Đề tài Một số giải pháp giúp học sinh học tốt phân môn tập đọc nhạc

u ham thích môn học.
Có đầy đủ sách giáo khoa và đồ dùng học tập.
 - Các em được học với giáo viên từ lớp 6. Ở lớp 6 các em đã được làm quen với một số kí hiệu ghi chép nhạc đơn giản thông qua trò chơi để tập nhận biết tên nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông, hình nốt nhạc trắng, đen, móc đơn, móc kép và dấu lặng đen, lặng đơn.
2/ Khó khăn:
 a. Giáo viên:
Thời gian còn hạn chế, 1 tuần chỉ có 1 tiết với thời gian 45’, mà việc dạy phần tập đọc nhạc chỉ chiếm một phần trong tiết học.
Đồ dùng dạy học cho giáo viên chưa thực sự đầy đủ.
Kinh nghiệm đứng lớp chưa nhiều
Chưa có phòng học riêng dành cho bộ môn âm nhạc.
 	b. Học sinh:
Học sinh còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trước tập thể.
Học sinh chưa có sách tham khảo về môn âm nhạc
Học sinh ở đây chủ yếu là con em gia đình dân tộc thiểu số, bố mẹ làm nông nên chưa quan tâm đúng mức dẫn đến việc học của các em.
Việc nhận biết các nốt nhạc trên khuông để thực hành tập đọc nhạc của các em còn chậm, không đồng đều, do đó một số em có tâm lí chán nản và lười học, không có sự cố gắng.
Một số học sinh còn có tâm lí coi đây là môn phụ nên không có sự đầu tư học bài ở nhà, mà tập đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà.
IV/ GIẢI PHÁP:
Để giờ học TĐN có hiệu quả như mong muốn, tôi đã lựa chọn một số phương pháp phù hợp với phân môn, phù hợp với khả năng của bản thân và điều kiện về cơ sở vật chất của nhà trường. Sau nữa là sự phối hợp một cách hợp lý các phương pháp đó trong từng tiết dạy, để phù hợp với trình độ tiếp thu của từng đối tượng học sinh.
 	1/ Phương pháp đặt câu hỏi:
Ở các tiết học TĐN thì trước khi đi vào nội dung chính là đọc nhạc thì GV nên đưa ra một số câu hỏi phù hợp, nhằm củng cố lại cho các em kiến thức về nhạc lý cơ bản, giúp các em vừa đọc tốt bài TĐN, vừa cảm thấy có cơ sở để ghi nhớ các kí hiệu âm nhạc, vừa tăng thêm khả năng vận dụng những kiến thức lý thuyết vào đọc nhạc ở những tiết học sau.
 VD: Khi dạy bài TĐN số 3 – Lớp 7 (Đất nước tươi đẹp sao) GV đưa ra một số câu hỏi phù hợp để HS trả lời : 
 ? Bài TĐN viết ở nhịp mấy? Ô nhịp đầu tiên là ô nhịp gì?
 ? Em hãy nhận xét về cao độ, trường độ, các kí hiệu âm nhạc đã học có trong bài?
Qua phương pháp đặt câu hỏi như trên, bước đầu GV đã giúp HS nhớ lại kiến thức nhạc lý và cách thực hiện các kí hiệu khi đọc bài TĐN. Đồng thời tạo cho HS tính tích cực, chủ động trong giờ học.
 	2/ Phương pháp luyện tập:
Đối với phân môn TĐN, GV sử dụng và kết hợp các phương pháp luyện tập như: luyện tập về cao độ, trường độ (tiết tấu), luyện tai nghe, luyện tập toàn bài (có ghép lời ca). Khi phối kết hợp các phương pháp này, GV nhận thấy rằng HS tiếp thu bài nhanh và đạt kết quả khả quan. Sau đây là một số phương pháp luyện tập cơ bản:
 	 a/ Phương pháp luyện tập cao độ: 
Khi HS đã tìm ra cao độ bài TĐN thì GV sẽ đàn cho các em đọc thang âm và các âm trụ. Nếu trong bài TĐN có những quãng khó hoặc luyến từ 3- 4 nốt nhạc thì khi học đến những chỗ này GV phải đàn nhiều lần cho HS đọc chính xác.
 VD: Khi dạy bài TĐN số 1- Lớp 9 (Cây sáo) viết ở giọng Son trưởng có các quãng khó như: Rê-Pha-La-Rê hoặc Mi-La-Đô-Mi, ở những quãng này GV sẽ hướng dẫn cho HS nghe đàn và đọc nhiều lần.
