Giáo án Hóa học lớp 11 - Tiết 24 - Bài 16 hợp chất của cacbon

ruựt ra kieỏn thửực mụựi veà tớnh chaỏt vaọt lớ, 	tớnh chaỏt hoaự hoùc, ửựng duùng vaứ ủieàu cheỏ moọt soỏ hụùp chaỏt cuỷa 	cacbon.
	- Vieỏt caực PTHH vaứ xaực ủũnh vai troứ chaỏt khửỷ hoaởc chaỏt oxi hoaự ủeồ chửựng 	minh cho 	tớnh chaỏt cuỷa chaỏt.
	- Phaõn bieọt khớ CO, khớ CO2, muoỏi cacbonat vụựi moọt soỏ chaỏt khaực.
	3. Tư tưởng:
II. Phương pháp:
	Đàm thoại kết hợp khéo léo với thuyết trình.
III. Đồ dùng dạy học:
	Duùng cuù, hoaự chaỏt caàn thieỏt ủeồ thửùc hieọn thớ nghieọm bieồu dieón: Pphaỷn ửựng cuỷa CO2 vụựi 	dung dũch Ca(OH)2, vụựi Mg, CaCO3 vụựi dung dũch HCl; NaHCO3 vụựi dung dũch HCl, Vụựi 	dung dũch NaOH.
IV. Tiến trình bài giảng:
	1. ổn định tổ chức lớp: (1')
	2. Kiểm tra bài cũ: (5')
	a/ Cacbon coự nhửừng tớnh chaỏt hoaự hoùc ủaởc trửng naứo ? cho vớ duù vaứ vieỏt phửụng 
 trỡnh minh hoaù. 
	 b/ Vỡ sao caực daùng thuứ hỡnh cuỷa cacbon laùi coự tớnh chaỏt hoaự hoùc gioỏng nhau, maứ tớnh chaỏt 	vaọt lớ laùi khaực nhau, dửùa vaứo caỏu taùo naứo maứ caực daùng thuứ hỡnh cuỷa cacbon coự ủửụùc caực 	ửựng duùng khaực nhau?.
	3. Giảng bài mới:
Thời gian
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
10'
* Hoạt động 1:
- GV cho HS vieỏt caỏu hỡnh electron cuỷa C vaứ O, sửù phaõn boỏ e vaứo caực oõ lửụùng tửỷ ụỷ traùng thớa cụ baỷn.
- GV giaỷi thớch sửù hỡnh thaứnh phaõn tửỷ CO. Trong phaõn tửỷ CO chửựa 2 LK CHT vaứ moọt LK cho nhaọn.
- HS vieỏt caỏu hỡnh electron cuỷa C vaứ O, sửù phaõn boỏ e vaứo caực oõ lửụùng tửỷ ụỷ traùng thớa cụ baỷn.
C: 1s22s22p2
O: 1s22s22p4
A- CACBON MONO OXIT (CO)
Caỏu taùo phaõn tửỷ:
GV cho HS ủoùc SGK. Haừy neõu nhửừng tớnh chaỏt vaọt lớ cuỷa CO
HS ủoùc SGK
HS tớnh dCO/kk
I- TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
-CO khớ khoõng ( maứu, muứi, vũ).
- Nheù hụn khoõng khớ, ủoọc, ớt tan.
- Hoaự loỷng -191,50C, hoaự raộn -205,20C.
- GV tửứ soỏ oxi hoaự cuỷa NT (C) trong CO coự theồ dửù ủoaựn CO coự nhửừng tớnh chaỏt hoaự hoùc ủaởc trửng naứo. Daón ra caực phaỷn ửựng hoaự hoùc vaứ chổ roừ vai troứ cuỷa CO trong caực phaỷn ửựng ủoự.
- GV boồ sung CO ụỷ nhieọt ủoọ thửụứng khoõng taực duùng vụựi nửụực, oxit bazụ, dd bazụ neõn goùi laứ oxit khoõng taùo muoỏi. C+2 (CO) coự su hửụựng chuyeồn thaứnh C+4(CO2) beàn hụn neõn CO laứ chaỏt khửỷ ụỷ nhieọt ủoọ cao.
GV lửu yự HS khi ủoỏt loứ than neõn ủoỏt nụi thoaựng gioự, khoõng ủoỏt trong phoứng kớn vỡ khớ CO sinh ra ủoọc coứn CO2 laứ chaỏt khoõng duy trỡ sửù soỏng.
- HS dửù ủoaựn nhửừng tớnh chaỏt hoaự hoùc cụ baỷn cuỷa CO vaứ daón ra caực phaỷn ửựng hoaự hoùc vaứ chổ roừ vai troứ cuỷa CO trong caực phaỷn ửựng. 
