Bài giảng Tiết 55, 56 - Bài 45: Axit axetic ( c2h4o2 = 60 ) - mối liên hệ giữa etylen, rượu etylic và axit axetic

 Soạn: Tiết 55, 56 - Bài 45: axit axetic ( c2H4O2 = 60 ) 
 Giảng: mối liên hệ giữa etylen, rượu etylic & axit axetic
I. Mục tiêu: - Kiến thức: H/s nắm được công thức cấu tạo , t/c hoá học, t/c vật lí & ứng dụng của axit axetic ; biết nhóm – COOH là nhóm nguyên tử gây ra tính axit ; biết khái niệm este hoá ; viết được p/ư của axit axetic với các chất
 - Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng viết công thức cấu tạo & phương trình cấu tạo hoá hữu cơ
 - Thái độ: Giáo dục ý thức yêu thích môn học
II. Chuẩn bị của g/v và h/s:
 1. G/v: - Mô hình phân tử axit axetic dạng rỗng
 - Làm thí nghiệm CH3COOH t/d với quỳ tím, Na2CO3 , NaOH ...
 - Dụng cụ: Giá ống nghiệm, kẹp gỗ, ống hhút, giá sắt, đèn cồn, cốc thủy tinh, hệ thống ống dẫn khí
 - Hoá chất: CH3COOH, Na2CO3 , NaOH, phenolphtalein, quỳ tím 
 2. H/s: - Đọc trước bài 45 sgk 
III. Hoạt động dạy & học:
 1. ổn định lớp:
 2. Kiểm tra bài cũ (8 phút ): 1/ Hãy nêu đặc điểm cấu tạo & tính chất hoá học của rượu etilic
 2/ Chữa bài tập số 2 , số sgk ? phần đáp án giải ở vở bài tập 
 3. Bài mới: * Mở bài: Khi lên mem dd rượu etylic loãng người ta thu được giấm ăn, đó chính là dd axit axetic. Vậy axit axetic có công thức cấu tạo như thế nào ? nó có t/c và ứng dụng gì ? chúng ta vào bài mới hôm nay.
Tg
 H/đ của g/v và h/s
 Nội dung ghi bài
 5
phút
 10
phút
 17
phút
Hoạt động 1
- G/v đưa ra mẫu axit axetic cho h/s quan sát 
? Em hãy nhận xét trạng thái & màu sắc của axit axetic ?
- Đ/d học sinh trả lời h/s khác bổ xung
Trong thực tế chíng ta thường bắt gặp loại hoá chất này chính là dd giấm ăn 3 – 5%
- G/v làm thí nghiệm : nhỏ vài giọt axit axetic vào ống nghiệm đựng nước h/s quan sát & nhận xét về tính tan của axit axetic ?
- H/s trả lời h/s khác bổ xung
? Qua phân tích trên em có nhận xét gì về t/c vật lí của axit axetic ?
- H/s trả lời h/s khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức 
Hoạt động 2
- Hướng dẫn h/s quan sát hình 5.4 tr.140 sgk kết hợp với giới thiệu của g/v lắp ráp mô hình phân tử axit axetic
- Y/c các nhóm lắp mô hình phân tử axit axetic
- Các nhóm tiến hành lắp ráp mô hình – g/v quan sát & hướng dẫn h/s cách lắp
- G/v nhận xét các nhóm lắp đúng – nhóm lắp sai
? Từ mô hình em hãy viết công thức cấu tạo của axit axetic ?
- Đ/d học sinh lên viết công thức h/s khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức 
- G/v thông tin: trong phân tử axit axetic có nhóm – OH đã liên kết với nhóm 
 O
\ //
 C = O tạo thành nhóm - C (- COOH)
 / \ 
 OH
chính nhóm – COOH đã làm cho phân tử này có tính axit.
Hoạt động 3
? Em hãy nhắc lại t/c hoá học chung của axit ? 
- Như vậy axit axetic có t/c hoá học chung của axit không ? chúng ta cùng đi làm thí nghiệm sau
- Y/c nhắc lại cách tiến hành thí nghiệm 1
- Đ/d nhóm báo cáo – nhóm khác bổ xung
- G/v chốt lại
- G/v hướng dẫn h/s nhận biết tên , vị trí các ống nghiệm của từng nhóm 
- Y/c các nhóm tiến hành thí nghiệm – nhóm q/s thảo luận ghi hiện tượng xảy ra 
- Đ/d nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm – nhóm khác bổ xung
- G/v nhân xét & chốt kiến thức bằng phiếu học tập sau:
I. Tính chất vật lí
- Axit axetic là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước
II. Cấu tạo phân tử
 H O
 | // 
 H – C – C viết gọn: CH3 – COOH
 \
 O – H 
III. Tính chất hoá học
1/ Axit axetic có t/c của axit không
tt
 thí nghiệm 
 Hiện tượng
 Phương trình p/ư
1
Nhỏ dd CH3 COOH vào một mẩu giấy quỳ tím
Quỳ tím chuyển sang màu đỏ
2
Nhỏ dd CH3COOH vào dd Na2CO3 (CaCO3)
Sủi bọt
Na2CO3 + 2CH3C OOH 2CH3COONa + H2O
 Natri axetat
 + CO2
3
Nhỏ từ từ CH3COOH vào dd NaOH (có vài giọt dd phenolphthalein)
Dd ban đầu có màu đỏ chuyển dần về không màu
CH3COOH + NaOH CH3COONa + H2O
? Qua kết quả thí nghiệm trên em có nhận xét gì t/c axit của axit axetic ?
