Bài giảng Tiết 14, 15 - Bài 9: Amin

 tanh ®ã lµ do ®©u? - Do trong c¬ thÓ con c¸ cã 1 sè amin cã mïi tanh.
Ngoµi amin ra th× trong c¬ thÓ c¸ cßn cã c¸c protenin rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ.
VËy amin vµ protein lµ g×? TÝnh chÊt vËt lý, hh vµ øng dông ra sao? ............. Chóng ta sÏ nghiªn chøu trong ch­¬ng nµy:
Ch­¬ng 3:
TiÕt 14, 15. Bµi 9
amin
Ngµy so¹n: ...... / ...... / 20 ......
I. Môc tiªu bµi häc:
	1. KiÕn thøc:
Biết được : Định nghĩa, đặc điểm cấu tạo phân tử, ứng dụng quan trọng của amino axit.
Hiểu được : Tính chất hoá học của amino axit (tính lưỡng tính ; phản ứng este hoá ; phản ứng trùng ngưng của ε và ω-amino axit).
	2. Kü n¨ng:
- Dự đoán được tính lưỡng tính của amino axit, kiểm tra dự đoán và kết luận.
- Viết các PTHH chứng minh tính chất của amino axit.
- Phân biệt dung dịch amino axit với dung dịch chất hứu cơ khác bằng phương pháp hóa học.
	3. T­ t­ëng:
	Thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa caùc hôïp chaát amin trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát, 	cuøng vôùi 	hieåu bieát veà caáu taïo, tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc hôïp chaát amin. 
→ Trọng tâm
- Đặc điểm cấu tạo phân tử của amino axit.
- Tính chất hoá học của amino axit : tính lưỡng tính ; phản ứng este hoá ; phản ứng trùng ngưng của ε và ω-amino axit.
II. Ph­¬ng ph¸p:
	§µm tho¹i kÕt hîp khÐo lÐo víi thuyÕt tr×nh.
III. §å dïng d¹y häc:
	- Duïng cuï: OÁng nghieäm, ñuõa thuyû tinh, oáng nhoû gioït, keïp thí nghieäm.
 	- Hoaù chaát : metylamin, quyø tím, anilin, nöôùc brom.
 	- Hình veõ tranh aûnh lieân quan ñeán baøi hoïc.
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
TiÕt 14:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: Trong giê häc
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
20'
* Hoaït ñoäng 1:
v Chóng ta xÐt vÝ dô sau: (GV võa viÕt c«ng thøc võa gäi tªn)
v H·y so s¸nh cÊu t¹o cña amoniac vµ 4 hîp chÊt trªn?
v Liªn kÕt gi÷a N vµ c¸c gèc H.C trong 4 ph©n tö trªn ®­îc h×nh thµnh ntn?
v NhËn xÐt, bæ sung vµ chiÕu h×nh c¸c ph©n tö lªn b¶ng cho HS quan s¸t.
v 4 chÊt ta xÐt ë trªn chÝnh lµ amin. VËy amin lµ g×?
v Nh×n vµo CTCT cña c¸c chÊt trong VD trªn chóng ta thÊy:
metylamin, phenylamin vµ xicloheyxylamin ®· thay thÕ 1 ntö H cña amoniac nªn ®ùoc gäi lµ amin bËc I, t­¬ng tù nh­ vËy ®imetylamin ®­îc gäi lµ amin bËc II. VËy bËc cña amin lµ g×? Cã tÊt c¶ mÊy bËc amin?
v Còng t­¬ng tù nh­ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ kh¸c, amin còng cã c¸c ®ång ph©n. Mét em h·y cho thµy biÕt amin cã mÊy ®ång ph©n? §ã lµ nh÷ng lo¹i ®ång ph©n nµo?
v B©y giê c¸c em h·y ViÕt CTCT cña amin cã CTPT lµ C4H11N vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i ®ång ph©n nµo cña amin?
v Quan s¸t
v Liªn kÕt víi N cña amoniac lµ H cßn liªn kÕt trong 4 chÊt cßn l¹i th× liªn kÕt víi N lµ c¸c gèc H.C
v C¸c liªn kÕt ®ã ®­îc h×nh thµnh b»ng c¸ch thay thÕ 1 hay nhiÒu ntö H cua amoniac.
v Quan s¸t.
v Khi thay theá nguyeân töû H trong phaân töû NH3 baèng goác hiñrocacbon ta thu ñöôïc hôïp chaát amin.
v Baèng soá nguyeân töû hiñro trong phaân töû NH3 bò thay theá bôûi goác hiñrocacbon.
Cã 3 bËc amin (bËc I, II vµ III)
v Cã 3 lo¹i ®ång ph©n ®ã lµ: ñoàng phaân veà maïch cacbon, veà vò trí nhoùm chöùc vaø veà baäc cuûa amin.
v Lªn b¶ng viÕt vµ tra lêi.
