Đề thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện Thanh Chương chu kỳ 2012 - 2014 môn: Sinh học

nhận thức của học sinh theo quan điểm của Bloom? Ở bậc THCS trong quá trình dạy học cần chú ý phát triển những mức độ nhận thức nào ?
Nêu các thành tố cấu thành quá trình dạy học ? 
Vì sao cần phải giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường THCS ?
Các phương pháp dạy học tích cực mà anh (chị) đã áp dụng vào dạy học sinh học ở trường THCS ?
Câu 2 (2.0 điểm). 
 a. Tế bào cấu tạo nên cơ quan sinh dưỡng của cây rêu, cây dương xỉ chứa bộ NST như thế nào ?
 b. Nhóm thực vật nào có hiện tượng thụ tinh kép ? Ý nghĩa của thụ tinh kép ?
 c. Điểm khác biệt căn bản nhất giữa thực vật hạt trần với thực vật hạt kín là gì ?
 d. Túi nilon đựng rau tươi thường có hiện tượng bị mờ đi. Giải thích hiện tượng này như thế nào ?
Câu 3 (2.0 điểm). 
a. Sự tiến hóa của hệ tuần hoàn ở động vật có xương sống?
b. Tóm tắt kiến thức cơ bản nhất về ĐVKXS?
Tại sao thức ăn của động vật ăn thực vật chứa hàm lượng protein rất thấp nhưng nó vẫn phát triển và hoạt động bình thường?
Phân tích đặc điểm hô hấp của chim thích nghi với đời sống bay?
Câu 4 (2.0 điểm).
Vận tốc máu phụ thuộc vào những yếu tố chủ yếu nào?
Sự thông khí ở phổi và sự trao đổi khí giữa phế bào với máu, giữa máu với tế bào được thực hiện nhờ những động lực chủ yếu nào?
Vẽ sơ đồ điều hòa đường huyết khi nồng độ đường trong máu giảm.
 Hãy cho biết đặc điểm xếp nếp ở cấu trúc của nhiều bộ phận trong cơ thể động vật và người có ý nghĩa gì?
 Câu 5 (2.0 điểm). 
 a. Cho cơ thể dị hợp về 3 cặp gen: A: thân cao, a thân thấp; B: Hạt vàng, b: hạt xanh; D: chín sớm, d: chín muộn.
 - Xác định kiểu gen của cơ thể trên.
 - Cho cơ thể trên đem lai phân tích. Hãy tính số loại kiểu hình sinh ra do biến di tổ hợp là bao nhiêu? Biết rằng trong quá trình phát sinh giao tử không xảy ra trao đổi đoạn và đột biến.
 Một hợp tử phân bào liên tiếp đã lấy nguyên liệu môi trường tương đương 329 NST đơn. 
 - Xác định tổng số NST đơn ở trạng thái chưa nhân đôi trong toàn bộ tế bào được hình thành sau 3 đợt phân bào của hợp tử trên.
 - Xác định cơ chế hình thành hợp tử và minh họa bằng sơ đồ.
- Hết-
ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM
(Đáp án và biểu điểm gồm 2 trang)
Câu
Đáp án
Điểm
1a
- Có 6 mức độ: Nhận biết; Thông hiểu; Vận dụng; Phân tích; Tổng hợp; Đánh giá
- THCS: 3 mức độ: Nhận biết; Thông hiểu; Vận dụng
0.30
0.10
1b
Có 6 thành tố:
 - Môc tiªu 
	- Néi dung
	- Ph­¬ng ph¸p
	- ThiÕt bÞ d¹y häc
 - H×nh thøc tæ chøc d¹y häc
	- §¸nh gi¸ kÕt qu¶	
0.10
0.10
0.10
0.10
0.10
0.10
1c
 - KNS thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và xã hội
 - GDKNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ
 - GDKNS nhằm yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông
 - GDKNS là xu thế chung của nhiều nước trên thế giới
0.125
0.125
0.125
0.125
1d
DH nhóm; đặt và giải quyết vấn đề; dựa trên giải quyết vấn đề; hỏi đáp tìm tòi bộ phận(Ơristic); phương pháp nghiên cứu điển hình; đóng vai; trò chơi; dự án
 (chỉ cần nêu được 3 phương pháp trở lên là cho điểm tối đa)
0.50
2a
Rêu đơn bội, dương xỉ lưỡng bội
0.50
2b
- TV hạt kín.
- Ý nghĩa: Tạo mô tam bội giàu chất dinh dưỡng nuôi phôi
0.50
2c
Hạt kín: Lá noãn hạt kín khép kín thành bầu chứa noãn phát triển thành quả chứa hạt bên trong.
