Giáo án Hóa học 11 - Bài 10 đến bài 16

ụùi mụỷ .
III. CHUAÅN Bề :
* Hoựa chaỏt : Photpho ủoỷ , photpho traộng 
* Duùng cuù : Ỏng nghieọm , giaự saột , keùp goó , ủeứn coàn .
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAẽT ẹOÄNG :
	1. Kieồm tra : Khoõng coự 
	2. Baứi mụựi :
Hoaùt ủoọng 1: Vaứo baứi 
 Daùng thuứ hỡnh laứ gỡ ? ngoaứi caực chaỏt coự daùng thuứ hỡnh maứ caực em ủaừ hoùc , coự moọt chaỏt cuừng coự 2 daùng thuứ hỡnh ủoự laứ P ủoỷ vaứ P traộng .
Hoaùt ủoọng 2 :
I. Tớnh chaỏt vaọt lyự :
Phoỏt pho coự trong hụùp chaỏt naứo ? vaọy P coự nhửừng tớnh chaỏt gỡ ?
- Hs laỏy caực vớ duù trong cuoọc soỏng : dieõm , thuoỏc noồ 
Hoaùt ủoọng 3 :
- Photpho coự maỏy daùng thuứ hỡnh ?- Coự 2 daùng thuứ hỡnh : 
- Gv cho hoùc sinh quan saựt 2 maóu P ủoỷ vaứ P traộng .
- Sửù khaực nhau veà tớnh chaỏt vaọt lyự cuỷa caực daùng thuứ hỡnh laứ gỡ ?
- Hs nghieõn cửựu sgk ủeồ traỷ lụứi .
* P traộng :
Daùng tinh theồ do phaõn tửỷ P4
Khoõng maứu hoaởc vaứng nhaùt gioỏng nhử saựp . 
Deó noựng chaỷy bay hụi, t0 = 44,10C . 
Raỏt ủoọc, gaõy boỷng naởng khi rụi vaứo da. 
Khoõng tan trong nửụực nhửng tan trong dung moõi hửừu cụ : C6H6 , ete . . .
Oxyhoaự chaọm đ phaựt saựng 
Keựm beàn tửù chaựy trong khoõng khớ ụỷ ủieàu kieọn thửụứng .
* P ủoỷ :
Daùng Polime 
Chaỏt boọt maứu ủoỷ 
Khoự noựng chaỷy , khoự bay hụi , t0n/c=2500C .
Khoõng ủoọc 
Khoõng tan trong baỏt kyứ dung moõi naứo 
Khoõng ủoọc . 
- Khoõng Oxyhoaự chaọm đ khoõng phaựt saựng 
- Beàn trong khoõng khớ ụỷ ủieàu kieọn thửụứng , beàn hụn P traộng . 
- Khi ủun noựng khoõng coự khoõng khớ P ủoỷ đ P traộng .
- Gv laứm thớ nghieọm :
Cho vaứo oỏng nghieọm 1 ớt P ủoỷ , ủaọy mieọng oỏng nghieọm baống boõng xoỏp .
ẹun oỏng nghieọm treõn ủeứn coàn cho ủeỏn khi P ủoỷ chổ coứn daùng veỏt .
ẹeồ nguoọi oỏng nghieọm , hụi P đ P traộng .
- HS quan saựt thớ nghieọm , nhaọn xeựt vaứ ruựt ra keỏt luaọn .
đ Vaọy : Hai daùng thuứ hỡnh naứy coự theồ chuyeồn hoaự cho nhau .
Hoaùt ủoọng 4:
- Dửùa vaứo soỏ oxihoựa coự theồ coự cuỷa P dửù ủoaựn khaỷ naờng phaỷn ửựng ? VD ?
- P coự caực soỏ oxi hoaự : -3 , 0 , +3 , +5 .
đ Coự theồ theồ hieọn tớnh khửỷ vaứ tớnh oxi hoaự .
- Taùi sao ụỷ t0 thửụứng P hoaùt ủoọng h2 maùnh hụn N2 ?
đ GV nhaọn xeựt yự kieỏn cuỷa HS vaứ nhaỏn maùnh caực ủaởc ủieồm khaực vụựi Nitụ .
II. Tớnh chaỏt hoaự hoùc :
 - ẹoọ aõm ủieọn P < N
 - Nhửng P hoaùt ủoọng hoựa hoùc hụn N2 vỡ lieõn keỏt N ≡ N beàn vửừng
* P traộng hoaùt ủoọng hụn P ủoỷ . 
- Gv ủaởt caõu hoỷi : 
* Khi naứo theồ hieọn tớnh oxi hoaự ?
- HS nghieõn cửựu SGk traỷ lụứi .