- H/s trả lời h/s khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức 
- Ngoài t/c chung của axit . Axit axetic còn có t/c hoá học nào nữa không chúng ta cùng đi làm một thí nghiệm sau để rõ.
- Hướng dẫn h/s quan sát hình 5.5 tr.141 sgk kết hợp với nhắc lại dụng cụ & cách tiến hành thí nghiệm 2
- Đ/d nhóm báo cáo – nhóm khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức
- G/v tiến hành thí nghiệm cho rượu etylic t/d với axit axetic:
 + Cho rượu etylic với axit axetic có cho thêm một ít dd H2SO4 đặc làm chất xúc tác
 + Đun sôi hỗn hợp 
 + Thêm một ít nước vào cốc nước 
- Y/c học sinh q/s hiện tượng thí nghiệm – thảo luận nhóm bàn thống nhất kết quả
- Đ/d nhóm báo cáo – nhóm khác bổ xung
 + Nhận xét được trạng thái chất lỏng trong ống nghiệm B
 + Mùi & tính tan
? Qua thí nghiệm em có nhận xét gì về t/c của axit axetic với rượu etylic ?
- H/s trả lời h/s khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức 
- Y/c học sinh viết phương trình cấu tạo rút gọn giữa rượu etylic với axit axetic
- Thảo luận nhóm bàn – nhóm thống nhất cách viết
- Đ/d nhóm lên viết phương trình nhóm khác bổ xung
- G/v nhận xét & đưa đáp đúng lên bảng
- G/v giới thiệu t/c của etyl axetat: Là chất lỏng có mùi thơm , ít tan trong nước , dùng làm dung môi trong công nghiệp
- Etyl axetat là một este
Hoạt động 2
- Axit axetic có ứng dụng như thế nào trong thực tế chúng ta đi xét mục IV
- G/v hướng dẫn h/s quan sát sơ đồ tr.142 sgk & yêu cầu thảo luận nhóm bàn với nội dung sau: Cho biết các ứng dụng của axit axetic ?
- H/s trả lời h/s khác bổ xung
- G/v chốt kiến thức
Hoạt động 3
- G/v thông tin cách điều chế axit axetic trong công nghiệp & trong thực tế
- axit axeticlà một axit hữu cơ có t/c của một axit yếu
 2/ Axit axetic có t/d với rượu etylic không
- Axit axetic có t/d với rượu etylic tạo ra etyl axetat
 O 
 || 
CH3 – C – OH + HO – CH2 – CH3 
 O 
 || 
 CH3 – C – O – CH2 – CH3 + H2O
 Etylaxetat
- Sản phẩm giữa rượu & axit gọi là este
IV. ứng dụng
- S/x ra tơ nhân tạo , pha giấm ăn , chế tạo ra chất dẻo , thuốc diệt côn trùng, phẩm nhuộm , dược phẩm ...
V. Điều chế
 - Trong công nghiệp một lượng lớn axit axetic được đ/c từ butan:
2C4H10 + 5O2 4CH3COOH + 2H2O
- Để s/x giấm ăn dùng phương pháp lên mem dd rượu etylic loãng
CH3 – CH2 – OH + O2 CH3COOH + H2O
4. Củng cố (4 phút ): 1/ Em hãy nhắc lại cấu tạo phân tử & tính chất hoá học của axit axetic ?
 2/ Axit axetic có tính axit vì trong phân tử:
a) có hai nguyên tử oxi
b) có nhóm – OH \
c) có nhóm – OH và nhóm C = O O
 / \ //
d) có nhóm – OH kết hợp với nhóm C = O tạo thành nhóm - C 
 / \
 OH
Hãy chọn câu đúng trong các câu trên.
4. Củng cố (5 phút ): 1/ Em hãy nêu đặc điểm các t/c hoá học của axit axetic ?
 2/ Viết các phương trình p/ư xảy ra khi cho axit axetic lần lượt t/d với: Ba(OH)2 , CaCO3 , Na , MgO 
* Đáp án: 1/ 2CH3 COOH + Ba(OH)2 (CH3COOH)2Ba + 2H2O
2/ 2CH3 COOH + CaCO3 (CH3COOH)2Ca + H2O + CO2
3/ 2CH3 COOH + 2Na (CH3COOH)2Na + H2
4/ 2CH3 COOH + MgO (CH3COOH)2Mg + H2O 
5. Dặn dò (1phút ): - BTVN: 3, 4, 5, 6, 7, 8 tr.143 sgk
* Hướng dẫn bài 8: Gọi khối lượng dd axit axetic nồng độ a% cần lấy để p/ư hết với 100gam dd NaOH 10% là x
- Ta có số mol NaOH là: (10 . 100) : (100 . 40) = 0,25mol
CH3 COOH + NaOH CH3COONa + H2
 1mol 1mol 1mol
 0,25mol 0,25mol 0,25mol
- Vậy số mol axit cần dùng là 0,25mol => khối lượng CH3COOH là: 0,25 . 60 = 15gam
- Số mol muối tạo thành là 0,25 mol => khối lượng CH3COONa là: 0,25 . 82 = 20,5 gam
- Theo đề bài ta có: (a . x) : 100 = 15 (I)
mặt khác: 20,5 : (100 + x) . 100 = 10,25 (II)
- Từ (II) => x = 100 thay x vào (I) à a = 15%
5. Dặn dò (1 phút): - BTVN: 1, 2 tr.143 sgk
 - Đọc trước bài 45 phần III, IV, V tr.141, 142 sgk
6. Rút kinh nghiệm