Hạt trần: Lá noãn chưa khép kín do đó noãn biến thành hạt nằm lộ ra ngoài không được bảo vệ
0.50
2d
Do sự thoát hơi nước của lá cây hơi nước đọng lại thành các giọt nước nhỏ bám trên túi nilon làm mờ túi
0.50
3a
Hệ tuần hoàn cũng như các hệ cơ quan khác, qua các lớp động vật có xương sống là sự phức tạp hóa và sự hoàn thiện về mặt cấu trúc và chức năng: từ tim hai ngăn với một vòng tuần hoàn đến tim ba ngăn với sự xuất hiện của 2 vòng tuần hoàn, máu pha nhiều đến máu pha ít hơn khi xuất hiện vách hụt trong tâm thất, đỉnh cao là tim 4 ngăn, máu hoàn toàn không pha trộn, thích nghi với hoạt động và có nhu cầu năng lượng cao.
0.50
3b
Đ
V
K
X
S
Đa bào
Đối xứng hai
bên
Có
bộ xương
ngoài
- Bộ xương bằng kitin
- Cơ thể thường phân đốt.
- chân phân đốt, một số có cánh
Ngành chân khớp
Cơ
thể
mềm
Thường không phân đốt và có vỏ đá vôi
Ngành thân mềm
Dẹp, kéo dài hoặc phân đốt
Các ngành giun
Đối xứng tỏa tròn
Cơ thể thường hình trụ hay hình dù với hai lớp tế bào
Miệng có tua miệng, có tế bào gai tự vệ
Ngành Ruột khoang
Đơn bào
Chỉ là một tế bào nhưng thực hiện đầy đủ các chức năng sống cơ bản của cơ thể
Kích thước hiển vi
Ngành động vật nguyên sinh
0.50
3c
Thành phần thức ăn của động vật nhai lại chủ yếu là xenlulozơ. Xenlulozơ chịu sự biến đổi sinh học nhờ hệ thống VSV cộng sinh trong hệ tiêu hóa của vật chủ. Vi sinh vật tiết ra enzim xenlulaza để tiêu hóa xenlulozơ, tạo nên các sản phẩm dùng làm nguyên liệu tổng hợp nên chất sống của bản thân chúng. Chính VSV là nguồn bổ sung protein chủ yếu cho cơ thể vật chủ.
0.50
3d
Hô hấp ở chim: 
+ Câu tạo: Phổi là hệ thống ống khí được dày đặc làm tăng diện tích TĐK và được hỗ trợ bởi hệ thống ống túi khí
+ Hoạt động: không khí lưu thông qua phổi một chiều liên tục từ trước sau ra trước nhờ sự hoạt động hút đẩy của hệ thống túi khí nhờ đó quá trình TĐK diễn ra một cách liên tục cả khi thở ra và hít vào, đồng thời không có khí cặn( Như trong hô hấp của các ĐVCXS khác) vì vậy tận dụng được tối đa lượng khí oxi trong lượng khí lưu thông đảm bảo nhu cầu oxi cao khi bay.
0.50
4a
- Tiết diện của mạch.
- Sự chênh lệch huyết áp giữa hai đầu đoạn mạch
Nếu tiết diện nhỏ nhưng sự chênh lệch huyết áp lớn máu sẽ chảy nhanh và ngược lại máu sẽ chảy chậm.
0,50
4b
- Sự thông khí ở phổi xảy ra nhờ sự chênh lệch áp suất không khí trong và ngoài phổi do hoạt động của hệ thống cơ thở làm thay đổi thể tích của hai là phổi.
- Sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào xảy ra được là nhờ sự chênh lệch nồng độ chất khí dẫn đến chênh lệch khí áp giữa phế bào và máu, giữa máu và tế bào ở các cơ quan.
0,50
4c
 Vẽ sơ đồ điều hòa đường huyết khi nồng độ đường trong máu giảm.
Theo sơ đồ trong SGK
0,50
4d
Giúp tăng diện tích bề mặt, tăng số lượng tế bào nhưng vẫn đảm bảo thu gọn cấu trúc trong một đơn vị thể tích nhỏ.
0,50
5.1a
Kiểu gen có thể có:
 - Khi chúng nằm trên 3 cặp nst tương đồng khác nhau: AaBbDd
 - Khi chúng nằm trên 2 cặp nst tương đồng khác nhau: 
 ; ; ; ; , 
- Khi chúng nằm trên 1 cặp nst tương đồng:
 ; ; ; 
0.20
0.15
0.15
5.1.b
. – Nằm trên 3 cặp nst tương đồng khác nhau: AaBbDd có 6 loại
 - Nằm trên 2 cặp nst tương đồng khác nhau tương ứng lần lượt với kiểu gen trên là: 2, 2, 4, 2, 4, 2
- Nằm trên 1 cặp nst tương đồng tương ứng lần lượt với kiểu gen trên là: 0, 2, 2, 2
0.20
0.15
0.15
5.2.
 a. 2n (23-1) = 329 => 2n=47 => 2n. 23 = 47. 8= 376 (NST đơn)
 b. Do ở người bố hoặc người mẹ bị rối loạn trong quá trình phát sinh giao tử 1 cặp NST không phân ly tạo ra giao tử n + 1, n - 1 kết hợp thụ tinh với giao tử n bình thường tạo ra thể 2n + 1, 2n – 1( chỉ cần 1 trong 2 trường hợp )
 - Vẽ đúng sơ đồ (chú ý 2 sơ đồ hoặc bố hoặc mẹ rối loạn giảm phân) 
0.50
0.25
0.25
HƯỚNG DẪN CHẤM SINH HỌC
CÂU
NỘI DUNG
ĐIỂM
1a
Kĩ năng sống cơ bản cần hình thành là khả năng hoạt động độc lập
0, 5
1b
Bác bỏ quan điểm sai lầm cho rằng người mẹ quyết định việc sinh con trai con gái khi học sinh đã hiểu cơ chế NST xác định giới tính. 
