Bài giảng Bài 15: Phong trào cách mạng ở Trung Quốc và Ấn Độ (1918-1939)

iến thức
- Nét chính của phong trào Ngũ Tứ-Sự hình mở đầu cho phong trào cách mạng dân chủ ở Trung Quốc. Nét chính của phong trào cách mạng trong giai đoạn tiếp. (Thập niên 20 và 30 của thế kỷ XIX)
- Nét chính của phong trào cách mạng ấn Độ. Từ đó hiểu được đặc điểm của phong trào cách mạng ấn Độ là do giai cấp tư sản lãnh đạo mà đứng đầu là Đảng Quốc đại.
2. Về kỹ năng
- Rèn kỹ năng phân tích tư liệu. Từ đó hiểu được bản chất, ý nghĩa của sự kiện lịch sử.
- Rèn luyện kỹ năng so sánh, đối chiếu để hiểu được đặc điểm và bản chất của sự kiện.
3. Về tư tưởng
- Bồi đưỡng nhận thức đúng đắn về tính tất yếu của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc của các dân tộc bị áp bức giành độc lập.
- Nhận thức sụ mất mát, sụ hy sinh, khó khăn và gianh khổ của các dân tộc trên cong đướng đấu tranh giành độc lập. Từ đó hiểu được giái trị vĩnh hằng của chân lý:"Không có gì quý hơn độc lập, tự do".
II. Thiết bị-tài liệu lịch sử:
- Ảnh và tư liệu giới thiệu tiểu sử của Mao Trạch Đông, M.Ganđi.
- Đoạn trích "Cương lĩnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc" (7/1922)
- Tư tưởng của Ganđi.
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Kiểm tra bài cũ:
- Câu hỏi 1: Nêu ngắn gọn các giai đoạn phát triển của Nhật Bản trong những năm 1918-1939?
- Câu hỏi 2: Quá trình quân phiệt hóa diễn ra ở Nhật Bản như thế nào? Nét khác với Đức?
2. Giới thiệu bài mới:
Sau khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, thắng lợi của cách mạng tháng Muời đã có ảnh hưởng sâu sắc tới cục diện thế giới. Từ năm 1918 kéo dài suốt 20 năm đến chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, châu á đã có những biến chuyển to lớn về kinh tế, chính trị, xã hội. Những điếu đó đã khiến cuộc đấu tranh giành độc lập ở đây cũng có những bước phát triển mới, ta tìm hiểu điều này qua phong trào cách mạng ở Trung Quốc, ấn Độ. Hai nước lớn này ở châu á và cũng chính là nội dung chính của bài này.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cần đạt
* Hoạt động 1:
- GV nêu câu hỏi gợi ý HS nhớ lại những kiến thức về lịch sử Trung Quốc thời phong kiến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
s Em giới thiệu những hiểu biết của mình về Trung Quốc trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX? GV gợi mở, dẫn dắt để tạo không khí sôi nổi? (Gợi nhở qua các hình ảnh) Triều đại cuối cùng? Nhân vật Phổ Nghi? Tôn Trung Sơn? Viên Thế Khải? Bức ảnh "Chiếc bánh ga tô bị cắt ..."? Mâu thuẫn cơ bản trong xã hội? Nhiệm vụ cách mạng của Trung Quốc?
- GV nhận xét, bổ sung và đưa HS vào nội dung cơ bản. Tiếp theo chặng sử đó 20 năm tiếp theo (Từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất đến năm 1939), phong trào cách mạng Trung Quốc đã có những bước phát triển mới. Mở đầu là phong trào Ngũ Tứ (Giải thích tên gọi)
* Hoạt động 2: Làm việc cả lớp. Tự đọc SGK trang 83 để suy nghĩ và trả lời câu hỏi sau:
sNét chính của phong trào "Ngũ Tứ" (Nguyên nhân, lực lượng tham gia, địa bàn, mục đích)
- Gọi HS trả lời, GV nhận xét và chốt ý.
- Nguyên nhân (Yếu tố bên trong là quyết định bất công của các nước đế quốc, bên ngoài là ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười)
- Phong trào bắt đầu từ học sinh, sinh viên ở Bắc Kinh sau đã lan nhanh chóng lôi cuốn ... lan ra khắp ...
s Nét mới và ý nghĩa của phong trào này?
- HS trả lời, tranh luận, bổ sung rồi GV chốt lại. 
