Giáo án Hóa học 11 - Bài 4: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

Tuần	 : 4
Tiết	 : 7
Chương: 1 SỰ ĐIÊN LI
Bài : 4 PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION 
 TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI 
I/ Mục tiêu:
1/ Kiến thức:
	HS hiểu: bản chất và điều kiện xảy ra của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li
2/ Kĩ năng:
	HS vận dụng được các điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dd các chất điện li để làm đúng bài tập lí thuyết và bài tập thực nghiệm
	HS viết đúng pt ion đầy đủ và pt ion rút gọn của pứ
 II/ Chuẩn bị:
	- Thí nghiệm:
Na2SO4 + BaCl2 --> BaSO4 + 2 NaCl
NaOH + HCl --> NaCl + H2O
HCl + CH3COONa --> CH3COOH + NaCl	
2 HCl + Na2CO3 --> 2 NaCl + CO2 + H2O
	- Phương pháp: Thảo luận, nêu vấn đề, đàm thoại, trực quan, diễn giảng
	- Phiếu học tập	
III/ Các bước lên lớp:
	Bước 1: Ổn định và kiểm tra sỉ số
	Bước 2: Kiểm tra bài cũ
Cho biết tích số ion của nước? Cho dd NaOH 0,0001M. Tính [H+], độ pH dd?
pH là gì? Cho dd NaOH có độ pH=11. Hãy tính [OH-], [H+]?
	Bước 3:Giảng bài mới
* Vào bài:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
* Cho biết điều kiện của phản ứng trao đổi? ( dựa vào kiến thức đã học lớp 9)
* GV cho HS thảo luận theo PHT số 1: 
- Thí nghiệm: nhỏ dd Na2SO4 vào cốc đựng dd BaCl2 --> Quan sát, ghi hiện tượng, viết pthh dưới dạng phân tử, Viết pt ion đầy đủ và pt ion rút gọn
- Muốn điều chế kết tủa BaSO4?
- Muốn có chất kết tủa thì cần chọn dd tham gia pứ có chứa những ion nào?
* GV cho HS thảo luận theo PHT số 2: 
- Thí nghiệm: Nhỏ vài giọt dd p.p vào cốc đựng dd NaOH 0,10 M --> Rót từ từ dd HCl 0,10 M vào cốc trên, vừa rót vừa khuấy, cho đến khi mất màu => Quan sát, ghi hiện tượng, viết pthh dưới dạng phân tử, Viết pt ion đầy đủ và pt ion rút gọn
* GV cho HS thảo luận theo PHT số 2': 
- Thí nghiệm: Nhỏ dd HCl vào ống nghiệm đựng dd CH3COONa --> Quan sát, ghi hiện tượng, viết pthh dưới dạng phân tử, viết pt ion đầy đủ và pt ion rút gọn
- Muốn có chất điện li yếu ( nước, axit yếu ) thì cần chọn dd tham gia pứ có chứa những ion nào?
* GV cho HS thảo luận theo PHT số 3: 
- Rót d dHCl vào cốc đựng d d Na2CO3 --> Quan sát, ghi hiện tượng, viết pthh dưới dạng phân tử, viết pt ion đầy đủ và pt ion rút gọn
- Muốn có chất khí thì cần chọn dd tham gia pứ có chứa những ion nào?
- Em có kết luận gì từ các thí nghiệm trên?
I/ Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li 
1/ Phản ứng tạo thành chất kết tủa
* HS thảo luận và viết được: 
- Phương trình phân tử:
 Na2SO4 + BaCl2 --> BaSO4 + 2 NaCl
 ( trắng)
- Phương trình ion đầy đủ:
2Na++ SO4 2- +Ba2++ 2Cl--->BaSO4 + 2Na++2Cl-
- Phương trình ion rút gọn:
 Ba2+ + SO4 2- --> BaSO4 
2/ Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a) Phản ứng tạo thành nước
* HS thảo luận và viết được: 
- Phương trình phân tử
NaOH + HCl --> NaCl + H2O
- Phương trình ion đầy đủ
Na+ + OH- + H+ + Cl- --> Na+ + Cl- + H2O
- Phương trình ion rút gọn
 H+ + OH- --> H2O
b) Phản ứng tạo thành axit yếu
- Phương trình phân tử
HCl + CH3COONa --> CH3COOH + NaCl	
- Phương trình ion đầy đủ
H++Cl-+CH3COO-+Na+-->CH3COOH + Na++Cl-
- Phương trình ion rút gọn
 H+ + CH3COO- --> CH3COOH
3/ Phản ứng tạo thành chất khí
- Phương trình phân tử
2HCl + Na2CO3 --> 2 NaCl + CO2 + H2O
- Phương trình ion đầy đủ
2H++2Cl-+2Na++CO32--->2Na++2Cl-+CO2 +H2O
- Phương trình ion rút gọn
 2H+ + CO32 - --> CO2 + H2O
II/ Kết luận
* HS thảo luận và kết luận được: 
1/ Phản ứng xảy ra trong dd các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
2/ Phản ứng trao đổi ion trong dd các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau:
- Chất kết tủa.
- Chất điện li yếu.
- Chất khí.
	Bước 4: Củng cố
 - Điều kiện nào để xảy ra phản ứng trao đổi ion?.
	- Hãy dự đoán xem các chất sau có thể cùng tồn tại trong dd hay không?
 a/ NaCl và AgNO3 ; b/ CuSO4 và AlCl3 ; c/ HNO3 và NaHCO3 ; d/ BaCl2 và NH4NO3 
 	- Làm bài tập 5 trang 20 SGK
	Bước 5: Củng cố
- Học bài ghi; đọc SGK; Làm tất cả bài tập; 
- Xem trước bài 5: Luyện tập