Ngoài ra, GV nên thỉnh thoảng sử dụng phương pháp đọc bạch thanh vì đây cũng là một cách để các em tự cảm nhận về cao độ, tạo cho các em sự hứng thú, sự tự tin khi tiếp xúc với môn học. Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp này GV nên hướng vào đối tượng là HS khá, có cảm nhận âm nhạc tốt.
 	 b/ Phương pháp luyện tiết tấu:
 	Hầu hết những bài TĐN được viết dựa trên một âm hình tiết tấu chung, cho nên trước khi vào đọc bài GV hướng dẫn HS tìm âm hình tiết tấu rồi tiến hành luyện tiết tấu đó cho các em.
 VD: Khi dạy bài TĐN số 2- Lớp 7 (Ánh trăng) 
 	Ở loại hình tiết tấu này, GV hướng dẫn HS đọc theo các nốt đen, trắng, tròn và vỗ tay theo từng nốt. GV cũng có thể kết hợp cho HS chơi trò chơi “Ai thính tai hơn” như: GV vỗ tiết tấu yêu cầu HS vỗ lại tiết tấu Gv vừa thực hiện. Ghi diểm khích lệ HS thực hiện tốt.
 	 c/ Phương pháp luyện tai nghe:
 	Sau khi HS đã nhận xét xong toàn bài; nắm được cao độ, trường độ, tiết tấu của bài TĐN thì GV có thể đàn qua giai điệu bài, sau đó đàn từng câu, HS lắng nghe và đọc nhẩm theo. Đối với những câu nhạc khó, GV sẽ đàn nhiều lần và gọi HS khá đọc mẫu.
 VD: Khi dạy bài TĐN số 5- Lớp 8 (Làng tôi), sau khi HS đã đọc xong toàn bài; ở phần củng cố GV sẽ đàn một câu nhạc bất kỳ; HS lắng nghe, nhận biết và đọc câu nhạc đó.
 	Qua phương pháp này GV đã giúp các em luyện tai nghe và các em sẽ có thói quen phản xạ nhanh với âm thanh trong âm nhạc. Đồng thời giúp các em khi nghe một bài hát hoặc bài TĐN mới, thì các em sẽ cảm nhận giai điệu nhanh hơn thể hiện tốt hơn.
 	d/ Phương pháp luyện tập toàn bài: 
 	Sau khi HS cơ bản đã đọc được bài thì GV cho HS ghép toàn bài trên đàn (không có nhạc đệm). Khi các em ghép toàn bài thì kết hợp gõ phách và hát lời ca.
 VD: Dãy A: đọc nhạc + vỗ phách
 Dãy B: hát lời + vỗ phách
Sau đó 2 nhóm đổi ngược lại nhận xét và ghi điểm nhằm khuyến khích các em.
 	3/ Hướng dẫn về nhà:
 Muốn cho HS đọc tốt bài TĐN thì việc các em tìm hiểu bài trước khi đến lớp và xem bài sau khi học xong là rất quan trọng. Và để cho các em thực hiện có hiệu quả với nhiệm vụ này, GV cần phải có một phương pháp hướng dẫn về nhà phù hợp.
 VD: - Hướng dẫn trước khi học bài mới:
 + Chép bài TĐN vào vở chép nhạc
 + Yêu cầu HS nhận biết tên nốt nhạc
 + Yêu cầu HS nhận xét bài TĐN (nhịp, cao độ, trường độ, ÂHTT, các kí hiệu đã học...) 
 - Hướng dẫn sau khi học xong bài trên lớp:
 + Về nhà đọc lại bài TĐN (ghép lời + gõ phách)
 + Thể hiện đúng cao độ, trường độ, tiết tấu và các kí hiệu...có trong bài
 + Tập đặt lời mới với chủ đề tự chọn. 
V/ TỔ CHỨC THỰC HIỆN:
Thực hiện tiết dạy âm nhạc 8 Tiết 28 – Ôn tập bài hát: Ngôi nhà của chúng ta; Tập đọc nhạc số 7
* PHỐI KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP TRONG TIẾT HỌC:
 	 Ở trường THCS, phân môn TĐN chủ yếu giúp HS áp dụng những lý thuyết đã học vào bài đọc nhạc; qua đó HS biết đọc cao độ, ngân dài trường độ, gõ đúng phách, hát đúng nhịp, thực hiện đúng các kí hiệu...Và khi dạy, GV phải thông qua tiếng đàn, giọng hát và tác phẩm cùng những hiện tượng âm nhạc cụ thể để HS cảm nhận được âm thanh. Muốn thực hiện được điều đó, GV không chỉ sử dụng một phương pháp mà cần phải có sự phối hợp giữa nhiều phương pháp. Sự phối hợp đó được GV lựa chọn khi áp dụng vào từng dạng bài và tùy vào đối tượng HS. Cụ thể là phương pháp trực quan:
 	Trong các giờ học âm nhạc việc sử dụng phương pháp trực quan là rất cần thiết. Đây cũng là phương pháp chính mà GV sử dụng khi dạy phân môn này. Khi nhận thức sự vật, con người thường đi từ “trực quan sinh động” đến “tư duy trừu tượng”. Đối với môn âm nhạc, muốn các em tiếp thu nhanh bài học cần phải đảm bảo 2 yếu tố “nghe” và “nhìn”. Khi được nghe, nhìn và được hướng dẫn cụ thể, các em có thể tự mình rút ra được những kiến thức đã học và áp dụng vào việc thực hành.