- Nét mới đó là lực lượng giai cấp công nhân tham gia với vai trò nòng cốt (Trưởng thành và trở thành lực lượng chính trị độc lập)
- Đó là mục tiêu đấu tranh chống đế quốc và phong kiến. Không chỉ dừng lại chống phong kiến như cuộc cách mạng Tân Hợi 1911 (Đánh đổ triều đình Mãn Thanh)
- Đây chính là bước chuyển từ cách mạng dân chủ kiểu cũ sang cách mạg dân chủ kiểu mới. Là mốc mở ra thời kỳ cách mạng ở Trung Quốc.
*Hoạt động 3: Làm việc cá nhân
- GV chuyển tiếp. Từ sau phong trào Ngũ Tứ, cách mạng Trung Quốc đã có những chuyển biến sâu sắc, điều đó được thể hiện qua các sự kiện nào?
- HS trả lời-GV nhận xét và chốt lại
- Việc truyển bá chủ nghĩa Mác-Lênin ngày càng sâu rộng.
- Nhiều nhóm cộng sản được thành lập. Trên sự chuyển biến mạnh mẽ của giai cấp công nhân cùng sự giúp đỡ của quốc tế cộng sản, tháng 7/1921: Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập. Sự kiện này đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của giai cấp công nhân Trung Quốc. Đồng thời mở ra thời kỳ giai cấp vô sản đã có chính đảng của mình để từng bước nắm ngọn cờ cách mạng.
- GV sơ kết: 20 năm, phong trào cách mạng Trung Quốc phát triển (Vô sản- Tư sản quyết liệt) Sự lớn mạnh của giai cấp công nhân Trung Quốc với vai trò Đảng Cộng sản
I. Phong trào các mạng ở Trung Quốc (1919-1939)
1. Phong trào Ngũ Tứ và sự thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc
* Diễn biến chính
- Ngày 4/5/1919, đã nổ ra cuộc biểu tình của 3000 sinh viên, học sinh yêu nước Bắc Kinh nhằm phản đối âm mưu xâu xé, nô dịch của các nước đế quốc.
- Từ Bắc Kinh PT nhanh chóng lan rộng trong cả nước lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là giai cấp công nhân. 
- Ý nghĩa:
+ PT có ý nghĩa to lớn trong lịch sử Trung Quốc, mở đầu cao trào chống đế quốc, chống phong kiến ở Trung Quốc.
+ Đánh dấu bước chuyển từ CMDCTS kiểu cũ sang CMDCTS kiểu mới
+ Giai cấp công nhân bước lên vũ đài chính trị với tư cách là một lực lượng cách mạng độc lập và dần giải phóng nhân dân Trung quốc.
- Sự thành lập Đảng Cộng Sản Trung Quốc
+ Sau PT Ngũ tứ, việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin phát triển nhanh chóng.
+ Tháng 7/1921: Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời đánh dấu bước ngoặt quan trọng của cách mạng Trung Quốc.
2. Chiến tranh Bắc Phạt (1926-1927) và nội chiến Quốc-Cộng (1927-1937)
(Đọc thêm)
- GV gợi mở giúp học sinh nhớ lại những kiến thức đã học ở lịch sử lớp 10.
sTrang sử đầu tiên của người Ấn Độ? Dòng sông Hằng, sông Ấn gợi cho em nhớ hình ảnh nào về Ấn Độ? Tại sao Ấn Độ là quê hương của các tôn giáo lớn? Vương triều Gúp ta? Thời kỳ phong kiến?
- Sau đó GV nhận xét, nhấn mạnh những nét đặc sắc của Ấn Độ thời Cổ-Trung đại rồi vào phần bài học.
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, cũng như Trung Quốc và các nước ở Châu Á, làn sóng đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ngày càng sôi nổi, mạnh mẽ.
* Hoạt động 1: Làm việc độc lập
s GV nêu câu hỏi: Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, nguyên nhân nào đưa đến cuộc đấu tranh chống thưc dân Anh ở ấn Độ ngày dâng cao? 
- GV gọi HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. Cuối cung, GV chốt lại:
- Chiến tranh thế giới thứ nhất đẩy nhân dân ấn Độ vào cảnh sống cung cực (Hậu quả của chiến tranh Anh trút lên nhân dân ấn Độ)
- Sau chiến tranh, chính quyền Anh tăng cường bóc lột ban hành đạo luật hà khắc gây ra những mâu thuẫn giữa nhân dân ấn Độ và chính quyền thực dân trở nên căng thẳng. Điều đó đã đưa đến làn sóng đấu tranh chống thực dân Anh dâng cao khắp ấn Độ trong những năm 1918-1922 và đặc biệt hậu qủa nặng nề của cuộc khủng hoảng 1929-1933 lại làm bùng lên làn sóng đấu tranh mới.
