Vieát goïn:
 C6H6 + Br2 boät Fe C6H5Br + HBr
 (l) (l) t0 (l) (K)
C6H5Br: Broâm benzen laø chaát loûng khoâng maøu
 3. Benzen coù phaûn öùng coäng khoâng?
Ví duï:
C6H6 + 3H2 Ni C6H12
 t0 Xilo hexan
 Keát luaän:
 Benzen tham gia phaûn öùng chaùy, phaûn öùng theá vaø phaûn öùng coäng.
 IV. ÖÙng duïng:.
 Benzen laø nguyeân lieäu quan troïng trong coâng nghieäp. 
 4.4. Caâu hoûi, baøi taäp cuûng coá:
 HS traû lôøi caâu hoûi 1, 2 sgk / 125
 Ñaùp aùn: Caâu 1: C
 Caâu 2: Coâng thöùc ñuùng: b; d; e
 Coâng thöùc sai: a ( sai vì vò trí lieân keát ñoâi ); c ( sai vì voøng 5 caïnh)
 4.5. Höôùng daãn HS töï hoïc:
 - Hoïc baøi vaø laøm BT 3, 4 sgk / 125
 - Gôïi yù laøm BT 3/ 125 sgk
 Döïa vaøo PTHH tìm mC6H6, aùp duïng coâng thöùc tính khoái löôïng.
 Ben zen phaûn öùng vôùi hieäu suaát 80% thì m thöïc teá laø:
 mthöïc teá = ( mlyù thuyeát x 100% ) : hieäu suaát%
 ( vì ñaây laø chaát tham gia phaûn öùng caàn tìm )
 Chuaån bò baøi: “ Daàu moû vaø khí thieân nhieân “
 5.Ruùt kinh nghieäm:	
- Noäi dung:	
- Phöông phaùp:	
- Söû duïng ñoà duøng, thieát bò daïy hoïc:	
Tieát 50 
ND: 
DAÀU MOÛ VAØ KHÍ THIEÂN NHIEÂN
1.Muïc tieâu: 
 1.1/Kiến thức: HS biết được
-Khái niệm, thành phần, trạng thái tự nhiên của dầu mỏ, khí thiên nhiên và khí mỏ dầu và phương pháp khai thác chúng; một số sản phẩm chế biến từ dầu mỏ.
-Ứng dụng: Dầu mỏ và khí thiên nhiên là nguồn nhiên liệu và nguyên liệu quý trong công nghiệp.
 1.2/Kĩ năng:
-Đọc trả lời câu hỏi, tóm tắt được thông tin về dầu mỏ, khí thiên nhiên và ứng dụng của chúng
-Sử dụng có hiệu quả một số sản phẩm dầu mỏ và khí thiên nhiên. 
 1.3/Thaùi ñoä: Giaùo duïc loøng yeâu thieân nhieân ñaát nöôùc.
2. Troïng taâm:
Thành phần dầu mỏ, khí thiên nhiên và khí mỏ dầu.
Các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ.
Ích lợi và cách khai thác, sử dụng dầu mỏ, khí thiên nhiên, khí dầu mỏ. 
3. Chuaån bò:
3.1. Giáo viên: Maãu daàu moû.
 Tranh veõ sô ñoà chöng caát daàu moû vaø öùng duïng cuûa caùc saûn phaåm thu ñöôïc töø cheá bieán daàu moû; phieáu hoïc taäp
3.2. Học sinh: Tìm hieåu noäi dung baøi
4. Tieán trình:
 4.1/ OÅn ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän: HS 
4.2/ Kieåm tra mieäng:
Caâu hoûi:
Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa: CH4; C2H4; C2H2; C6H6 vaø vieát PTPÖÙ ñaëc tröng cuûa moãi loaïi hidrocacbon naøy
 Ñaùp aùn:
 Coâng thöùc caáu taïo phaûn öùng ñaëc tröng
 Metan: CH4 H 
 |
 H ­ C ­ H (1ñ) CH4 + Cl2 askt CH3Cl + HCl (1ñ)
 | ( phaûn öùng theá ) (0,5ñ )
 H
 Etilen: C2H4 H H Vieát goïn: CH2 = CH2
 C = C (1ñ) C2H4 + Br2 C2H4Br2 (1ñ)
 H H ( phaûn öùng coäng ) (0,5ñ )
 Axetilen: C2H2 Vieát goïn: CH º CH
 H ­ C º C ­ H (1ñ ) C2H2 + 2Br2 C2H4Br2 (1ñ)
 ( phaûn öùng coäng ) (0,5ñ )
 Benzen: C6H6
 C6H6 + Br2 boät Fe, t0 C6H5Br + HBr
 ( phaûn öùng theá ) ( 0,75ñ )
 C6H6 + 3H2 Ni, t0 C6H12
 ( phaûn öùng coäng ) (0,75ñ )
 Vieát goïn: CH ­ CH
 CH CH
 CH CH
4.3 Baøi môùi
Hoaït ñoäng Thaày Troø
Noäi dung daïy hoïc
GV: Giôùi thieäu baøi: daàu moû vaø khí thieân nhieân laø taøi nguyeân quí giaù cuûa Vieät Nam cuõng nhö caùc nöôùc khaùc. vaäy töø daàu moû vaø khí thieân nhieân ngöôøi ta taùch ra ñöôïc nhöõng saûn phaåm naøo vaø chuùng coù nhöõng öùng duïng gì? Chuùng ta tìm hieåu baøi hoi hoâm nay
Hoaït ñoäng 1:
GV: Cho HS quan saùt maãu daáu moû, sau ñoù goïi HS nhaän xeùt veà traïng thaùi, maøu saéc, tính tan
( HS thaûo luaän nhoùm)
HS: Nhaän xeùt. GV ghi baûng
GV: Cho HS quan saùt hình 4.16 phoùng to:
 “ Daàu moûvaøcaùch khai thaùc “
GV: Thuyeát trình vaø chieáu leân maøn hình
HS: Quan saùt phaùt bieåu: Trong töï nhieân daàu moû taäp trung nhö theá naøo, ôû ñaâu? ( sgk )
GV: Yeáu caàu HS quan saùt hình veõ 4.16 vaø neâu caáu taïo cuûa tuùi daàu ( phieáu hoïc taäp )
HS: Ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp
GV: Caùc em haõy lieân heä thöïc teá vaø neâu caùch khai thaùc ñaàu moû
HS: Neâu caùch khai thaùc daàu moû ( sgk )
GV: Töø daàu moû ta cheá bieán ñöôïc caùc saûn phaåm gì ?
