Đề cương Triết học

chÊt lµ nhËn thøc c¶m tÝnh ph¶n ¸nh trùc tiÕp cơ thĨ, sinh ®éng sù vËt th«ng qua t¸c ®éng trùc tiÕp cđa sù vËt vµo c¸c gi¸c quan con ng­êi. KÕt qu¶ cđa giai ®o¹n nµy míi chØ lµ nh÷ng h×nh ¶nh tri thøc bªn ngoµi ch­a s©u s¸t; NhËn thøc lý tÝnh ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp, mang tÝnh trõu t­ỵng vµ kh¸i qu¸t cao. KÕt qu¶ cđa giai ®o¹n nµy ®em l¹i cho con ng­êi tri thøc vỊ b¶n chÊt, vỊ quy luËt cđa SVHT.
C¶ hai giai ®o¹n ®Ịu cã mèi quan hƯ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, bỉ xung cho nhau, hç trỵ cho nhau vµ kh«ng t¸ch rêi nhau. NhËn thøc c¶m tÝnh lµ c¬ së cho nhËn thøc lý tÝnh, kh«ng cã nhËn thøc c¶m tÝnh th× kh«ng thĨ diƠn ra ®­ỵc nhËn thøc lý tÝnh. NhËn thøc c¶m tÝnh cung cÊp cho nhËn thøc lý tÝnh nh÷ng t­ liƯu, tµi liƯu, h×nh ¶nh.... ®Ĩ nhËn thøc lý tÝnh tỉng hỵp hãa, trõu t­ỵng hãa, kh¸i qu¸t hãa t×m ra b¶n chÊt, cịng nh­ quy luËt vËn ®éng cđa SVHT. Ng­ỵc l¹i nhËn thøc lý tÝnh giĩp cho nhËn thøc c¶m tÝnh ngµy cµng nh¹y bÐn h¬n, chÝnh x¸c h¬n. NÕu nhËn thøc cđa con ng­êi chØ dõng l¹i ë nhËn thøc c¶m tÝnh th× con ng­êi kh«ng thĨ nhËn biÕt, n¾m ®­ỵc b¶n chÊt cđa sù vËt.
KÕt qu¶ cđa 2 giai ®o¹n nµy cđa qu¸ tr×nh nhËn thøc cÇn ph¶i ®­ỵc kiĨm nghiƯm qua thùc tiƠn vµ quy trë l¹i phơc vơ thùc tiƠn. Bëi lÏ, trong mèi liªn hƯ víi nhËn thøc th× thùc tiƠn võa lµ c¬ së, ®éng lùc, mơc ®Ých vµ lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸, kiĨm nghiƯm ch©n lý. ChØ cã nh÷ng tri thøc nµo ®­ỵc thùc tÕ kiĨm nghiƯm ®¸nh gi¸ lµ ®ĩng ®¾n, lµ phï hỵp víi hiƯn thùc míi trë thµnh ch©n lý. 
5 - ý nghÜa:
- Muèn nhËn thøc ®­ỵc sù vËt cÇn ph¶i coi träng ho¹t ®éng thùc tiƠn, cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ viƯc nghiªn cøu chÝnh b¶n th©n sù vËt hiƯn t­ỵng, t¨ng c­êng tiÕp xĩc trùc tiÕp víi ®èi t­ỵng, chĩ ý thu thËp tµi liƯu, d÷ liƯu. .. do giai ®oµn nhËn thøc c¶m tÝnh ®em l¹i. 
- CÇn rÌn luyƯn, x©y dùng ph­¬ng ph¸p t­ duy ®ĩng ®¾n, coi träng c«ng t¸c l­u gi÷ xư lý th«ng tin, ph¶i biÕt tËp hỵp nh÷ng th«ng tin cị ®· biÕt ®Ĩ suy luËn, t×m ra nh÷ng th«ng tin míi, tr¸nh quan ®iĨm coi th­êng nhËn thøc c¶m tÝnh vµ ng­ỵc l¹i tr¸nh khuynh h­íng ®Ị cao, tuyƯt ®èi ho¸ nhËn thøc c¶m tÝnh r¬i vµo chđ nghÜa kinh nghiƯm./.
