Bài giảng Ngữ Văn 9 - Tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

 NHIỆT LIÊT 
CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ 
 VỀ DỰ GIỜ
 NGỮ VĂN 
 LỚP 9A TIẾT 4 
SỬ DỤNG MỘT SỐ 
BIỆN PHÁP NGHỆ 
THUẬT TRONG 
VĂN BẢN THUYẾT 
MINH I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp
nghệ thuật trong văn bản thuyết minh:
 1. Ôn tập văn bản thuyết minh:
 a. Khái niệm:
 Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng 
trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức 
về các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, trong xã 
hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải 
thích.
 b. Mục đích:
 Đáp ứng được nhu cầu hiểu biết cung cấp cho 
 con người những tri thức tự nhiên và xã hội để có 
 thể vận dụng vào phục vụ lợi ích của mình. c. Tính chất của văn thuyết minh:
- Xác thực, khoa học, rõ ràng đồng thời cũng hấp 
dẫn.
- Ngôn ngữ chính xác cô đọng, chặt chẽ và sinh 
động.
d. Phương pháp thuyết minh:
- Phương pháp nêu định nghĩa, phương pháp liệt kê, 
PP nêu số liệu, PP nêu ví dụ, PP so sánh, PP phân 
tích. 2. Viết văn bản thuyết minh sử dụng một số biện 
pháp nghệ thuật:
a. Đọc văn bản: “Hạ Long đá và nước” 2. Viết văn bản thuyết minh sử dụng một số biện 
pháp nghệ thuật:
a. Bài tập: văn bản “Hạ Long Đá và Nước”
? Xác định đối tượng thuyết minh?
? Bài văn thuyết minh đặc điểm gì của đối tượng?
? Văn bản có cung cấp được tri thức một cách khách
quan về đối tượng không. (Gợi ý: tìm hiểu đối tượng 
TM và PP thuyết minh). b. Nhận xét: 
- Đối tượng thuyết minh: Vịnh Hạ Long
->Sự kỳ lạ vô tận của Hạ Long do Đá và Nước tạo 
nên. 
- Văn bản cung cấp tri thức khách quan về đối tượng 
đó là sự kì lạ của Hạ Long là vô tận.
- Phương pháp thuyết minh: Liệt kê kết hợp giải 
thích những khái niệm trừu tượng 
? Tác giả hiểu sự “Kì lạ của Đá và Nước” ở 
Hạ Long là gì ? Hãy tìm những câu văn nêu
khái quát sự kỳ lạ ấy? * Sự kì lạ của Đá và Nước ở Hạ Long:
 - Sự sáng tạo của nước làm cho đá sống dậy, linh 
 hoạt, có tâm hồn:
 + Đá có tuổi: Già, trẻ 
 + Đá có tâm hồn, tính cách: Tinh nghịch, nghiêm
 trang...
 + Đá có cảm xúc: Vui, buồn...
 + Đá biết tụ họp: Trò chuyện...
 - Nước tạo nên sự di chuyển...
 + Tùy theo góc độ và tốc độ di chuyển.
 + Tùy theo hướng ánh sáng rọi vào chúng
 * Triết lí: Thiên nhiên tạo nên thế giới bằng những
 nghịch lý đến lạ lùng. ? Để làm rõ sự “kì lạ” của Hạ Long, tác giả
còn sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ?
- Biện pháp: liên tưởng, tưởng tượng. 
- Tác giả dùng cách miêu tả, so sánh, tưởng tượng
(cuộc dạo chơi) vẻ đẹp của đá dưới ánh sáng. Phép 
nhân hóa biến chúng từ vật vô tri thành vật sống
động có hồn.
→ Tạo hứng thú cho người đọc. Tưởng tượng những cuộc dạo chơi đúng
hơn là các khả năng dạo chơi: thả cho thuyền
nổi trôi hoặc buông theo dòng, hoặc chèo nhẹ,
hoặc lướt nhanh hoặc tùy hứng lúc nhanh lúc
dừng (toàn bài dùng 8 chữ “có thể” ) khơi gợi
những cảm giác có thể có: bỗng nhiên nhí
nhảnh tinh nghịch hơn, buồn hơn hay vui
hơn...hóa thân không ngừng.
 Dùng phép nhân hóa để tả các đảo đá: gọi
chúng là thập loại chúng sinh, phải là thế giới
người, là bọn người bằng đá hối hả trở về.