1. Tớnh oxi hoựa : 
Taực duùng vụựi moọt soỏ kim loaùi maùnh ( K, Na , Ca , Mg . . .) 
2P + 3Ca Ca3P2 Canxiphotphua
2 – Tớnh khửỷ :* P theồ hieọn tớnh khửỷ khi naứo ? 
Vieỏt caực phửụng trỡnh phaỷn ửựng xaỷy ra ?
- Taực duùng vụựi caực phi kim hoaùt ủoọng nhử oxi ,hal , lửu huyứnh vaứ caực chaỏt oxihoựa maùnh khaực 
a. Taực duùng vụựi oxi :- Hs leõn baỷng vieỏt phửụng trỡnh phaỷn ửựng .
- Thieỏu oxi : 4P + 3O2 đ 2P2O3 ẹiphotpho trioxit 
Dử oxi : 4P0 +5O2 đ→ 2P2O5 ẹiphotpho pentaoxit
b. Taực duùng vụựi clo :- Hs leõn baỷng vieỏt phửụng trỡnh phaỷn ửựng .
 Khi cho clo ủi qua photpho -noựng chaỷy 
- Hs leõn baỷng vieỏt caực phửụng trỡnh phaỷn ửựng P taực duùng vụựi Cl2 khi dử vaứ thieỏu Cl2 .
Thieỏu clo 2P0 + 3Cl2đ 2PCl3 Photpho triclorua 
Dử clo : 2P0 + 5Cl2đ 2PCl5 Photpho pentaclorua
-Gv boồ xung : P cuừng taực duùng vụựi moọt soỏ phi kim khi ủun noựng .
- P cuừng taực duùng vụựi S khi ủun noựng taùo thaứnh ủiphotpho trisunfua P2S3 vaứ ủiphotpho pentasunfua P2S5 
c. Taực duùng vụựi caực hụùp chaỏt :
- Boồ xung : ngoaứi tớnh chaỏt taực duùng vụựi moọt soỏ kim loaùi vaứ phi kim , P coứn taực duùng vụựi moọt soỏ hụùp chaỏt . 
-Leõn vieỏt phửụng trỡnh phaỷn ửựng ?( HNO3 , KClO3 , KNO3 , K2Cr2O7 . . . )
Vớ duù : 6P + 5KClO3 đ 3P2O5 + 5KCl 
-Vieỏt caực phửụng trỡnh phaỷn ửựng xaỷy ra ?
Hoaùt ủoọng 5:
III . ệÙNG DUẽNG :Neõu ửựng duùng cuỷa P?
- Duứng saỷn xuaỏt thuoỏc ủaàu que dieõm.
- ẹieàu cheỏ H3PO4 P đ P2O5 đ H3PO4
Hoaùt ủoọng 6 :
IV. TRAẽNG THAÙI Tệẽ NHIEÂN VAỉ ẹEÀU CHEÁ :
1 Trong tửù nhieõn:- Trong thieõn nhieõn P toàn taùi ụỷ daùng naứo ?
- Taùi sao N2 toàn taùi ụỷ trang thaựi tửù do coứn P thỡ khoõng ?
- Khoõng coự P daùng tửù do:
- Thửụứng ụỷ daùng muoỏi cuỷa axớt photphpric : coự trong quaởng apatit Ca5F(PO4)3 vaứ photphoric Ca3(PO4)2.
- Coự trong protien thửùc vaọt , trong xửụng , raờng , baộp thũt , teỏ baứo naừo , . . . cuỷa ngửụứi vaứ ủoọng vaọt .
2 . ẹieàu cheỏ:Trong coõng nghieọp P saỷn xuaỏt baống caựch naứo ?
- Baống caựch nung hoón hụùp Ca3(PO4)2, SiO2 vaứ than ụỷ 12000C .
- Hs leõn baỷng vieỏt caực phửụng trỡnh ủieàu cheỏ P trong coõng nghieọp .
Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C đ 3CaSiO3 + 2P + 5CO 
- Hụi P thoaựt ra ngửng tuù khi laứm laùnh , thu ủửụùc P ụỷ daùng raộn .
	3. Cuỷng coỏ :
 - Duứng baứi taọp 1, 2,3 /trang 62 sgk ủeồ thieỏt keỏ phieỏu hoùc taọp đ daùng thuứ hỡnh 
 - Duứng baứi taọp 3 ủeồ cuỷng coỏ veà tớnh chaỏt hoaự hoùc cuỷa Phoõt pho .
 4. Baứi taọp veà nhaứ : 4 đ 6 / trang 62sgk
Baứi 15: AXIT PHOTPHORIC 
 VAỉ MUOÁI PHOTPHAT .