0, 5
1c
Cần dựa vào kiến thức đã biết: định nghĩa quần thể, đặc trưng của quần thể, ..
Cái cần biết: định nghĩa QXSV, dấu hiệu điển hình của QXSV, ...
Vào bài : tạo mối liên hệ giữa cái đã biết với cái cần biết
0, 5
1d
Có thể theo sơ đồ graph hoặc sơ đồ tư duy (có cụm từ trung tâm )
0, 5
2a
Rêu đơn bội, dương xỉ lưỡng bội
0, 5
2b
- TV hạt kín.
- Ý nghĩa: Tạo mô tam bội giàu chất dinh dưỡng nuôi phôi
0, 5
2c
Hạt kín: Lá noãn hạt kín khép kín thành bầu chứa noãn phát triển thành quả chứa hạt bên trong.
Hạt trần: Lá noãn chưa khép kín do đó noãn biến thành hạt nằm lộ ra ngoài không được bảo vệ
0, 5
2d
Do sự thoát hơi nước của lá cây hơi nước đọng lại thành các giọt nước nhỏ bám trên túi nilon làm mờ túi
0, 5
3a
Thể xoang chính thức: Xoang cơ thể được bọc bởi hai lá màng ( lá thành và lá tạng) 
Thể xoang không chính thức: Xoang cơ thể không được bọc bởi hai lá màng mà tiếp xúc trực tiếp với thành cơ thể và nội quan 
0, 5
3b
Sựu tiêu giảm đầu của trai sông là một sự thích nghi với lối sống thụ động 
0, 5
3c
Vừa thích nghi với đời sống ở nước, vừa thích nghi với đời sống ở cạn ( Lưỡng : hai, cư: nơi sống, chỗ ở)
0, 5
3d
Hệ thần kinh ĐV KXS nằm ở mặt bụng, nếu mổ mặt bụng thì hủy mất hệ TK do đó không quan sát được HTK 
0, 5
4a
Bản chất của enzim amilaza có trong nước bọt là Protein (Cũng như đa số các enzim khác), khi đun sôi protein bị kết tủa mất hoạt tính sinh học không có khả năng xúc tác vì thế tinh bột không bị biến đổi thành đường manto do đó khi thử với iot vẫn cho màu xanh tím ( là màu đặc trưng của thuốc thử iod khi có tinh bột)
0, 5
4b
- Số lượng hồng cầu tăng lên. 
- Để đáp ứng đủ nhu cầu ôxi của cơ thể trong điều kiện không khí loãng thiếu ôxi ( càng lên cao không khí càng loãng)
0, 5
4c
AS trong phổi = AS khí quyển, AS âm giữa hai màng phổi < AS khí quyển giúp cho phổi luôn căng
0, 5
4d
Thành phần TB máu( Chiếu 45 % thể tích máu) ít hơn thành phần phi bào ( chiếm 55 %)
0, 5
5a
Con trai có nhóm máu O có kiểu gen: IOIO 
 Bố có KG: IAIO cho hai loại GT IA và IO có tỉ lệ bằng nhau = 1/2 
Mẹ có KG: IBIO cho hai loại GT IB và IO có tỉ lệ bằng nhau = 1/2 
Con sinh ra là tổ hợp tự do các loại giao tử bố và mẹ với các khả năng: 
IAIB = (1/2). (1/2) = 25 % nhóm máu AB
IAIO = (1/2). (1/2) = 25 % nhóm máu A
IBIO = (1/2). (1/2) = 25 % nhóm máu B
IOIO = (1/2). (1/2) = 25 % nhóm máu O
0, 5
5b
- Do mã di truyền có tính thái hóa nghĩa là nhiều bộ ba cùng quy định 1 axit amin ( 61 bộ ba quy định 20 a a) do vậy nếu đột biến thay thế cặp nu này bằng cặp nu khác nhưng bộ ba mới vẫn quy định cùng một a xit amin với bộ ba khi chưa đột biến thì chuỗi a a do gen dột biến tổng hợp vẫn giữ nguyên trình tự sắp xếp như gen gốc. 
- Duy trì ổn định tính trạng của loài đã được hình thành thích nghi trong lịch sử tiến hóa lâu dài
0, 5
5c
Mèo và cỏ ba lá quan hệ với n