- HS dửùa vaứo SGK.
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOẽC
1. Cacbonmonoõxit laứ oxit khoõng taùo muoỏi.
CO keựm hoaùt ủoọng hoaự hoùc ụỷ nhieọt ủoọ thửụứng, chổ hoaùt ủoọng hoaự hoùc ụỷ nhieọt ủoọ cao.
CO ụỷ nhieọt ủoọ thửụứng khoõng taực duùng vụựi nửụực, oxit bazụ, dd bazụ neõn goùi laứ oxit khoõng taùo muoỏi.
2. Tớnh khửỷ.
 * CO chaựy trong khoõng khớ.
 + O2 
CO duứng laứ nhieõn lieọu khớ ủoỏt
* Taực duùng vụựi nhieàu oxit kim loaùi.
3+ 2+ 3
 + CuO Cu + 
CO duứng trong luyeọn kim.
5'
* Hoạt động 2:
- GV hửụựng daón HS ủoùc thoõng tin SGK veà ủieàu cheỏ CO.
- GV Phửụng phaựp khớ than ửụựt. Hoón hụùp khớ thu ủửụùc trong ủoự chửựa 44% CO coứn laùi laứ caực khớ khaựcCO2, H2, N2 Phửụng phaựp khớ than khoõ hoón hụùp khớ thu ủửụùc trong ủoự chửựa 25% CO coứn laùi laứ N2, CO2
HS ủoùc thoõng tin SGK veà ủieàu cheỏ CO.
III- ẹIEÀU CHEÁ
1. Trong phoứng thớ nghieọm.
HCOOHCO + H2O
a) Phửụng phaựp khớ than ửụựt.
Cho hụi nửụực qua than noựng ủoỷ.
C + H2O CO + H2O
b) Phửụng phaựp khớ than khoõ.
Thoồi khoõng khớ qua than noựng ủoỷ. CO2 + C 2CO
2. Trong CN:
10'
* Hoạt động 3:
GV yeõu caàu HS vieỏt coõng thửực electron vaứ CTCT cuỷa phaõn tửỷ CO2. Phaõn tửỷ CO2 khoõng cửùc
HS vieỏt coõng thửực electron vaứ CTCT cuỷa phaõn tửỷ CO2.
B-CACBON ẹIOXIT
 Caỏu taùo phaõn tửỷ: ( thaỳng)
O = C= O
- GV cho HS nghieõn cửựu SGK vaứ hieồu bieỏt thửùc teỏ veà TCVL cuỷa CO2.
- GV boồ sung: CO2 nhieàu coự laón trong khoõng khớ gaõy o nhieóm moõi trửụứng, laứ moọt trong caực khớ gaõy hieọu ửựng nhaứ kớnh, huyỷ taàng ozon.
CO2 loỷng laứm laùnh ủoọt ngoọt -700C hoaự raộn goùi laứ “nửụực ủaự khoõ”
- HS ủoùc SGK cho bieỏt tớnh chaỏt hoaự hoùc cuỷa CO2 vaứ daón ra caực PTHH ủeồ chửựng minh.
I- TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ
- CO2 laứ khớ khoõng ( maứu, muứi, vũ) naởng gaỏp 1,5 laàn khoõng khớ.
- ẹkbt: 1 lit CO2 tan /1 lit H2O.
- CO2 CO2 loỷng khoõng maứu, linh ủoọng.
- CO2 raộn goùi laứ “nửụực ủaự khoõ” duứng ủeồ gaõy mửa nhaõn taùo.
- GV dửùa vaứo soh cuỷa NT (C) trong CO2 vaứ kieỏn thửực ủaừ bieỏt haừy dửù ủoaựn tớnh hoaự hoùc cụ baỷn cuỷa CO2 ?
Chuự yự khi vieỏt phaỷn ửựng vụựi bazụ vaứ oxit bazụ lửu yự soỏ mol chaỏt taực duùng maứ taùo ra muoỏi axit hay muoỏi trung hoaứ.
- GV boồ sung:
c) CO2 laứ chaỏt oxi hoaự ụỷ nhieọt ủoọ cao.
 + C 2
 + Mg + 2MgO
- Y/C: CO2 laứ moọt oxit axit ( khaực vụựi CO), chổ coự theồ laứ moọt chaỏt oxi hoaự, vỡ trong CO2 soh cuỷa C cao nhaỏt laứ +4. " , C giaỷm soh.
- HS vieỏt vaứ laỏy caực vớ duù minh hoaù...