C©u23: Quan ®iĨm M¸c xÝt vỊ ch©n lý - ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn vÊn ®Ị nµy ®èÜ víi c¸n bé thùc thi ph¸p luËt?
Ch©n lý lµ mét vÊn ®Ị ®­ỵc c¸c tr­êng ph¸i triÕt häc rÊt quan t©m vµ t×m c¸ch gi¶i quyÕt. Tuy nhiªn ®Ĩ lý gi¶i chĩng c¸c quan ®iĨm l¹i kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Cã quan ®iĨm cho r»ng ch©n lý lµ do con ng­êi kh«ng thĨ ®¹t tíi ch©n lý, cã quan ®iĨm l¹i cho r»ng ch©n lý lµ do con ng­êi tù ®Ỉt ra mang tÝnh chđ quan. L¹i cã mét sè quan ®iĨm cho ch©n lý lµ nh÷ng t­ t­ëng, quan ®iĨm ®­ỵc nhiỊu ng­êi thõa nhËn- ch©n lý thuéc vỊ sè ®«ng, thËm chÝ cã nh÷ng quan ®iĨm ph¶n ®éng vỊ ch©n lý cho r»ng ch©n lý lµ luËn ®iĨm cđa kỴ m¹nh , ch©n lý thuéc vỊ kỴ m¹nh....Tr¸i víi nh÷ng quan ®iĨm sai lÇm vµ phiÕn diƯn vỊ ch©n lý, triÕt häc MLN kh¼ng ®Þnh ch©n lý lµ nh÷ng tri thøc phï hỵp víi hiƯn thùc kh¸ch quan vµ ®­ỵc thùc tiƠn kiĨm nghiƯm. 
Nh­ vËy, Ch©n lý lµ s¶n phÈm cđa qu¸ tr×nh con ng­êi nhËn thøc hiƯn thùc kh¸ch quan. V× vËy, ch©n lý cịng ®­ỵc h×nh thµnh vµ ph¸t triĨn t­êng b­íc, phơ thuéc vµo sù ph¸t triĨn cđa hiƯn thùc kh¸ch quan, vµo nh÷ng ®iỊu kiƯn lÞch sư cơ thĨ cđa ho¹t ®éng thùc tiƠn vµ ho¹t ®éng nhËn thøc cđa con ng­êi. Lª nin nhËn xÐt: " Sù phï hỵp gi÷a nh÷ng t­ t­ëng vµ nh÷ng kh¸ch thĨ lµ mét qu¸ tr×nh t­ t­ëng con ng­êi kh«ng nªn h×nh dung ch©n lý d­íi d¹ng métsù ®øng im chÕt cøng, mét bøc tranh ®¬n gi¶n, nhỵt nh¹t kh«ng khuynh h­íng kh«ng vËn ®éng".
*Mäi ch©n lý ®Ịu cã tÝnh kh¸ch quan, tÝnh cơ thĨ, tÝnh tuyƯt ®èi vµ tÝnh t­¬ng ®èi.
- TÝnh kh¸ch quan: Tuy ch©n lý lµ s¶n phÈm cđa qu¸ tr×nh nhËn thøc cđa chÝnh con ng­êinh­ng nh÷ng néi dung cđa nh÷ng tri thøc ®ĩng ®¾n l¹i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm thuÇn tuý chđ quan, kh«ng ph¶i lµ sù x¸c lËptuú tiƯn cđa con ng­êi hoỈc lµ c¸i cã s½n trong nhËn thøc con ng­êi. Ng­ỵc l¹i néi dung cđa ch©n lý l¹i thuéc vỊ thÕ giíi kh¸ch quan vµ do thÕ giíi kh¸ch quan quy ®Þnh. Lª nin kh¼ng ®Þnh: " Lµ ng­êi duy vËt cã nghÜa lµ ph¶i thõa nhËn ch©n lý kh¸ch quan".
