Giáo án Hình học 9 tiết 62: Hình trụ _ Diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ

ái độ : 
 	Xây dựng thái độ học tập đúng đắn : biết đọc SGK ở nhà , biết liên hệ kiến thức đã học 
 	(hình lăng trụ) , biết thắc mắc ,tìm hiểu về các vấn đề của cuộc sống liên quan bài học , 
 	tạo hứng thú say mê học hỏi 	 
II. CHUẨN BỊ:	
 	GV : Thiết kế bài giảng điện tử ; phấn màu ; thước kẻ ; một số đồ dùng dạy học , mô
 	 hình hình trụ ,...
 	HS : Đọc SGK ở nhà , ôn lại các kiến thức liên quan đến hình lăng trụ , chuẩn bị một số 
 	đồ vật có dạng hình trụ để quan sát 
III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 
 	1. Ổn định . Kiểm tra kiến thức : 
Đặt vấn đề : Ở lớp 8 , chúng ta đã học một số hình không gian,..., trong chương này ta được học thêm một số hình khác :hình trụ , hình nón và hình cầu , bài đầu tiên chúng ta chúng ta tìm hiểu về hình trụ => giới thiệu mô hình hình trụ =>Bài mới 
 2.Bài mới 
HOẠT ĐÔNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
GHI BẢNG
I/Hình trụ :
Cho HS vẽ hình chữ nhật ABCD
Cho HS quan sát việc quay hình chữ nhật quanh cạnh CD cố định trên máy và mô hình 
 Qua đó giới thiệu các yếu tố của hình trụ 
Giúp HS phân biệt trên mô hình : Mặt đáy , mặt xung quanh , đường sinh
Cho HS làm ?1
Cho HS trả lời bài tập (slide)(phản ví dụ) để nhận biết AC không là đường sinh
II/ Cắt hình trụ bởi một mặt phẳng 
Cho HS quan sát trên slide và vật thật để nhận biết mặt cắt 
I
II/ Diện tích xung quanh của hình trụ :
Cho HS quan sát hiệu ứng trên Slide để biết được công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần
( Nếu có điều kiện cho HS thực hành về nội dung này )
V/ Thể tích hình trụ :
H :Nhắc lại công thức tính thể tích của hình lăng trụ đứng ?
=> Công thức tính thể tích hình trụ cũng tương tự
=> Giới thiệu công thức 
Cho HS làm ví dụ như SGK
GV hướng dẫn gọi V2
V1 , V là gì và gọi HS làm 
Đóng SGK
Theo dõi bài giảng
 và ghi bài , trả lời câu hỏi 
HS : chỉ trên hình và trả lới 
HS Quan sát và trả lời 
Tự ghi bài 
Quan sát và trả lời câu hỏi 
HS Nhắc lại công thức 
V = S .h
 + cho biết các yếu tố trong công thức 
HS : lên bảng làm bài tập 
HS khác làm trên vở 
HS khác nhận xét , sửa sai
I/ Hình trụ
Quay hình chữ nhật ABCD quanh cạnh CD cố định . Ta được hình trụ :
-AB quét nên mặt xung quanh của hình trụ
- DA và CB quét nên 2 đáy của hình trụ 
Khi đó : 
+ DA ;CB là 2 bán kính mặt đáy 
+ AB , EF : đường sinh 
+ Độ dài đường sinh AB , EF : chiều cao
+ CD : trục của hình trụ
II/ Cắt hình trụ bởi một mặt phẳng 
1/ Cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy  :
Mặt cắt là hình tròn ( bằng hình tròn mặt đáy )
2/ Cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với trục :
Mặt cắt là hình chữ nhật 
III/ Diện tích xung quanh của hình trụ :
Hình trụ có bán kính r và chiều cao h có :
1/ Diện tích xung quanh : 
 Sxq = 2pr. h 
2/ Diện tích toàn phần :
Stp = S xq + 2. Sđáy 
Stp = 2pr. h + 2pr2
 IV/ Thể tích hình trụ :
1/ Công thức : 
V = S .h = pr2 .h
Trong đó :
 S : diện tích đáy 
 h : chiều cao
 r : bán kính mặt đáy 
2/ Ví dụ : Tính thể tích của vòng bi ( phần nằm giữa 2 hình trụ)
Giải :
Gọi V2 : là thể tích của hình trụ có bán kính lớn là a
Gọi V1 : là thể tích của hình trụ có bán kính nhỏ là b
V : thể tích của vòng bi 
Ta có 
 V2 = pa2h 
 V1 = pb2h 
V = V2 – V1 
= pa2h – pb2h 
= p(a2 – b2 )h
 3/ Luyện tập _Củng cố :
Củng cố các yếu tố của hình trụ , các công thức bằng bản đồ tư duy
* Cho HS làm bài tập 3/110SGK (slide)
 + Gọi mỗi HS xác định chiều cao h ,bán kính đáy r của mỗi hình 
*Cho HS làm bài tập nhóm :( theo tổ ) Mỗi tổ làm 1 câu
Một bóng đèn huỳnh quang dài 1,2 m , đường kính của đường tròn đáy là 4 cm , được đặt khít vào một ống giấy cứng dạng hình hộp :
 a)Tính diện tích phần giấy cứng dùng để làm một hộp( hở 2 đầu , không tính lề và mép dán ) ( Sh )
b)Tính bán kính (r)của hình trụ biết h = 120cm và Sxq=1920 cm2 
c)Tính thể tích của hình hộp theo các kích thước trên (Vh)
d) Tính thể tích của hình trụ biết : r =2,55cm ; h = 120cm (Vt)
Đáp án 	a) Sh=Sxq= 4   4   120 =1920 (cm2) 
 	b)r = 1920 : 2.p.120 2,55 (cm) 
 	c) Vh = 4    4    120 = 1920 (cm3) 
 	d) Vt =p 2,552  120 2450,14(cm3)
* Qua đó có thể đặt câu hỏi cho HS : Vì sao thùng đượng dầu , phích nước ,... ,đều có dạng hình trụ ?