 	 Tuy nhiên, lưu ý khi vận dụng phương pháp này GV cần phải chuẩn bị trước các đồ dùng, thiết bị dạy học thật chu đáo như: nhạc cụ, bảng phụ, máy nghe, sưu tầm một số bài hát; và các thao tác sử dụng thiết bị dạy học. 
 VD: Khi dạy bài TĐN số 7 – Lớp 7 (Em là bông hồng nhỏ), GV cần chuẩn bị trước bảng phụ bài TĐN, để qua phương pháp trực quan HS quan sát bản nhạc và trả lời câu hỏi. Điều này giúp các em khắc sâu hơn những kiến thức đã học.
 Hoặc khi dạy bài TĐN số 1 – Lớp 8 (Chiếc đèn ông sao), ngoài đồ dùng dạy học là nhạc cụ, bảng phụ ra thì GV còn phải sưu tầm và cho HS nghe toàn bộ bài hát này qua máy để các em thấy rằng muốn hát được một bài hát thì điều trước tiên là phải tự xướng âm được các nốt nhạc.
 	Như vậy với phương pháp trực quan, phân môn TĐN không bị coi là nhàm chán khi chúng ta sử dụng và kết hợp một trong những phương pháp nói trên. Vì các em sẽ không những được nghe giai điệu, âm thanh trên đàn, trên máy cát-sét mà còn được xem những bản nhạc có hình vẽ minh họa đẹp mắt (ở các bài TĐN lớp 9). Chính những điều này là khởi nguồn để tạo nên sự hứng thú đối với môn học, hình thành ở các em sự yêu thích và cảm nhận tốt hơn với bộ môn mang tính nghệ thuật này.
VI/ KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ:
 	1/ Kết luận:
Qua thực tế giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở trường THCS, cùng với những kiến thức đã học và những ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp, bản thân tôi đã rất cố gắng để tìm ra những phương pháp tối ưu khi giảng dạy. Từ đó mà tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm sau đây:
- Trước khi dạy 1 bài TĐN, GV cần chuẩn bị các phương tiện liên quan đến tiết học như: nhạc cụ, bảng phụ và một số câu hỏi về nhạc lý. Trong đó nhạc cụ là phương tiện không thể thiếu trong mỗi bài học, nhằm giúp HS phát triển tai nghe qua âm thanh trên đàn. 
- Đối với những tiết học có 2 nội dung trọng tâm (TĐN-ÂNTT) thì GV cần hướng vào đối tượng HS khá-Tb để phân chia thời gian hợp lý. 
- Trong các tiết học, GV cần phải tránh tình trạng “dạy chay” để thu hút sự chú ý của học sinh. Các em sẽ tham gia hoạt động học tập tích cực nếu GV biết cách phối kết hợp các phương tiện và phương pháp dạy học. 
 	2/ Đề xuất - kiến nghị: 
 	Qua quá trình giảng dạy giúp HS nắm vững kiến thức, vận dụng linh hoạt khi tập đọc nhạc. Tôi đưa ra một số đề xuất kiến nghị sau:
	- Nhà trường nên thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề bồi dưỡng nâng cao trình độ cho giáo viên.
	- Tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học để góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.
	- Đối với giáo viên không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
	- Tăng cường dự giờ đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm.
Mặc dù rất cố gắng thực hiện đề tài, chắc chắn còn nhiều thiếu sót và hạn chế rất mong được sự quan tâm của BGH, đồng nghiệp góp ý, bổ sung để chuyên đề hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./.	
Duyệt của Ban Giám Hiệu 	 Vĩnh Bình , ngày tháng năm 2014
	Người thực hiện
 Nguyễn Công Luận
TUẦN 28	Ngày soạn: 11/ 03/ 2012
TIẾT 28	Ngày dạy: 22 / 03/ 2012
Ôn tập bài hát: Bài “ NGÔI NHÀ CỦA CHÚNG TA”
Tập đọc nhạc: TĐN SỐ 7
I/ MỤC