Bài giảng Tiết 49: Luyện tâp: Tính chất của nhôm và hợp chất của nhôm

 Ngày soạn:24/02/2010
Tiết 49: 
Luyện tâp: 
TÍNH CHẤT CỦA NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM 
A. MỤC TIÊU:
 1. Kiến thức: Qua bài học này HS phải:
- Củng cố, hệ thống hóa kiến thức về nhôm và hợp chất của chúng:
+ Tính chất hóa học, phương pháp điều chế.
+ Vận dụng các kiến thức cơ bản về nhôm để giải quyết các dạng bài tập liên quan như: xác định tên nguyên tố, sử dụng ĐLBT electron, ĐLBT khối lượng, toán nhiệt nhôm, toán lưỡng tính.
 2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng viết PTHH minh họa.
- Rèn luyện kỹ năng giải các dạng câu hỏi và bài tập liên quan đến nhôm và hợp chất của nhôm.
- Cách giải toán về phản ứng nhiệt nhôm và nhôm tác dụng với dung dịch kiềm.
 3. Thái độ:
- Tích cực, chủ động trong học tập hóa học, tinh thần hoạt động nhóm đạt hiệu quả cao. Từ đó HS có ý thức về môn học và lòng đam mê khoa học bộ môn. 
B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY:
Đàm thoại gợi mở, hoạt động nhóm.
C. CHUẨN BỊ CỦA GV-HS:
 1. Giáo viên: 
- Giáo án, máy chiếu, bảng tuần hoàn các NTHH, bảng phụ ghi một số hằng số vật lí quan trọng của nhôm, hệ thống câu hỏi và bài tập trắc nghiệm cũng như tự luận liên quan đến nhôm và hợp chất của nhôm. 
 2. Học sinh: 
- Ôn tập tính chất hóa học Al và phương pháp điều chế nhôm, TCHH các hợp chất của nhôm. Chuẩn bị trước các bài tập theo yêu cầu của GVBM.
D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: (1 phút) Kiểm tra sĩ số, tác phong HS
Lớp
12B3
12B4
Vắng
2. Kiểm tra bài cũ: Lồng vào bài học
3. Bài mới:
 a. Đặt vấn đề: (1 phút) Để rèn luyện kỹ năng giải các dạng bài tập liên quan đến nhôm và hợp chất của nhôm cũng như vận dụng các kiến thức cơ bản để trả lời các câu hỏi liên quan đến phần kiến thức tổng hợp về nhôm. Hôm nay các em sẽ luyện tập “Nhôm và hợp chất của nhôm” 
 b. Triển khai bài:
Hoạt động của GV – HS
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: (12 phút)
GV: Nêu mục tiêu phần I:
Biết được vị trí, tính chất của Al.
Biết tính chất hóa học của Al2O3, Al(OH)3, công thức của phèn chua, phèn nhôm.
GV: Yêu cầu HS đứng tại chổ trả lời nhanh một số câu hỏi và lên bảng viết các PTHH minh họa.
Cho biết vị trí, viết cấu hình e của nhôm ?
Giải thích vì sao nhôm có tính khử mạnh và chỉ có SOXH +3
Dùng bảng tổng kết các TCVL quan trọng của nhôm.
HS: Đại diện các nhóm trả lời, nhóm HS khác nhận xét, bổ sung. 
- Trình bày TCHH của Al theo dàn ý:
+ Al td với PK, H2SO4 loãng, nước, muối của kim loại có tính khử yếu hơn, dd kiềm
HS: Đại diện viết PTHH vào bảng nhóm và trình bày.
GV: Nêu vấn đề để HS củng cố TCHH của các hợp chất của nhôm.
Chứng minh Al2O3, Al(OH)3 là hợp chất lưỡng tính ?
Dẫn ra phản ứng chứng tỏ axit aluminic yếu hơn axit cacbonic.
HS: Viết vào bảng nhóm và đại diện trình bày. Nhóm HS khác nhận xét, bổ sung.
GV: Chuẩn kiến thức để HS nắm bắt.
Hoạt động 2: (24 phút)
GV: Nêu mục tiêu phần II:
Biết vận dụng các kiến thức liên quan đến nhôm và h/c để làm các bài tâp.