- TÝnh cơ thĨ: Ch©n lý ®¹t ®­ỵc trong qu¸ tr×nh nhËn thøc bao giê cịng g¾n liỊn víi lÜnh vùc cơ thĨ cđa hiƯn thùc, ®­ỵc h×nh thµnh vµ ph¸t triĨn trong nh­ng ®iỊu kiƯn hoµn c¶nh cơ thĨ ®ã . §èi t­ỵng mµ chÊn lý ph¶n ¸nh bao giê cịng tån t¹i mét c¸ch cơ thĨ trong nh­ng ®iỊu kiƯn lÞch sư cơ thĨ, trong mèi qua hƯ x¸c ®Þnh nÕu tho¸t lý khái nh÷ng ®iỊu kiƯn lÞch sư cơ thĨ cđ kh¸ch thĨ ®­ỵc ph¶n ¸nh th× tri thøc vỊ nã kh«ng cã gi¸ trÞ ch©n thùc. TriÕt häc M¸c - Lª nin lu«n nhÊn m¹nh: "Kh«ng cã ch©n lý trõu t­ỵng, kh«ng cã tri thøc ®ĩng cho mäi n¬i, mäi lĩc, mäi lÜnh vùc. Cã c¸i ë trong hoµn c¶nh nµy lµ ®ĩng ®¾n nh­ng trong hoµn c¶nh kh¸c, lÜnh vùc kh¸c l¹i trë thµnh sai lÇm ". Lª nin kh¼ng ®Þnh: "B¶n chÊt linh hån sèng cđa chđ nghÜa M¸c lµ ph©n tÝch cơ thĨ, mçi t×nh h×nh cơ thĨ....ph­¬ng ph¸p cđa M¸c tr­íc hÕt lµ xem xÐt néi dung kh¸ch quan cđa qu¸ tr×nh lÞch sư trong mét thêi ®iĨm cơ thĨ nhÊt ®Þnh, trong mét hoµn c¶nh cơ thĨ nhÊt ®Þnh".
- TÝnh tuyƯt ®èi, tÝnh t­¬ng ®èi cđa ch©n lý: Mçi ch©n lý võa cã tÝnh tuyƯt ®èi võa cã tÝnh t­¬ng ®èi vµ sù biƯn chøng cđa c¸c tÝnh chÊt ®ã ®­ỵc thĨ hiƯn trong ch©n lý tuyÕt ®èi vµ ch©n lý t­¬ng ®èi. Ch©n lý t­¬ng ®èi lµ nh÷ng tri thøc ph¶n ¸nh ®ĩng ®¾n hiƯn thùc kh¸ch quan, nh­ng ch­a ®Çy ®đ, ch­a hoµn thiƯn cÇn ph¶i ®­ỵc bỉ xung hoµn thiƯn trong qu¸ tr×nh tiÕp theo cđa nhËn thøc. ë trong ch©n lý t­¬ng ®èi sù phï hỵp gi÷a néi dung cđa nã víi kh¸ch thĨ ®­ỵc ph¶n ¸nh lµ tõng bé phËn, tõng phÇn cđa mét khÝa c¹nh, mét sè mỈt trong nh÷ng ®iỊu kiƯn x¸c ®Þnh. Ch©n lý tuyƯt ®èi lµ nh÷ng tri thøc hoµn toµn ®Çy ®đ, hoµn chØnh vỊ thÕ giíi kh¸ch quan. Theo quan ®iĨm cđa triÕt häc M¸c th× vỊ nguyªn t¾c con ng­êi hoµn toµn cã thĨ ®Ỉt tíi ch©n lý tuyƯt ®èi. §èi víi con ng­êi th× kh«ng cã sù vËt hiƯn t­ỵng nµo lµ kh«ng nhËn thøc ®­ỵc. Kh¶ n¨ng nhËn thøc cđa con ng­êi lµ v« h¹n kh«ng cã giíi h¹n. Tuy nhiªn kh¶ n¨ng ®ã l¹i bÞ chÕ ­íc bëi nh÷ng ®iỊu kiƯn cơ thĨ cđa tõng thÕ hƯ ng­êi. Bëi nh÷ng ®iỊu kiƯn x¸c ®Þnh vỊ kh«ng gian thêi gian cđa kh¸ch thĨ ®­ỵc ph¶n ¸nh. Bëi tr×nh ®é ho¹t ®éng thùc tiƠn cịng nh­ møc ®é t­ duy. ý thøc cđa con ng­êi víi t­ c¸ch lµ chđ thĨ cđa qu¸ tr×nh nhËn thøc. V× vËy, ®èi víi mçi thÕ hƯ ng­êi vµ mçi c¸ nh©n con ng­êi trªn thùc tÕ chØ ®¹t tíi ch©n lý t­¬ng ®èi.