(cã 8 ®p → HS tù nghiªn cøu thªm)
I – KHAÙI NIEÄM, PHAÂN LOAÏI VAØ DANH PHAÙP
1. Khaùi nieäm, phaân loaïi
a. Khaùi nieäm:
- VD:
- KN: (SGK - 40)
- Baäc cuûa amin: Baèng soá nguyeân töû hiñro trong phaân töû NH3 bò thay theá bôûi goác hiñrocacbon. 
- §ång ph©n: Coù ñoàng phaân veà maïch cacbon, veà vò trí nhoùm chöùc vaø veà baäc cuûa amin.
VD1: C4H11N
→ §ång ph©n bËc amin.
10'
* Hoaït ñoäng 2:
v VÒ nhµ c¸c em ®· ®äc tr­íc SGK råi, b©y giê 1 em cho thµy biÕt ng­êi ta ph©n lo¹i amin theo mÊy c¸ch? §ã lµ nh÷ng c¸ch nµo?
v Ph©n lo¹i amin theo gèc H.C l¹i cßn ph©n thµnh 2 lo¹i nhá h¬n ®ã lµ amin bÐo vµ amin th¬m. VËy amin bÐo lµ g× vµ amin th¬m lµ g×? 
v Mét em h·y cho thµy 1 vµi VD vÒ amin bÐo vµ amin th¬m?
v Mét em h·y cho thµy 1 vµi VD vÒ amin theo bËc?
v Ph©n lo¹i amin theo 2 c¸ch. §ã lµ theo gèc H.C vµ theo bËc amin.
v Amin bÐo lµ amin cã gèc H.C ë d¹ng m¹ch hë cßn amin th¬m lµ amin cã gèc H.C thuéc lo¹i H.C th¬m.
v §øng t¹i chç vµ cho biÕt CTPT c¸c amin bÐo vµ th¬m.
v Lªn b¶ng viÕt CTPT c¸c amin theo bËc.
b. Ph©n lo¹i: (2 C¸ch)
 Theo goác hiñrocacbon:
+ Amin beùo: Lµ amin cã gèc H.C d¹ng m¹ch hë nhö: CH3NH2, C2H5NH2,, 
+ Amin thôm: Lµ amin cã gèc H.C th¬m nhö: C6H5NH2, CH3C6H4NH2,
 Theo baäc cuûa amin:
(ViÕt nh­ trong SGK/40)
10'
* Hoaït ñoäng 3:
v GV chiÕu B¶ng 3.1 SGK/41 lªn b¶ng cho HS quan s¸t.
v Tõ B¶ng 3.1 c¸c em h·y cho thµy biÕt cã mÊy c¸ch gäi tªn amin? §ã lµ nh÷ng c¸ch nµo?
v Gäi HS ®äc tªn 1 sè amin trong b¶ng 3.1 vµ tõ ®ã yªu cÇu HS cho biÕt c¸ch gäi tªn cña amin TQ theo tõng c¸ch?
v Quan s¸t b¶ng 3.1
v Cã 3 c¸ch gäi tªn amin: Gèc - chøc; Thay thÕ; Tªn th­êng.
v §óng t¹i chç ®Ó ®äc tªn theo HD cña GV.
2. Danh ph¸p:
- Tªn gèc - chøc:
Gèc H.C + amin
- Tªn thay thÕ:
Tªn Ankan + vÞ trÝ + amin
- Tªn th­êng (tªn riªng):
Dïng cho 1 sè Ýt amin.
VD: anilin ...
	4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
	C©u 1: Vieát taát caû caùc ñoàng phaân cßn l¹i cuûa amin coù CTPT C4H11N. Goïi teân.
Gi¶i:
	C©u 2: chọn câu đúng
	a. Để khử mùi tanh của dao thái cá (mùi tanh của cá là do hỗn hợp của một số amin và một 	số chất khác gây nên) nguời ta sử dụng nước vôi trong.
	b. Để khử mùi tanh của dao thái cá (mùi tanh của cá là do hỗn hợp của một số amin và một 	số chất khác gây nên) người ta sử dụng axit sunfuaric hoặc axit bất kỳ.
	c. Để rửa sạch trai lọ đựng anilin ta sử dụng dung dịch brom.
	d. Để rửa sạch trai lọ đựng anilin ta sử dụng một axit bất kỳ.
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	Lµm BT2 vµ BT3/44
	Xem tr­íc phÇn cßn l¹i cña amin.
TiÕt 15:
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
12C4
	1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
	2. KiÓm tra bµi cò: Trong giê häc
	3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
5'
* Hoaït ñoäng 4:
v Tõ thùc tÕ vµ SGK c¸c em h·y cho biÕt TCVL cña amin?
v GV löu yù HS laø caùc amin ñeàu raát ñoäc, thí duï nicotin coù trong thaønh phaàn cuûa thuoác laù.
v HS nghieân cöùu SGK vaøcho bieát tính chaát vaät lí cuûa amin:
- Amin cã khèi l­îng ph©n tö nhá ë d¹ng khÝ, mói khai khã chÞu, tan nhiÒu trong n­íc.