GV: Hướng dẫn: HS vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa phaûn öùng, sau ñoù döïa vaøo phöông trình phaûn öùndung dòch ñeå tính löôïng kim loaïi Al coù trong hoãn hôïp (theo ñaùp aùn thì chæ caàn tính ñöôïc khoái löôïng cuûa moät trong 2 chaát vì khoái löôïng cuûa moãi chaát ôû 4 ñaùp aùn laø khaùc nhau)
 HS: Thực hiện theo hướng dẫn.
GV: HDHS vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà nhoâm, caùc hôïp chaát cuûa nhoâm cuõng nhö tính chaát cuûa caùc hôïp chaát cuûa kim loaïi nhoùm IA, IIA ñeå giaûi quyeát baøi toaùn.
 HS: Lắng nghe và đại diện 3 HS lên bảng trình bày sơ đồ nhận biết.
 GV: HD a) H2O; b) dd Na2CO3; c) H2O.
GV: GV höôùng daãn HS vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra của BT5.
HS: HS vieát PTHH cuûa phaûn öùng, neâu hieän töôïng xaûy ra.
GV: Tổ chức cho HS cùng làm bài tập 6 SGK.
v GV ñaët heä thoáng caâu hoûi phaùt vaán:
 - Hoãn hôïp X coù tan heát hay khoâng ? Vì sao hoãn hôïp X laïi tan ñöôïc trong nöôùc ?
 - Vì sao khi theâm dung dòch HCl vaøo dung dòch A thì ban ñaàu chöa coù keát tuûa xuaát hieän, nhöng sau ñoù keát tuûa laïi xuaát hieän ?
v HS traû lôøi caùc caâu hoûi vaø giaûi quyeát baøi toaùn döôùi söï höôùng daãn cuûa GV.
HS: Đại diện HS khá lên bảng giải bài tập
GV: Quan sát HS thực hiện và uốn nắn sai sót.
GV: HDHS làm BTT1:
- Tìm số mol mỗi khí.
- Viết các bán phản ứng.
- Sử dụng ĐLBT electron, suy ra giá trị m
HS: Đại diện HS lên bảng giải bài tập theo HD
GV: HDHS làm BTT2:
- Viết PT phản ứng nhiệt nhôm.
- Suy ra số mol các chất phản ứng, số mol chất dư.
- Tìm hiệu suất từ thực tế và lí thuyết.
HS: Đại diện HS lên bảng giải bài tập theo HD
I- KIẾN THỨC CẦN NHỚ:
(SGK)
1. Nhôm:
a) Vị trí
b) TCVL
c) TCHH
2. Hợp chất của nhôm:
a) Nhôm oxit.
b) Nhôm hidroxit.
c) Nhôm sunfat.
- Phèn chua: K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O
- Phèn nhôm: M2SO4.Al2(SO4)3.24H2O
II- BÀI TẬP: SGK Tr. 134
Baøi 3: Cho 31,2 gam hoãn hôïp boät Al vaø Al2O3 taùc duïng vôùi dung dòch NaOH dö thu ñöôïc 13,44 lít H2 (ñkc). Khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu laàn löôït laø
	A. 16,2g vaø 15g	B. 10,8g vaø 20,4gP
	C. 6,4g vaø 24,8g	D. 11,2g vaø 20g
Giaûi
Al Õ H2
nAl = nH2 = . = 0,4 mol ð mAl = 0,4.27 = 10,8g ð ñaùp aùn B.
Baøi 4: Chæ duøng theâm moät hoaù chaát haõy phaân bieät caùc chaát trong nhöõng daõy sau vaø vieát phöông trình hoaù hoïc ñeå giaûi thích.
a) caùc kim loaïi: Al, Mg, Ca, Na.
b) Caùc dung dòch: NaCl, CaCl2, AlCl3.
c) Caùc chaát boät: CaO, MgO, Al2O3.
Giaûi
a) H2O	
b) dd Na2CO3 hoaëc dd NaOH
c) H2O
Baøi 5: Vieát phöông trình hoaù hoïc ñeå giaûi thích caùc hieän töôïng xaûy ra khi
a) cho dung dòch NH3 dö vaøo dung dòch AlCl3.
b) cho töø töø dung dòch NaOH ñeán dö vaøo dung dòch AlCl3.
c) cho töø töø dung dòch Al2(SO4)3 vaøo dung dòch NaOH vaø ngöôïc laïi.
Baøi 6: (sgk trang 134).
Giaûi
Goïi x vaø y laàn löôït laø soá mol cuûa K vaø Al.
