Bài giảng Tiết 4 - Bài 4: Mô

Ngày soạn: 03/09/2011
Ngày dạy: 05/09/2011
 Tiết 4 Bài 4: Mô
i. mục tiêu.
1. Kiến thức
- HS trình bày được khái niệm mô.
- Phân biệt được các loại mô chính, cấu tạo và chức năng các loại mô.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh.
- Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm.
ii. chuẩn bị.
- Tranh phóng to hình 4.1 " 4.4 SGK 
iii. hoạt động dạy - học.
1. Tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
- Nêu cấu tạo và chức năng các bộ phận của tế bào?
- Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể?
3. Bài mới
Hoạt động 1: Khái niệm mô
Hoạt động của Giỏo viờn
Hoạt động của Học sinh
- Yêu cầu HS đọc Ê mục I SGK và trả lời câu hỏi:
- Hãy kể tên những tế bào có hình dạng khác nhau mà em biết?
- Giải thích vì sao tế bào có hình dạng khác nhau?
- GV phân tích: chính do chức năng khác nhau mà tế bào phân hoá có hình dạng, kích thước khác nhau. Sự phân hoá diễn ra ngay ở giai đoạn phôi.
- Vậy mô là gì?
- HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài tập s.
- Dựa vào mục “Em có biết” ở bài trước để trả lời.
- Vì chức năng khác nhau.
- HS rút ra kết luận 
Kờ́t luọ̃n: 
	Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại mô còn có các yếu tố không có cầu trúc tế bào.
Hoạt động 2: Các loại mô
- Phát phiếu học tập cho các nhóm.
- Yêu cầu HS đọc Ê mục II SGK.
- Quan sát H 4.1 và nhận xét về sự sắp xếp các tế bào ở mô biểu bì, vị trí, cấu tạo, chức năng. Hoàn thành phiếu học tập.
- GV treo tranh H 4.1 cho HS nhận xét kết quả.
- Yêu cầu HS đọc Ê mục II SGK kết hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập.
- GV treo H 4.2 cho HS nhận xét. GV đặt câu hỏi:
- Máu thuộc loại mô gì? Vì sao máu được xếp vào loại mô đó?
- Mô sụn, mô xương có đặc điểm gì? Nó nằm ở phần nào?
- GV nhận xét, đưa kết quả đúng.
- Yêu cầu HS đọc kĩ Ê mục III SGK kết hợp quan sát H 4.3 và trả lời câu hỏi:
- Hình dạng tế bào cơ vân và cơ tim giống và khác nhau ở điểm nào?
- Tế bào cơ trơn có hình dạng và cấu tạo như thế nào?
- GV nhận xét kết quả, đưa đáp án.
- Yêu cầu HS đọc kĩ Ê mục 4 kết hợp quan sát H 4.4 để hoàn thành tiếp nội dung phiếu học tập.
- Kẻ sẵn phiếu học tập vào vở.
- Nghiên cứu kĩ hình vẽ kết hợp với Ê SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào phiếu học tập của nhóm.
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả
- HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu học tập.
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả, nhận xét các nhóm khác.
- HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.
- Cá nhân nghiên cứu Ê kết hợp quan sát H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời.
- Hoàn thành phiếu học tập của nhóm. đại diện nhóm báo cáo kết quả.
- Cá nhân đọc kĩ Ê kết hợp quan sát H 4.4; trao đổi nhóm hoàn thành phiếu học tập theo nhóm.
 Báo cáo kết quả.
Kờ́t luọ̃n
Cấu tạo, chức năng các loại mô
Tên các loại mô
Vị trí
Chức năng
Cấu tạo
1. Mô biểu bì
- Biểu bì bao phủ
- Biểu bì tuyến
- Phủ ngoài da, lót trong các cơ quan rỗng.
- Nằm trong các tuyến của cơ thể.
- Bảo vệ. che chở, hấp thụ.
- Tiết các chất.
- Chủ yếu là tế bào, các tế bào xếp xít nhau, không có phi bào.
2. Mô liên kết
- Mô sợi
- Mô sụn
- Mô xương
- Mô mỡ
- Mô máu và bạch huyết.
Có ở khắp nơi như:
- Dây chằng
- Đầu xương
- Bộ xương
- Mỡ
- Hệ tuần hoàn và bạch huyết.
 Nâng đỡ, liên kết các cơ quan hoặc là đệm cơ học.
- Cung cấp chất dinh dưỡng.
Chủ yếu là chất phi bào, các tế bào nằm rải rác.
3. Mô cơ
- Mô cơ vân
- Mô cơ tim
- Mô cơ trơn
- Gắn vào xương
- Cấu tạo nên thành tim
- Thành nội quan
Co dãn tạo nên sự vận động của các cơ quan và cơ thể.
- Hoạt động theo ý muốn.
- Hoạt động không theo ý muốn.
- Hoạt động không theo ý muốn.
Chủ yếu là tế bào, phi bào ít. Các tế bào cơ dài, xếp thành bó, lớp.