 4/ Hướng dẫn học bài 
 + Phân biệt và ghi nhớ các yếu tố của hình trụ 
+ Nắm vững các công thức của hình trụ và vận dụng được để giải bài tập
+ Làm bài tập 4;5 ;6 ;Chuẩn bị các bài tập còn lại ( Luyện tập)
* Còn thời gian cho HS xem một số hình ảnh qua đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường , tận dụng các đồ phế liệu , hoặc ít nhất là không vứt bừa bãi 
Tuaàn 31 Tieát 62
Ngaøy daïy :
Lôùp daïy: 9192 93 
 Chöông IV: HÌNH TRUÏ - HÌNH NOÙN - HÌNH CAÀU 
Baøi 1: DIEÄN TÍCH XUNG QUANH VAØ THEÅ TÍCH HÌNH TRUÏ 
I/ Muïc tieâu:
- Naém ñöôïc khaùi nieäm hình truï; Naém vöõng vaø vaän duïng thaønh thaïo coâng thöùc tính dieän tích xung quanh , dieän tích toaøn phaàn vaø theå tích cuûa hình truï.
- Reøn kó naêng vaän duïng coâng thöùc, tính toaùn chính xaùc.
II/ Chuaån bò: 
Moâ hình hình truï. Thöôùc.
Khaùi nieäm hình truï, thöôùc.
III/ Tieán trình baøi giaûng:/ Oån ñònh:	2/ KTBC:	3/ Baøi môùi:
Hñ cuûa Thaày
Hñ cuûa troø
Noäi dung
Duøng moâ hình giôùi thieäu khaùi nieäm hình truï nhö sgk.
Cho hs laøm ?1.
Giôùi thieäu caét hình truï bôûi moät mp song song vôùi ñaùy; vôùi truïc nhö sgk
Höôùng daãn hs laøm ?3. 
Töø ñoù suy ra coâng thöùc tính dieän tích xung quanh caø dieän tích toaøn phaàn cuûa hình truï.
Nhaéc laïi coâng thöùc tính theå tích hình truï. Thay S => V ?
Höôùng daãn vd sgk.
?1/ hs quan saùt vaät vaø moâ taû nhö sgk.
Chieàu daøi HCN: 10(cm)
Dieän tích HCN: 10. 10
= 100 (cm2)
Dieän tích 1 ñaùy hình truï:
25(cm2)
Toång SHCN vaø S 2 ñaùy :
125 (cm2) 
V = Sh
1/ Hình truï:
Khaùi nieäm: 
2/ Caét hình truï bôûi moät maët phaúng: 
3/ Dieän tích xung quanh cuûa hình truï:
Sxq = 2rh
Stp = 2rh + 2r2 
Trong ñoù r laø baùn kính 
ñaùy; h laø chieàu cao.
4/ Theå tích hình truï:
V = Sh = 2r2h
Trong ñoù S laø dieän tích ñaùy, h laø chieàu cao. 
* Vd: 
4/ Cuûng coá: chia nhoùm laøm bt 1, 2, 3, 4, 5 sgk tr 110, 111.
Tuaàn 11 	 	Ngày dạy : 29/10/2010
Tiết PPCT: 22 	GV dạy : Trần Thị Thảo 
Lớp dạy : 94 	 	Đơn vị : THCS Tân Tập
Tiết TKB : 2	GV dự :............................................
 	..........................................................
	..........................................................
 §2: ÑÖÔØNG KÍNH VAØ DAÂY CUÛA ÑÖÔØNG TROØN 
I/ MUÏC TIEÂU:
 -Kiến thức :HS naém ñöôïc ñöôøng kính laø daây lôùn nhaát trong caùc daây cuûa ñöôøng troøn,naém ñöôïc 2 ñònh lyù veà ñöôøng kính vuoâng goùc vôùi daây vaø ñöôøng kính ñi qua trung ñieåm cuûa 1 daây khoâng ñi qua taâm.
 - Kỹ năng :Bieát vaän duïng caùc ñònh lyù treân trong caùc baøi taäp đơn giản.
 - Thái độ : Tập reøn luyeän tính chính xaùc trong vieäc laäp meänh ñeà ñaûo,trong suy luaän vaø chöùng minh.