I TROẽNG TAÂM :
Bieỏt caỏu taùo phaõn tửỷ , tớnh chaỏt vaọt lyự vaứ hoựa hoùc cuỷa axit photphoric , tớnh chaỏt cuỷa caực muoỏi photphat .
- Bieỏt nhửừng ửựng duùng vaứ phửụng phaựp ủieàu cheỏ axit photphoric
II. PHệễNG PHAÙP :
 Trửùc quan – ủaứm thoaùi – neõu vaỏn ủeà .
III. CHUAÅN Bề :
* Hoựa chaỏt : H2SO4 ủaởc , Dung dũch AgNO3 , d2 Na3PO4 , d2 KNO3 .
 * Duùng cuù : oỏng nghieọm .
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAẽT ẹOÄNG :
	1. Kieồm tra :
 - So saựnh caỏu taùo vaứ tớnh chaỏt lớ hoựa hoùc cuỷa P traộng vaứ P ủoỷ ?
 - Neõu tớnh chaỏt hoựa hoùc cuỷa P ? cho vớ duù minh hoaù ? 
	2. Baứi mụựi :
Hoaùt ủoọng 1 : vaứo baứi 
H3PO4 coự tớnh chaỏt gỡ gioỏng vaứ khaực HNO3 ? ủeồ bieỏt ủieàu ủoự ta nghieõn cửựu baứi mụựi .
I .AXIT PHOTPHORIC :
Hoaùt ủoọng 2:
1 . Caỏu taùo phaõn tửỷ :
- Vieỏt CTCT cuỷa H3PO4 ? 
- Baỷn chaỏt lk giửừa caực nguyeõn tửỷ trong phaõn
tửỷ laứ gỡ ? Xaực ủũnh soỏ oxi hoựa cuỷa P ?
HS nghieõn cửựu laàn lửụùt traỷ lụứi ?
HS quan saựt traỷ lụứi :
 H – O 
 H – O – P = O Hay 
 H – O 
 H – O 
 H – O – P à O
 H – O 
Photpho coự hoựa trũ V vaứ soỏ oxihoựa +5 .
Hoaùt ủoọng 3 :
2 . Tớnh chaỏt vaọt lyự :
Cho HS quan saựt loù axit H3PO4 , nhaọn xeựt vaứ cho bieỏt tớnh chaỏt cuỷa axit ? 
- Laứ chaỏt raộn , trong suoỏt khoõng maứu , haựo nửụực tan nhieàu trong nửụực .
- Khoõng bay hụi , khoõng ủoọc , t0 = 42,30C .
- Dung dũch ủaởc saựnh , coự noàng ủoọ 80% .
GV boồ sung : Tan trong nửụực do sửù taùo thaứnh lk hiủro vụựi nửụực .
Hoaùt ủoọng 4 :
3 .Tớnh chaỏt hoựa hoùc :
- Dửùa vaứo soỏ oxihoựa cuỷa P coự theồ dửù ủoaựn tớnh chaỏt hoựa hoùc cuỷa axit H3PO4 ?
a. Tớnh oxihoựa – khửỷ : Axớt H3PO4 khoõng coự tớnh oxihoựa nhử axớt nitric vỡ photpho ụỷ mửực oxihoựa +5 beàn hụn 
- GV: nhaọn xeựt , giaỷi thớch ; H3PO4 khoõng coự tớnh oxihoựa vỡ traùng thaựi oxihoựa +5 khaự beàn 
b. Taực duùng bụỷi nhieọt : H3PO4 deó bũ maỏt nửụực :
 200 – 2500C 400 – 5000C
H3PO4 H4P2O7 HPO3
photphoric +H2O diphotphoric +H2O metaphotphoric
c. Tớnh axớt : 
- Axit H3PO4 laứ axớt ba laàn axit ,coự ủoọ maùnh trung bỡnh :
- Vieỏt phửụng trỡnh ủieọn ly cuỷa H3PO4 ?
HS vieỏt phửụng trỡnh ủieọn ly theo 3 naỏc :
 H3PO4 H+ + H2PO4- K1 =7,6.10-3 
 H2PO4- H+ + HPO42- K1 = 6,2.10-3 
 HPO42- H+ + PO43- K1 = 4,4.10-3 
- Dung dũch H3PO4 coự nhửừng tớnh chaỏt chung cuỷa axit :
VD : 
Taực duùng vụựi oxit bazụ hoaởc bazụ 
H3PO4 + NaOH đ NaH2PO4 + H2O 
H3PO4+2NaOH đ Na2HPO + 2H2O
H3PO4+ 3NaOH đ Na3PO4 + 3H2O
- Trong dung dũch H3PO4 toàn taùi caực ion gỡ ?