GV: Cho HS quan saùt boä maãu: “ Caùc saûn phaåm cheá bieán töø daàu moû “, ñoàng thôøi chieáu leân maøn hình hình 4. 17. Sô ñoà chöng caát daàu moû vaø öùng duïng cuûa caùc saûn phaåm
HS neâu teân caùc saûn phaåm cheá bieán ñöôïc töø daàu moû
GV giôùi thieäu: Ñeå taêng löôïng xaêng, ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp: Craécking thaønh xaêng vaø caùc saûn phaåm khí coù trò trong coâng nghieäp nhö: metan, etilen
Daàu naëng craécking Xaêng + hh khí
Hoaït ñoäng 2
GV thuyeát trình nhö sgk
HS keát luaän
GV: Nöôùc Vieät Nam coù nhieàu moû daàu vaø saûn löôïng ngaøy caøng taêng ( bieåu ñoà hình 4.20 töø 1986à 2000 )
Hoaït ñoäng 3:
HS ñoïc sgk trang 128
(Tìm hieåu saùch giaùo khoa)
 I. Daàu moû
 1. Tính chaát vaät lyù.
 - Daàu moû laø chaát loûng, saùnh
 - Maøu naâu ñen
 - Khoâng tan trong nöôùc
 - Nheï hôn nöôùc
 2. Traïng thaùi töï nhieân, thaønh phaàn cuûa daàu moû
 a./ Traïng thaùi töï nhieân ( sgk )
 b./ Thaønh phaàn cuûa daàu moû
 Daàu moû thöôøng coù 3 lôùp:
- Lôùp khí moû daàu ( khí ñoàng haønh ). Thaønh phaàn chính cuûa khí moû daàu laø khí metan ( CH4 )
- Lôùp daàu loûng: laø hoãn hôïp phöùc taïp cuûa nhieàu Hidrocacbon vaø nhöõng löôïng nhoû caùc hôïp chaát khaùc.
- Lôùp nöôùc maën
 3. Caùc saûn phaåm cheá bieán töø daàu moû
 - Xaêng - Daàu thaép
 - Daàu ñiezen - Daàu mazut
 - Nhöïa ñöôøng
 II. Khí thieân nhieân.
 Meâtan laø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa khí thieân nhieân( 95% ) vaø khí daàu moû
 Daàu moû vaø khí thieân nhieân laø nguyeân nhieân lieäu quí trong ñôøi soáng vaø trong coâng nghieäp
 III. Daàu moû vaø khí thieân nhieân ôû VN
(Saùch giaùo khoa)
 4.4. Caâu hoûi, baøi taäp cuûng coá:
 - HS nhaéc laïi noäi dung chính cuûa baøi
 - Giaùo vieân phaùt phieáu hoïc taäp:
 Haõy choïn caâu traû lôøi ñuùng trong moãi caâu sau:
 Caâu 1: A. daàu moû laø ñôn chaát
 B. daàu moû laø 1 hôïp chaát phöùc taïp
 C. daàu moû laø 1hidrocacbon
 D. daàu moû laø 1hoãn hôïp töï nhieân cuûa nhieàu loaïi hidrcacbon
 Caâu 2: A. Daàu moû soâi ôû 1 nhieät ñoä soâi nhaát ñònh
 B. Daàu moû coù nhieät ñoä soâi khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa daàu moû
 C. Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa daàu moû töï nhieân laø khí meâtan
 D. Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa daàu moû chæ goàm xaêng vaø daàu löûa
 Caâu 3: Phöông phaùp taùch rieâng caùc saûn phaåm töø daàu thoâ laø:
 A. Khoan gieáng daàu C. Chöng caát daàu moû
 B. Cracking D. Khoan gieáng daàu vaø bôm nöôùc hoaëc khí xuoáng
 Ñaùp aùn: caâu 1: choïn D; caâu 2: choïn B; caâu 3: choïn C
 4.5 Höôùng daãn HS töï hoïc:
 - Hoïc baøi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi sgk: 1à 4 / 129
 - Chuaån bò baøi: “ Nhieân lieäu “
 5.Ruùt kinh nghieäm:	
- Noäi dung:	
- Phöông phaùp:	
- Söû duïng ñoà duøng, thieát bò daïy hoïc:	
HS thaûo luaän nhoùm:
1/. Quan saùt maã