Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 5 - Tuần 11: Đại từ xưng hô - Hoàng Thị Phương

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GiỜ 
Lớp 5.1 
GV: Trần Thị Thu 
Lớp 5.7 
GV: Hoàng Thị Phương 
Bài cũ: 
 2. Tìm đại từ được dùng trong đoạn thơ sau ? 
Tớ là chiếc xe lu 
Người tớ to ù ù 
Con đường nào mới đắp 
Tớ lăn bằng tăm tắp . 
 1. Đại từ là gì ? 
Sau khi qua Đèo Gió 
Ta lại vượt Đèo Giàng 
Lại vượt đèo Cao Bắc 
Thì ta tới Cao Bằng . 
Đại từ xưng hô 
Hoạt động 1 : Phần nhận xét 
3. Những từ nào in đậm trong đoạn văn ? 
1. Đoạn văn có những nhân vật nào ? 
2. Các nhân vật đang làm gì ? 
4. Những từ đó được dùng để làm gì ? 
CƠM 
THÓC GẠO 
Nghe nói vậy , thóc gạo tức lắm . Đêm khuya , chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng . 
HƠ BIA 
Chị đẹp là nhờ cơm gạo , sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ? 
Ta đẹp là do công cha công mẹ , chứ đâu nhờ các ngươi . 
Từ chỉ người hay vật được nhắc tới : 
Từ chỉ người nghe : 
* Từ chỉ người nói : 
Theo em cách xưng hô 
của mỗi nhân vật ở đoạn văn trên 
 thể hiện thái độ của người nói 
 như thế nào ? 
Chúng tôi , ta 
Chị , các ngươi 
Chúng 
CƠM 
Chị đẹp là nhờ cơm gạo , sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ? 
Ta đẹp là do công cha công mẹ , chứ đâu nhờ các ngươi . 
Thể hiện sự tôn trọng , lịch sự 
Thể hiện sự kiêu căng , thô lỗ , coi thường người đối thoại 
5. Những từ nào chỉ người nói ? 
6. Những từ nào chỉ người nghe ? 
7. Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới ? 
Qua cách xưng hô đối đáp 
 giữa Cơm , Gạo , Hơ Bia , 
 em hãy cho biết : 
I - Nhận xét : 
Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây 
- Những từ nào chỉ người nói ? 
 - Những từ nào chỉ người nghe ? 
- Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới ? 
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười , lại không biết yêu quý cơm gạo . Một hôm , Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung . Thấy vậy , cơm hỏi : 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo , sao chị khinh rẻ 
 chúng tôi thế ? 
 Hơ Bia giận dữ : 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ , chứ đâu nhờ 
 các ngươi . 
 Nghe nói vậy , thóc gạo tức giận lắm . Đêm khuya , chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng . 
 - Những từ chỉ người nói : 
chúng tôi , ta 
- Những từ chỉ người nghe : 
chị , các ngươi 
 - Những từ chỉ người hay vật được nh ắ c tới : 
chúng 
2. Theo em , cách xưng hô của mỗi nhân vật ở đoạn văn trên thể hiện thái độ của người nói như thế nào ? 
* Cơm tự xưng là chúng tôi và gọi Hơ Bia là chị 
 * Hơ Bia tự xưng ta , gọi cơm là các ngươi 
- thể hiện thái độ lịch sự , tôn trọng . 
- thể hiện thái độ kiêu căng , thô lỗ , coi thường người nói chuyện với mình . 
3. Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô : 
- Với thầy , cô : 
- Với bố , mẹ : 
- Với anh , chị , em : 
- Với bạn bè : 
em , con 
con 
em , anh ( chị ) 
tôi , tớ , mình , cậu hoặc xưng là tên 
Câu hỏi thảo luận 
1) Đại từ xưng hô là gì ? Em hãy nêu một số đại từ xưng hô mà em biết . 
2) Bên cạnh đó , người Việt Nam ta còn dùng những danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô là những từ nào ? 
3) Khi xưng hô , cần chú ý lựa chọn đại từ xưng hô như thế nào cho lịch sự ? 
II- Ghi nhớ : 
Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp : tôi , chúng tôi ; mày , chúng mày ; nó , chúng nó , 
2. Bên cạnh các từ nói trên , người Việt Nam còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc , tuổi tác , giới tính : ông , bà , anh , chị , em , cháu , thầy , bạn ,  
3. Khi xưng hô , cần chú ý chọn từ cho lịch sự , thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới . 
III. Bài tập : 
1. Tìm các đại từ xưng hô và nhận xét về thái độ , tình cảm của nhân vật khi dùng mỗi đại từ trong đoạn văn sau : 
 Trời mùa thu mát mẻ . Trên bờ sông , một con rùa đang cố sức tập chạy . Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai : 
 - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à ! 
 Rùa đáp : 
 - Anh đừng giễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn ! 
 Thỏ ngạc nhiên : 
 - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó . 
Ho ạt động 3 : Luyện tập 
Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à ! 
Anh đừng giễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn ! 
Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao?Ta chấp chú em một nửa đường đó . 
Bài 1: 
Kiêu căng , coi thường rùa 
Tự trọng , lịch sự với thỏ 
Nêu yêu cầu bài tập và cho biết 
đoạn văn có những nhân vật nào ? 
Bài 2: 
Bồ Chao 
Tu Hú 
Bồ Các và các bạn 
 2. Chọn các đại từ xưng hô tôi , nó , chúng ta thích hợp vào mỗi ô trống : 
 Bồ chao hốt hoảng kể với các bạn : 
- .. và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn , chợt Tu Hú gọi : “ kìa , cái trụ chống trời .” . ngước nhìn lên . Trước mắt là những ống thép dọc ngang nối nhau chạy vút tận trời xanh .  tựa như một cái cầu xe lửa đồ sộ không phải bắt ngang sông , mà dựng đứng trên tời cao . 
Thấy vậy , Bồ Các mới à lên một tiếng rồi thong thả nói : 
 -  cũng từng bay qua cái trụ đó .  cao hơn tất cả những ống khói , những trụ buồm , cột điện mà  thường gặp . Đó là trụ điện cao thế mới được xây dựng . 
 Mọi người hiểu rõ sự thực , sung sướng thở phào . Ai nấy cười to vì thấy Bồ Chao quá sợ sệt . 
 Theo Võ Quãng 
Tôi 
 tôi 
 nó 
 nó 
 chúng ta 
 Tôi 
1. Tìm các đại từ xưng hô và nhận xét về thái độ , tình cảm của nhân vật khi dùng mỗi đại từ trong đoạn văn sau : 
 - Các đại từ xưng hô : 
anh , tôi , ta , chú em , 
 - Thỏ xưng là ta , gọi Rùa là chú em . 
 - Rùa xưng là tôi , gọi Thỏ là anh . 
* Thái độ : Tôn trọng , lịch sự với Thỏ . 
* Thái độ : Kiêu căng , coi thường Rùa . 
Bài 2 : Chọn các đại từ xưng hô tôi , nó , chúng ta thích hợp với mỗi ô trống : 
III. Bài tập : 
CUÛNG COÁ - DAËN DOØ