ð 39x + 27y = 10,5 (a)
2K + 2H2O → 2KOH + H2­ (1)
 x→ x
2Al + 2KOH + 2H2O → 2KAlO2 + 3H2­ (2)
 y → y 
Do X tan heát neân Al heát, KOH dö sau phaûn öùng (2). Khi theâm HCl ban ñaàu chöa coù keát tuûa vì:
HCl + KOHdö → KCl + H2O (3)
 x – y ←x – y
Khi HCl trung hoaø heát KOH dö thì baét ñaàu coù keát tuûa.
KAlO2 + HCl + H2O → Al(OH)3¯ + KCl (4)
Vaäy ñeå trung hoaø KOH dö caàn 100 ml dung dòch HCl 1M.
Ta coù: nHCl = nKOH(dö sau pöù (2)) = x – y = 0,1.1 = 0,1 (b)
Töø (a) vaø (b): x = 0,2, y = 0,1.
%nK = .100 = 66,67% ð %nAl = 33,33% 
BTT1. Hoaø tan hoaøn toaøn m gam boät Al vaøo dung dòch HNO3 dö chæ thu ñöôïc 8,96 lít hoãn hôïp khí X goàm NO vaø N2O (ñkc) coù tæ leä mol laø 1:3. Giaù trò cuûa m laø
A. 24,3P	B. 42,3 C. 25,3 D. 25,7
BTT2. Troän 24g Fe2O3 vôùi 10,8g Al roài nung ôû nhieät ñoä cao (khoâng coù khoâng khí). Hoãn hôïp thu ñöôïc sau phaûn öùng ñem hoaø tan vaøo dung dòch NaOH dö thu ñöôïc 5,376 lít khí (ñkc). Hieäu suaát cuûa phaûn öùng nhieät nhoâm laø
A. 12,5%	B. 60% C. 80%P	 D. 90%
4. Củng cố: (7 phút)
GV: Yêu cầu HS làm các BTTN và tự luận sau đây:
 Baøi 1: Nhoâm beàn trong moâi tröôøng khoâng khí vaø nöôùc laø do
 A. nhoâm laø kim loaïi keùm hoaït ñoäng.
 B. coù maøng oxit Al2O3 beàn vöõng baûo veä. P
 C. coù maøng oxit Al(OH)3 beàn vöõng baûo veä.
 D. Nhoâm coù tính thuï ñoäng vôùi khoâng khí vaø nöôùc.
 Baøi 2: Nhoâm khoâng tan trong dung dòch naøo sau ñaây ?
 A. HCl	 B. H2SO4	 	C. NaHSO4	 D. NH3P
 Baøi 3: Vieát phöông trình hoaù hoïc ñeå giaûi thích caùc hieän töôïng xaûy ra khi
 d) suïc töø töø khí ñeán dö khí CO2 vaøo dung dòch NaAlO2.
 e) cho töø töø ñeán dö dung dòch HCl vaøo dung dòch NaAlO2.
Baøi 4. Phaùt bieåu naøo sau ñaây laø ñuùng khi noùi veà Al2O3 ?
A. Al2O3 ñöôïc sinh ra khi nhieät phaân muoái Al(NO3)3.P	
B. Al2O3 bò khöû bôûi CO ôû nhieät ñoä cao.
C. Al2O3 tan ñöôïc trong dung dòch NH3.	
D. Al2O3 laø oxit khoâng taïo muoái.
Baøi 5. Coù caùc dung dòch: KNO3, Cu(NO3)2, FeCl3, AlCl3, NH4Cl. Chæ duøng hoaù chaát naøo sau ñaây coù theå nhaän bieát ñöôïc taát caû caùc dung dòch treân ?
A. dung dòch NaOH dö.P	B. dung dòch AgNO3	
C. dung dòch Na2SO4	D. dung dòch HCl
HS: Đại diện lên bảng trình bày, sau đó GV chốt lại những phần kiến thức trọng tâm.
5. Dặn dò: (2 phút)
- Làm lại thật kỹ các dạng bài tập đã hướng dẫn trong tiết luyện tập này.
- BTVN: Tiếp tục làm các BTTNKQ ở tài liệu ôn tập.
- Chuẩn bị : “ KIỂM TRA 1 TIÊT” 
+ Ôn tập kỹ các bài luyện tập.
+ Hệ thống câu hỏi và BTTN liên quan đến đại cương kim loại, KLK, KLK thổ, nhôm và hợp chất của chúng.
+ Các dạng bài tập: Xác định tên kim loại, % nguyên tố, sử dụng ĐLBT e, ĐLBT khối lượng.