Ch©n lý t­¬ng ®èi vµ ch©n lý tuyÕt ®èi kh«ng tån t¹i t¸ch rêi nhau vµ cã sù thèng nh¸t biƯn chøng víi nhau. ThĨ hiƯn mèi quan hƯ gi÷a qu¸ tr×nh v« cïng, v« tËn cđa sù nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan víi kh¶ n¨ng. Vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cã h¹n ë tõng thêi ®iĨm cơ thĨ cđa lÞch sư nhËn thøc. Trong mçi mét ch©n lý t­¬ng ®èi ®· chøa ®ùng mét phÇn, mét yÕu tè cđa ch©n lý tuyƯt ®èi. Vµ ch©n lý tuyƯt ®èi lµ tỉng sè v« h¹n cđa ch©n lý t­¬ng ®èi. Lª Nin ®· kh¼ng ®Þnh: " Ch©n lý tuyƯt ®èi ®­ỵc cÊu thµnh tõ tỉng sè cđa nh÷ng ch©n lý t­¬ng ®èi ®ang ph¸t triĨn, ch©n lý t­¬ng ®èi lµ nh­ng ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi ®ĩng cđa mét kh¸ch thĨ tån t¹i ®éc lËp ®èi víi nh©n lo¹i; nh÷ng ph¶n ¸nh Êy ngµy cµng tiÕn lªn chÝnh x¸c h¬n, mçi ch©n lý khoa häc ®ã lµ cã tÝnh t­¬ng ®èi vÉn chøa ®ùng mét yÕu tè cđa ch©n lý tuyƯt ®èi." 
- Tiªu chuÈn ®Ĩ ®¸nh gi¸ kiĨm tra ch©n lý lµ thùc tiƠn. M¸c ®· tõng nhÊn m¹nh:" VÊn ®Ị t×m hiĨu xem t­ duy cđa con ng­êi cã thĨ ®¹t tíi ch©n lý kh¸ch quan hay kh«ng hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ị lý luËn mµ lµ vÊn ®Ị thùc tiƠn. ChÝnh trong thùc tiƠn mµ con ng­êi ph¶i chøng minh ch©n lý".
- Th­c tiƠn kiĨm tra ch©n lý bëi v× chØ cã th«ng qua thùc tiƠn míi cã thĨ vËt chÊt hãa ®­ỵc tri thøc, biÕn tri thøc thµnh nh÷ng kh¸ch thĨ vËt chÊt cã tÝnh x¸c thùc. Thùc tiƠn kiĨm tra ®¸nh gi¸ ch©n lý chøa nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau. Cã thĨ lµ nh­ng thùc nghiƯm khoa häc ®Ĩ kh¼ng ®Þnh hay b¸c bá gi¶ thiÕt nµo ®ã, cã thĨ lµ ho¹t ®éng thùc nghiƯm s¶n xuÊt ®Ĩ biÕn nh÷ng ph¸t minh khoa häc thµnh nh­ng gi¶i ph¸p ký thuËt thµnh nh­ng c«ng tr×nh h÷u Ých cã thĨ sù vËn dơng, ¸p dơng nh­ng lý luËn nh­ng häc thuyÕt vµ trong ho¹t ®éng cđa qu¸ tr×nh c¶i t¹o, ph¸t triĨn x· héi. 