II/ CHUAÅN BÒ:
 -GV: baûng phuï,thöôùc thaúng ,compa,eâke ;
 đoạn dây thun màu đỏ gắn vào 2 nam châm nhỏ để minh hoạ đường kính ,dây cung
 - HS:SGK, compa, duïng cuï hoïc taäp. 
III/ HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP:
1. Ổn định . Kiểm tra kiến thức :
 	Câu hỏi : + Hãy cho biết về tâm đối xứng ;trục đối xứng của đường tròn ?
 	 + Điều kiện để vẽ được một đường tròn ? 
 	 + Vẽ đường tròn tâm O , bán kính bằng 2 (ô bảng )
2.Bài mới
Hoïat ñoäng cuûa GV
Hoïat ñoäng cuûa HS
Ghi baûng
Hoïat ñoäng 1: So saùnh ñoä daøi cuûa ñöôøng kính vaø daây
GV giôùi thieäu baøi toùan (tr 62) leân baûng dưới dạng GT;KL
GV minh hoạ 2 vị trí của dây cung AB
+ Tr hôïp AB laø ñöôøng kính
B
A
O
B
A
O
Tr hôïp AB khoâng laø ñöôøng kính
Cho HS phaùt bieåu keát quaû thaønh ñònh lyù
*Löu y HS ù: ñöôøng kính cuõng laø 1 daây cuûa ñöôøng troøn
Chốt lại :
AB là dây cung ó AB £ 2R 
(AB là đường kính hoặc không là đường kính )
Hoïat ñoäng 2: Quan heä vuoâng goùc giữa ñöôøng kính vaø daây
GV giôùi thiệu bài toán dưới dạng GT;KL 
H : CD là dây cung ,thì có mấy trường hợp xảy ra ?
+ Gọi 1 hs lên bảng trình bày CM : TH CD là đường kính 
+ TH: CD không là đường kính , GV phân tích để HS tìm cách giải ( bảng phụ )
HS 2 : Trình bày CM qua nội dung phân tích 
* Qua đó , yêu cầu HS phát biểu tổng quát thành định lí 
* GV ñaët vaán ñeà ngược lại :Nếu đường kính đi qua trung điểm của một dây thì có vuông góc với dây ấy không?
(cho HS hoïat ñoäng theo 2 dãy )
Hoûi:caàn boå sung theâm ñieàu kieän gì ñeå ñöôøng kính AB ñi qua trung ñieåm cuûa daây CD thì vuoâng goùc vôùi CD ?
Cho HS phaùt bieåu ñònh lyù 3
 3.CUÛNG COÁ
* GV duøng baûng phuï ñeå giôùi thieäu baøi tập ?2
Biết OA =13cm;MA=MB
OM =5cm .Tính độ dài dây AB?
 Gôïi yù:döïa vaøo quan heä ñöôøng kính vaø daây cung , 
GV : HD phân tích để tìm cách giải 
* Lưu ý HS : Đoạn thẳng (OM)đi qua tâm mang tính chất của đường kính
-HS ghi baøi vaøo vôû vaø nhaän xeùt
HS nhận xét được: AB =2R
HS nhận xét được mối quan hệ các cạnh trong tam giaùc AOB coù: AB < OA + OB =2R
1 HS phaùt bieåu ñònh lyù; vài học sinh nhắc lại 
HS tự ghi bài vào vở 
HS tự ghi bài vào vở 
HS : nhận thức được : có 2 trường hợp : CD là đường kính và CD không là đường kính 
* Tr hôïp CD laø ñöôøng kính:
 Vì CD là đường kính ;I trùng O
=> O là trung điểm của CD
=> OC=OD => IC=ID
 * Tr hôïp CD khoâng laø ñöôøng kính: goïi I laø giao ñieåm cuûa AB vaø CD 
Xét tam giaùc COD coù : 
OC= OD(baùn kính)
Vậy tam giaùc COD caân taïi O
Þñöôøng cao OI cuõng laø ñöôøng trung tuyeán
 ÞI laø trung ñieåm CD
=> IC=ID
-1 HS cuûa dãy 1;2 : ch minh vôùi tr hôïp CD laø 1 daây khoâng qua taâm.
A
B
D
CA
O
- 1 HS cuûa dãy 3;4 : ch minh vôùi tr hôïp CD laø 1 daây qua taâm O.
*Cho hình veõ sau
B
AN
O
M
* HS : trình bày lời giải
Ta có :
MA =MB (GT)
Þ OM ^AB taïi M 
Áp dụng định lí Pitago trong tam giác vuông OMA :
MA= 
=>AB = 2.12=24
I/So saùnh ñoä daøi cuûa ñöôøng kính vaø daây:
1)Baøi toùan
GT (O;R)
 AB : dây bất kì
KL AB £ 2R
TH :AB laø ñöôøng kính (O;R)
ÞAB = 2R
TH :AB khoâng laø ñöôøng kính
 Coù: AB<OA+OB=2R(baát ñaúng thöc trong tam giaùc)
Vaäy : AB£2R
2)Ñònh lyù 1:
Trong các dây của m