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOẽC
a) CO2 khoõng chaựy vaứ khoõng duy trỡ sửù chaựy, vỡ trong CO2 cacbon coự soỏ oõxi hoaự + 4 khaự beàn.
b) CO2 laứ moọt oxit axit, taực duùng nửụực, bazụ, oxit bazụ.
* CO2 + H2O H2CO3
 Keựm beàn
Chổ toàn taùi trong dd loaừng.
* Có tính oxi hoá:
CO2 + 2Mg C + MgO
→ Không dùng khí CO2 để dập tắt đám cháy có Mg.
GV cho HS ủoùc thoõng tin SGK
HS ủoùc thoõng tin SGK.
III- ẹIEÀU CHEÁ
1. Trong phoứng thớ nghieọm.
CaCO3+2HCl"CaCl2+CO2+H2O
 ủaự voõi
2. Trong coõng nghieọp.
- Laỏy tửứ saỷn phaồm khớ loứ nung voõi.
CaCO3 CO2 + CaO
 ủaự voõi cacbon ủioxit voõi soỏng
10'
* Hoạt động 4:
- GV cho HS neõu ủaởc ủieồm veà axit H2CO3 ủaừ bieỏt trong chửụng sửù ủieọn li.
- GV gụùi yự cho HS laỏy vớ duù vaứ vieỏt PTHH.
- HS neõu ủaởc ủieồm veà axit H2CO3 ủaừ bieỏt trong chửụng sửù ủieọn li.
- HS vieỏt PTHH
C - AXIT CACBONIC VAỉ MUOÁI CACBONAT
I- AXIT CACBONIC
- Axit yeỏu hai naỏc, raỏt reó phaõn huyỷ thaứnh CO2 vaứ H2O.
H2CO3 CO2 + H2O
H2CO3 H+ + HCO3-
K1 = 4,5 .1 0 -7
HCO3- H+ + CO32-
K2 = 4,8 .1 0 -11
- Taực duùng vụựi oxit bazụ.
- Taực duùng vụựi bazụ tuyứ theo sổ leọ soỏ mol maứ taùo ra muoỏi trung hoaứ hoaởc muoỏi axit.
- GV laứm vaứ cho HS quan saựt tớnh tan moọt soỏ muoỏi cacbonat vieỏt PT phaõn li ra ion. Ruựt ra keỏt luaọn.
- GV cho HS laỏy vớ duù vaứ vieỏt PTHH daùng phaõn tửỷ vaứ ion thu goùn. Ruựt ra nhaọn xeựt veà muoỏi cacbon nat taực duùng vụựi axit.
- GVgụùi yự HS laỏy vớ duù muoỏi hiủrocacbonat + dd kieàm. Vaứ nhaọn xeựt.
- GV boồ sung: Muoỏi amoni hiủrocacbonat ủửụùc duứng laứm boọt nụỷ.
NH4HCO3NH3 + CO2+H2O
- HS quan saựt tớnh tan moọt soỏ muoỏi cacbonat vieỏt PT phaõn li ra ion. Ruựt ra keỏt luaọn. ( laọp baỷng) vaứ cho vớ duù:
- HS laỏy vớ duù vaứ vieỏt PTHH daùng phaõn tửỷ vaứ ion thu goùn.
Nhaọn xeựt: Muoỏi caựcbonat
Duứ tan hay khoõng tan ủeàu taực duùng vụựi caực axit maùnh hụn taùo ra khớ CO2.
- HS laỏy vớ duù vaứ vieỏt PTHH daùng phaõn tửỷ vaứ ion thu goùn.
Nhaọn xeựt: 
+ Muoỏi hiủrocacbonat + dd kieàm " muoỏi cacbonat + H2O.
+ Muoỏi hiủrocacbonat + dd kieàm " muoỏi cabonat khoõng tan
+ Muoỏi hiủrocacbonat + dd kieàm " bazụ khoõng tan.
- HS nhụự laùi kieỏn thửực ủaừ hoùc ụỷ lụựp 9.
Nhaọn xeựt:
Muoỏi cacbonat vaứ nhieọt hiủro cacbonat keựm beàn trửứ muoỏi caực bonatKLK.
II- MUOÁI CACBONAT
1. Tớnh chaỏt.
a) Tớnh tan
Cation
 Anion goỏc axit
HCO3-
CO32-
KLK,NH4+
 ủa soỏ 
 tan
 tan
 KL khaực
khoõng tan
b) Taực duùng vụựi axit
* NaHCO3+ HCl " NaCl + CO2 + H2O
HCO3- + H+ " CO2 + H2O
* Na2CO3+ 2HCl " 2NaCl + CO2 + H2O
CO32- + 2H+ " CO2 + H2O
* CaCO3 + 2HCl"CaCl2 + CO2+ H2O
CaCO3 +2H+ "Ca2++ CO2+ H2O
c) Taực duùng vụựi dung dũch kieàm
* NaHCO3+NaOH"Na2CO3+ H2O
 HCO3- +OH- " CO3 2- + H2O
* Ca(HCO3)2 + 2NaOH" 
 Na2CO3 + CaCO3$ 2H2O
Ca2+ + HCO3-+OH- " CaCO3$ + H2O
* Ca(HCO3)2 + NaOH" 
 NaHCO3 + CaCO3$ + H2O ...