CÇn chĩ ý r»ng b¶n th©n thùc tiƠn cịng lu«n vËn ®éng biÕn ®ỉi. V× vËy, cÇn hiĨu tiªu chuÈn cđa ch©n lý mét c¸ch biƯn chøng víi t­ c¸ch lµ tiĨu chuÈn ®¸nh gi¸ ch©n lý th× nã võa cã tÝnh tuyƯt ®èi, võa cã tÝnh t­¬ng ®èi. TÝnh tuyƯt ®èi thĨ hiƯn ë chç chØ cã thùc tiƠn míi lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan ®Ĩ kiĨm nghiƯm ch©n lý. Thùc tiƠn ë mçi giai ®o¹n ph¸t triĨn lÞch sư nhÊt ®Þnh hoµn toµn cã thĨ x¸c nhËn ®­ỵc ch©n lý mét c¸ch chÝnh x¸c. TÝnh t­¬ng ®èi thĨ hiƯn ë chç thùc tiƠn kh«ng ®øng nguyªn mµ cã sù biÕn ®ỉi ph¸t triĨn. MỈt kh¸c thùc tiƠn l¹i ®­ỵc thùc hiƯn bëi con ng­êi nªn kh«ng tr¸nh khái ¶nh h­ëng cđa yÕu tè chđ quan. Tõ tÝnh tuyƯt ®èi vµ t­¬ng ®èi cđa thùc tiƠn cho ta thÊy thùc tiƠn kh«ng x¸c nhËn hay b¸c bá tÝnh ®ĩng ®¾n hay sai lÇm cđa nhËn thøc mét c¸ch hoµn toµn vµ ngµy lËp tøc. Tiªu chuÈn thùc tiƠn kh«ng cho phÐp biÕn nh­ng tri thøc, nh­ng hiĨu biÕt cđa con ng­êi thµnh nh­ng ch©n lý tuyƯt ®Ých cuèi cïng. Nh­ng tri thøc cđa con ng­êi ®· ®¹t ®­ỵc cÇn ph¶i th­êng xuyªn chÞu kiĨm tra bëi th­c jtiƠn ®ang vËn ®éng biÕn ®ỉi. Nã cÇn tiÕp tơc ®­ỵc thùc tiƠn bỉ xung, ®iỊu chØnh sưa ch÷a vµ ph¸t triĨn hoµn thiƯn h¬n.
ý nghÜa
- Muèn c¶i t¹o tù nhiªn, thĩc ®Èy sù ph¸t triĨn cđa x· héi ph¶i t×m ra nh÷ng quy luËt lµ ph¶i ph¶n ¸nh ®ĩng ®¾n b¶n chÊt quy luËt cđa x· héi tøc lµ ph¶i cã ch©n lý.
- §Ĩ nhËn thøc ®­ỵc ch©n lý cÇn ph¶i cã qu¸ tr×nh b¾t ®Çu tõ thùc tiƠn vµ kÕt qu¶ cđa nhËn thøc ph¶i quy trë vỊ phơc vơ thùc tiƠn. Khi thùc tiƠn ®· cã sù thÊy ®ỉi cÇn ph¶i ra sãat so s¸nh ®èi chiÕu l¹i nh÷ng vÊn ®Ị ®ã víi c¸i ®· ®­ỵc xem lµ ch©n lý tr­íc ®ã. KÞp thêi bỉ xung thay ®ỉi ch©n lý tr­íc nã rÊt thËn träng vµ s¸ng t¹o, trong khi vËn dơng s¸ng t¹o nh÷ng kinh nghiƯm nh÷ng nguyªn lý chung cđa bªn ngoµi vµo, cÇn c¨n cø vµo thùc tiƠn ®Ĩ cã ph­¬ng ¸n, gi¶i ph¸p ¸p dơng cho cã hiƯu qu¶. 
- CÇn ph¶i chèng chđ nghÜa gi¸o ®iỊu, dËp khu«n m¸y mãc, chèng chđ nghÜa b¶o thđ tr× tr× trƯ. §ång thêi chèng chđ nghÜa hoµi nghi.
- C¸ch m¹ng lµ s¸ng t¹o ch©n lý, lµ cơ thĨ. V× vËy, trong c«ng t¸c ®¶m b¶o an ninh, ng­êi c¸n bé ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®iỊu kiƯn t×nh h×nh cơ thĨ c«ng viƯc ®­ỵc giao