* Hoạt động 2: Làm việc nhóm, điền vào phiếu học tập (Đơn vị bàn)
- Nét chính của phong trào đấu tranh thời kỳ (1918-1922)
+ Người lãnh đạo:
+ Phương pháp đấu tranh:
+ Lực lượng tham gia:
+ Sự kiện tiêu biểu:
+ Kết quả: Đầu thế kỷ XX, phong trào cách mạng ở ấn Độ có nét gì mới?
- GV bổ sung và nhấn mạnh trong thời kỳ:
- Cuối 1925: Đảng Cộng sản ra đời nhưng trong bối cảnh lịch sử ở ấn Độ, chính đảng công nhân chưa nắm quyền lãnh đạo cách mạng giải phóng dân tộc.
sTại sao Đảng Quốc đại chủ trương đấu tranh bằng hòa bình?
- Xuất phát từ tư tưởng của M.Gan-đi, gia đình ông theo ấn Độ giáo. Thuộc phái Gia-in. Giáo lý của phái được xây dựng trên hai nguyên tắc chủ yếu:
+ Ahimsa: Tránh làm điều ác, kiêng ăn thịt, tránh sát hại sinh linh.
+ Satiagiaha: Kiên trì chân lý, kiên trì tin tưởng, không dao động và mất lòng tin sẽ thực hiện mong muốn.
+ 1929-1939: Phong trào bất hợp tác với thực dân Anh do Gan-đi khởi xướng đã được mọi người ủng hộ. ông là người nêu gương trước. Ông gửi trả phó vương Ấn Độ 2 tấm huy chương cùng tấm bài vàng mà chính phủ Anh tặng ông. Một số người trả lại văn bằng, chức sắc. Con ông là trạng sư ở Can-cút-ta trả bằng, không bước vào tòa án người Anh. Học sinh bỏ học, tự mở trường riêng dạy lẫn nhau...
(Có thể kể cuuộc đấu tranh chống độc quyền muối)
+ Để đối phó, thực dân Anh tăng cường khủng bố, đàn áp, thực hiện chính sách mua chuộc, chia rẽ hàng ngũ cách mạng. Tuy nhiên, phong trào vẫn diễn ra sôi động nhưng tháng 9/1939: Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, phong tráo cách mạng ở Ấn Độ chuyển sang thời kỳ mới.
II. Phong trào độc lập dân tộc ở ấn Độ (1918-1939)
1. Phong trào độc lập dân tộc trong những năm 1918-1929
- Nguyên nhân: do hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất và chính sách bóc lột, đạo luật hà khắc của thực dân Anh dẫn đến mâu thuẫn xã hội gay gắt.
- Lãnh đạo : do Đảng Quốc đại lãnh đạo đứng đầu là M.Gan-đi .
- Hình thức đấu tranh: hòa bình, bất bạo động, bất hợp tác – không sử dụng đấu tranh bạo lực, chỉ biểu tình, bãi công, bãi khóa, tẩy chay hàng hóa Anh...
- Lực lượng tham gia: học sinh, sinh viên, công nhân và lôi cuốn đông đảo mọi tầng lớp nhân dân.
- Sự lớn mạnh của giai cấp công nhân đã đưa tới cuối năm 1925: Đảng Cộng sản Ấn Độ được thành lập.
2. Phong trào độc lập dân tộc trong những năm 1929-1939
(đọc thêm)
4. Sơ kết bài học
- Củng cố:
1. Điền bảng về các sự kiện cách mạng ở Trung Quốc:
Thời gian
Nội dung sự kiện
4/5/1919
Phong trào Ngũ Tứ
7/1921
Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời
12/4/1927
Tưởng Giới Thạch tiến hành tàn sát, khủng bố những người cộng sản
10/1934
Hồng quân phá vây, tiến hành cuộc Vạn lý Trường Chinh.
1/1935
Họi nghị Tuân Nghĩa-Mao Trạch Đông trở thành người lãnh đạo
7/1937
Nhật tiến hành chiến tranh, Quốc-Cộng hợp tác lần hai cùng kháng chiến chống Nhật.
2. Câu hỏi: Nhận xét và so sánh điểm khác nhau giữa phong trào cách mạng Trung Quốc với ấn Độ ? 
- Người lãnh đạo.
- Hình thức đấu tranh.
-Dặn dò:
1. Trả lời câu hỏi 1; 2 trang 87.
2. Sưu tầm, giới thiệu về cuộc đời và hoạt động của Mao Trạch Đông và M.Gan-đi.
3. Đọc bài 16.
Phụ lục
Phiếu học tập phong trào cách mạng Ấn Độ (1918-1939)
1918-1922
1. Vai trò lãnh đạo
Đảng Quốc đại
2. Hình thức đấu tranh
Hòa bình, không sử dụng