* Mg(HCO3)2 + 2NaOH" Mg(OH)2$+2 NaHCO3 
d) Phaỷn ửựng nhieọt phaõn
* Muoỏi cacbonat KLK beàn nhieọt
* Muoỏi hiủro cacbonat vaứ muoỏi cacbonat kim loaùi khaực khi ủun noựng phaõn huyỷ cho muoỏi cacbo nat + CO2 + H2O hoaởc oxit KL+ CO2. 
Vớ duù:
 Ca(HCO3)2 CaCO3 + 
 CO2 + H2O 
 CaCO3 CaO + CO2
GV cho HS ủoùc SGK (tr 74) lieõn heọ thửùc teỏ ủeồ thu thaọp thoõng tin veà ửựng duùng muoỏi cacbonat CaCO3, Na2CO3. NaHCO3.
HS ủoùc SGK lieõn heọ thửùc teỏ ủeồ thu thaọp thoõng tinveà ửựng duùng muoỏi cacbonat CaCO3, Na2CO3. NaHCO3.
2. ệÙng duùng. (SGK)
	4. Củng cố bài giảng: (3')
	Gụùi yự baứi 1 :
 	a/ Phửụng phaựp vaỏt lyự : Neựn dửụựi aựp suaỏt cao , CO2 hoaự loỷng taựch ra khoỷi CO .
	 b/ Phửụng phaựp hoaự hoùc : Daón hoón hụùp qua dung dũch nửụực voõi trong dử vaứ daón tieỏp qua 	CaCl2 khan thỡ thu ủửụùc khớ CO tinh khieỏt.
	Gụùi yự baứi 2 : Taùo dung dũch thuoỏc thửỷ: Laỏy dd Ca(OH)2 + 2 - 3 gioùt phenolphtalein " 	maứu hoàng "dd A; Cho vaứo moói bỡnh khớ tửứ 1-2 gioùt dd A, bỡnh naứo laứm maỏt maứu dd A 	vaứ coự keỏt tuỷa traộng ủuùc laứ bỡnh khớ SO2. bỡnh chổ laứm maỏt maứu dd A khoõng coự keỏt tuỷa 	traộng ủuùc laứ bỡnh khớ HCl, khoõng coự hieọn tửụùng gỡ laứ bỡnh khớ CO.
	Gụùi yự baứi 3 : A
	Gụùi yự baứi 4 : a) Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 + H2O b) CaCO3 + CO2 + H2O" 	Ca(HCO3)2 
	Gụùi yự baứi 5 : ; n KOH = 0,100 x 0,200 = 0,0200 (mol)
	 Vỡ tổ leọ: neõn chổ xaỷy ra phaỷn ửựng: 2KOH + CO2" K2CO3 + H2O sau 	phaỷn ửựng chổ coự muoỏi K2CO3 ủửụùc taùo thaứnh neõn: 0,0100 x 138 = 1,38 (g)
	Gụùi yự baứi 6 :
CaCO3 CaO + CO2
 (mol)
	Vỡ hieọu suaỏt laứ 95% neõn saỷn phaõmr thửùc teỏ thu ủửụùc (mol)
	Coứn nNaOH = 0,500 x 1,800 = 0,9000 (mol). 
	Xeựt thaỏy tổ leọ: tửực 1< 1,8 < 2. Vaọy seừ xaỷy ra 2 phaỷn ửựng vaứ taùo ra 2 	muoỏi: NaHCO3 vaứ Na2 CO3: Cuù theồ:
 	CO2 + 2 NaOH " Na2CO3 + H2O ( p/ửự theo soỏ mol NaOH vỡ nNaOH > nCO2)
	 0,4500 ! 0,900" 0,4500 ; vỡ CO2 sau phaỷn ửựng naứy coứn dử 0,5002 – 0,4500 = 	0,05020 (mol) neõn Na2CO3 + CO2 + H2O " 2NaHCO3
 0,05020 ! 0,05020 " 2x 0,05020 = 0,1004 
	Khoỏi lửụùng caực muoỏi: Na2CO3 : 106 ( 0,4500 – 0,05020) = 106