- Tế bào có nhiều nhân, có vân ngang.
- Tế bào phân nhánh, có nhiều nhân, có vân ngang.
- Tế bào có hình thoi, đầu nhọn, có 1 nhân.
4. Mô thần kinh
- Nằm ở não, tuỷ sống, có các dây thần kinh chạy đến các hệ cơ quan.
- Tiếp nhận kích thích và sử lí thông tin, điều hoà và phối hợp hoạt động các cơ quan đảm bảo sự thích ứng của cơ thể với MT
- Gồm các tế bào thần kinh (nơron và các tế bào thần kinh đệm).
- Nơron có thân nối với các sợi nhánh và sợi trục.
4. Củng cố - Dặn dò :
 a, Củng cụ́:
- HS đọc ghi nhớ SGK.
b, Dặn dò :
- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK.
- Làm bài tập 4 vào vở.
Ngày soạn: 07/9/2011
Ngày dạy: 09/9/2011
 Tiết 5
Bài 5: thực hành
 quan sát tế bào và mô
A. mục tiêu.
- Chuẩn bị được tiêu bản tạm thời mô cơ vân.
- Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (mô biểu bì), mô sụn, mô xương, mô cơ vân, mô cơ trơn. Phân biệt các bộ phận chính của tế bào gồm màng sinh chất, tế bào chất và nhân.
- Phân biệt được điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết.
- Rèn kĩ năng sử dụng kính hiển vi, kĩ năng mổ, tách tế bào.
- Giáo dục ý thức nghiêm túc, bảo vệ máy, vệ sinh phòng học sau khi làm.
B. chuẩn bị.
- HS: Mỗi tổ 1 con ếch. 
- GV:
+ Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khăn lau, giấy thấm, kim mũi mác.
+ 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn.
+ Dung dịch sinh lí 0,65% NaCl, côngtơhut, dung dịch axit axetic 1%.
+ Bộ tiêu bản: mô biểu bì, mô sụn, mô xương, mô cơ trơn.
C. hoạt động dạy - học.
1. ổn định tổ chức lớp .
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
Hoạt động 1: Nêu yêu cầu của bài thực hành
- GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành.
- GV nhấn mạnh yêu cầu quan sát và so sánh các loại mô.
Hoạt động 2: Hướng dẫn thực hành
GV : Thao tác các bước làm tiờu bản đờ̉ HS quan sát.
HS : quan sát và ghi nhớ.
GV : gọi mụ̣t HS lờn làm mõ̃u.
HS : lờn làm mõ̃u , các HS khác quan sát.
GV : yờu cõ̀u các nhóm thao tác:
 + Yờu cõ̀u: rạch bắp cơ phải thẳng , lṍy mụ̣t sợi thọ̃t mảnh khụng bị đứt.
 + Hướng dõ̃n cách đặt lamen , điờ̀u chỉnh kính hiờ̉n vi đờ̉ quan sát.
HS : thao tác theo nhóm.
Đại diợ̀n nhóm quan sát , cả nhóm quan sát.
* Yờu cõ̀u : thṍy được các phõ̀n chính : màng , chṍt tờ́ bào , nhõn , võn ngang.
Kết luận: 
a. Cách làm tiêu bản mô cơ vân:
- Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ.
- Dùng kim nhọn rạch dọc bắp cơ ( thấm sạch máu).
- Dùng ngón trỏ và ngón cái ấn lên 2 bên mép rạch.
- Lấy kim mũi mác gạt nhẹ và tách 1 sợi mảnh.
- Đặt sợi mảnh mới tách lên lam kính, nhỏ dd sinh lí NaCl 0,65%.
- Đậy lamen, nhỏ dd axit axetic 1%.
Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy.
b. Quan sát tế bào:
- Thấy được các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang.
Hoạt động 3: Quan sát tiêu bản các loại mô khác
HS quan sát và vẽ lại được hình tế bào mô sụn, mô xương, mô cơ vân, mô cơ trơn, phân biệt điểm khác nhau giữa các loại mô
GV : Yờu cõ̀u HS quan sát theo nhóm.
 + Điờ̀u chỉnh kính hiờ̉n vi.
 + Lõ̀n lượt quan sát,vẽ hình.
GV : Theo dõi , uụ́n nắn,sửa chữa các thao tác sai.Giải đáp các thắc mắc của Hs
Kết luận: 
- Mô biểu bì: tế bào xếp xít nhau.
- Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm.
- Mô xương: tế bào nhiều.
- Mô cơ: tế bào nhiều, dài.
4. Củng cố - Dặn dò :
 a, Củng cố 
- GV nhắc nhở HS thu dọn, vệ sinh ngăn nắp, trật tự.
Trả lời câu hỏi:
? Làm tiêu bản cơ vân, em gặp khó khăn gì?
? Em đã quan sát được những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo 3 loại mô: mô biểu bì, mô liên kết, mô cơ.
 b, Dặn dò 
 - Mỗi HS viết 1 bản thu hoạch theo mẫu SGK.
 - Ôn lại kiến thức về mô thần kinh.