- Goàm caực ion : H+ , H2PO4- , HPO42- ,PO43- 
- Cho 2 nhoựm HS vieỏt phửụng trỡnh giửừa axit vaứ oxit bazụ , bazụ ? 
- Xeựt tổ nbazụ /naxit = x nhử theỏ naứo taùo ra muoỏi axit , trung hoứa hoaởc hoón hụùp caực muoỏi ?
đ GV nhaọn xeựt 
* x < 1: NaH2PO4 dử axit.
* x = 1: NaH2PO4 
* 1 < x < 2 : NaH2PO4vaứ Na2HPO4
* x = 2 : Na2HPO4
* 2 < x < 3 : Na2HPO4 vaứ Na3PO4
* x = 3 : Na3PO4 
* x > 3 : Na3PO4 dử bazụ
4 . ẹieàu cheỏ vaứ ửựng duùng :- H3PO4 ủửụùc ủieàu cheỏ nhử theỏ naứo ?
a. Trong phoứng thớ nghieọm : Duứng HNO3 30% oxihoựa P :
3P+5HNO3+2H2O→3H3PO4 +5NO
b. Trong coõng nghieọp :
- Phửụng phaựp chieỏt : Cho H2SO4 ủaởc taực duùng vụựi quaởng photphorit hoaởc quaởng apatit :
Ca3(PO4)2+3H2SO4→3CaSO4↓ +2H3PO4
- Phửụng phaựp nhieọt : ẹieàu cheỏ H3PO4 tinh khieỏt hụn :
4P + 5O2 → 2P2O5 .
P2O5 +3H2O → 2H3PO4 .
Ngoaứi ra coứn coự theồ thuỷy phaõn daón xuaỏt Halogen :
PX5 + 4H2O → H3PO4 + 5HX
ệÙng duùng :- Neõu ửựng duùng cuỷa H3PO4 ?
 Duứng ủeồ saỷn xuaỏt phaõn boựn voõ cụ , nhuoọm vaỷi , saỷn xuaỏt men sửự , duứng trong coõng nghieọp dửụùc phaồm 
	3. Cuỷng coỏ :
 So saựnh tớnh chaỏt cuỷa HNO3 vụựi H3PO4 ? giaỷi thớch ?
	4. Baứi taọp veà nhaứ :
 Laứm taỏt caỷ baứi taọp trang 66 sgk .
 Baứi 15 : AXIT PHOTPHORIC VAỉ MUOÁI PHOTPHAT(tt)
I. TROẽNG TAÂM :
 Tớnh chaỏt vaứ ửựng duùng cuỷa muoỏi phoỏt phat .
II. PHệễNG PHAÙP :
 ẹaứm thoaùi – trửùc quan 
III. CHUAÅN Bề :
- Duùng cuù : oỏng nghieọm , giaự ủụừ 
- Hoaự chaỏt : Na3PO4 , MgHPO4 , AgNO3 , H2O 
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAẽT ẹOÄNG :
	1. Kieồm tra :
 - Neõu tớnh chaỏt hoựa hoùc cuỷa H3PO4 ?
 - Traỷ lụứi baứi taọp soỏ 6 SGK ?
	2. Baứi mụựi :
Hoaùt ủoọng 1 : Vaứo baứi
II – MUOÁI PHOTPHAT :
- Dửùa vaứo ủũnh nghúa veà muoỏi nitrat cho bieỏt muoỏi phoỏt phaựt laứ gỡ ?
- Muoỏi phoõt phaựt laứ muoỏi cuỷa axit phoõtphoric
Laứ muoỏi cuỷa axớt photphoric : muoỏi trung hoứa vaứ hai muoỏi axit .
Vớ duù : 
 Na3PO4 , K2HPO4 , Ca(H2PO4)2 .
Vieỏt phaỷn ửựng cuỷa H3PO4 vụựi NaOH theo nhửừng tổ leọ khaực nhau ?
Hoaùt ủoọng 2 :
- Coự bao nhieõu loaùi muoỏi phoỏt phat ? cho vớ duù? 
Coự ba loaùi: ã Muoỏi ủihidrophotphat
 ã Muoỏi hidrophotphat
 ã Muoỏi photphat trung hoaứ
Caực muoỏi taùo thaứnh goùi laứ muoỏi phoỏt phat .
1 – Tớnh chaỏt :
a. Tớnh tan :
- Gv laứm thớ nghieọm :
* Hoaứ tan NaH2PO4
* Hoaứ tan Ca3(PO4)2
Hs quan saựt vaứ nhaọn xeựt 
- Vieỏt caực phửụng trỡnh ủieọn li cuỷa Na3PO4 ? cho bieỏt PH cuỷa moõi trửụứn