- Amin cã khèi l­îng ph©n tö lín th× cã thÓ ë d¹ng láng hoÆc r¾n, nhiÖt ®é s«i t¨ng vµ ®é tan gi¶m theo chiÒu t¨ng ph©n tö khèi.
- Amin th¬m lµ chÊt láng hoÆc r¾n, dÔ chuyÓn thµnh mµu ®en do bÞ oxi ho¸.
- C¸c amin ®Õu rÊt ®éc.
II. TÝNH chÊt vËt lý:
(SGK/41)
5'
* Hoaït ñoäng 1
v GV ? Phaân töû amin vaø amoniac coù ñieåm gì gioáng nhau veà maët caáu taïo ?
v HS nghieân cöùu SGK vaø cho bieát ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa phaân töû amin.
III – CAÁU TAÏO PHAÂN TÖÛ VAØ TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1. Caáu taïo phaân töû 
 - Tuyø thuoäc vaøo soá lieân keát vaø nguyeân töû N taïo ra vôùi nguyeân töû cacbon maø ta coù amin baäc I, baäc II, baäc III.
 - Phaân töû amin coù nguyeân töû nitô töông töï trong phaân töû NH3 neân caùc amin coù tinh bazô. Ngoaøi ra amin coøn coù tính chaát cuûa goác hiñrocacbon.
15'
* Hoaït ñoäng 2
v GV bieåu dieãn 2 thí nghieäm sau ñeå HS quan saùt:
 - Thí nghieäm 1: Cho maãu giaáy quyø ñaõ thaám nöôùc leân mieäng loï ñöïng CH3NH2.
 - Ñöa ñaàu ñuõa thuyû tinh ñaõ nhuùng dung dòch HCl ñaëc leân mieäng loï ñöïng CH3NH2.
v HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích.
v HS nghieân cöùu SGK so saùnh tính bazô cuûa CH3NH2, NH3, C6H5NH2. Giaûi thích nguyeân nhaân.
2. Tính chaát hoaù hoïc
a. Tính bazô
 Taùc duïng vôùi nöôùc: Dung dòch caùc amin maïch hôû trong nöôùc laøm quyø tím hoaù xanh, phenolphtalein hoaù hoàng.
Anilin vaø caùc amin thôm phaûn öùng raát keùm vôùi nöôùc.
 Taùc duïng vôùi axit
C6H5NH2 + HCl → [C6H5NH3]+Cl−
 anilin phenylamoni clorua
Nhaän xeùt:
 - Caùc amin tan nhieàu trong nöôùc nhö metylamin, etylamin,coù khaû naêng laøm xanh giaáy quyø tím hoaëc laøm hoàng phenolphtalein, coù tính bazô maïnh hôn amoniac nhôø aûnh höôûng cuûa nhoùm ankyl.
 - Anilin coù tính bazô, nhöng dung dòch cuûa noù khoâng laøm xanh giaáy quyø tím, cuõng khoâng laøm hoàng phenolphtalein vì tính bazô cuûa noù raát yeáu vaø yeáu hôn amoniac. Ñoù laø aûnh höôûng cuûa goác phenyl (töông töï phenol).
Tính bazô: CH3NH2 > NH3 > C6H5NH2
15'
* Hoaït ñoäng 3
v GV bieåu dieãn thí nghieäm khi nhoû vaøi gioït dung dòch Br2 baõo hoaø vaøo oáng nghieäm ñöïng dung dòch anilin.
v HS quan saùt hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích nguyeân nhaân, vieát PTHH cuûa phaûn öùng.
b. Phaûn öùng theá ôû nhaân thôm cuûa anilin
ð Nhaän bieát anilin
	4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
	1. Coù 3 hoaù chaát sau ñaây: Etylamin, phenylamin vaø amoniac. Thöù töï taêng daàn löïc bazô 	ñöôïc saép xeáp theo daõy
	A. amoniac < etylamin < phenylamin	B. etylamin < amoniac < phenylamin
	C. phenylamin < amoniac < etylaminP	D. phenylamin < etylamin < amoniac
 	2. Coù theå nhaän bieát loï ñöïng dung dòch CH3NH2 baèng caùch naøo trong caùc caùch sau ?
	A. Nhaän bieát baèng muøi.	
B. Theâm vaøi gioït dung dòch H2SO4
	C. Theâm vaøi gioït dung dòch Na2CO3	
D. Ñöa ñuõa thuyû tinh ñaõ nhuùng ddHCl ñaëc leân phía treân mieäng loï ñöïng dd CH3NH2 ñaëc.
 	3. Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå taùch rieâng töøng chaát trong moãi hoãn hôïp sau ñaây:
a) Hoãn hôïp khí: CH4 vaø CH3NH2	b) Hoãn hôïp loûng: C6H6, C6H5OH vaø C6H5NH2
	5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
	Bµi 1, Bµi 4, 5, 6/44.
	Xem tr­íc bµi aminoaxit.
V. Tù rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng:
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
..........................................................