Giáo án môn Lịch sử 8 - Bài 27 - Tiết 42: Khởi nghĩa Yên thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỷ XIX

Ngày soạn: 15/3/11
Ngày giảng: 8c: 17/3/11
Bài 27
Tiết 42
Khởi nghĩa yên thế và phong trào chống pháp
của đồng bào miền núi cuối thế kỷ XIX.
I. Mục tiêu bài học
1.Kiến thức: HS nhận biết được: 
Đặc điểm một loại hình đấu tranh vũ trang chống Pháp cuối thế kỉ XIX- phong trào không có sự chi phối của tư tưởng Cần vương. Biết được cuộc Khởi nghĩa Yên Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX.
Nguyên nhân bùng nổ, diễn biến, kết quả, nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của khởi nghĩa Yên Thế.
2.Kĩ năng: HS có kĩ năng miêu tả, tường thuật,sử dụng lược đồ, đối chiếu so sánh, phân tích đánh giá sự kiện lịch sử. 
3.Thái độ: Khắc sâu hình ảnh người nông dân Việt Nam: cần cù, chất phác, yêu tự do, căm thù quân xâm lược. Biết ơn người anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám.
II: Chuẩn bị:
1.Giáo viên: Lược đồ KN Yên Thế, bảng phụ.
 2.Học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà. đọc và nghiên cứu SGK.
III. Phương pháp: Sử dụng đồ dùng trực quan, miêu tả, tường thuật, đàm thoại.
IV. Tổ chức dạy học.
1.ổn định: 8c: (1’)
2.Kiểm tra bài cũ. (4’)
? KN Ba Đình, Bãi Sậy diễn ra ntn? Điểm khác nhau về căn cứ Ba Đình - Bãi Sậy?
? Vì sao nới cuộc KN Hương Khê là tiêu biểu nhất trong PT Cần Vương?
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Giới thiệu bài. (1’)
Trong cao trào vũ trang chống Pháp cuối thế kỉ XI X, bên cạnh các cuộc khởi nghĩa do văn thân sĩ phu lãnh đạo còn có các cuộc khởi nghĩa tự phát của nông dân. Tiêu biểu nhất là cuộc đấu tranh của nông dân Yên Thế, tỉnh Bắc Giang do Hoàng Hao Thám lãnh đạo.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
Hoạt động 1. Tìm hiểu Tìm hiểu khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913)
Mục tiêu: Hiểu được 
HS nhận thức được nguyên nhân bùng nổ, diễn biến, kết quả, nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Yên Thế.
Thời gian: 14’
GV treo lược đồ giới thiệu địa hình, con người của vùng đất này.
HS quan sát và nhận xét về căn cứ.
HS theo dõi SGK đoạn "Tình hình...đấu tranh" và cho biết vì sao nông dân Yên Thế nổi dậy đấu tranh?
GV giải thích rõ vì sao người dân Yên Thế lại căm ghét bọn thực dân, phong kiến (phần lớn ở đây là dân ngụ cư, đã từng phải troón tránh phu phen tạp dịch, thiên tai, dịch họa). Họ gan góc, dũng cảm, yêu cuộc sống tự do và sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ cuọc sống đó. -> Cuộc khởi nghĩa ắt đầu từ khi thực dân Pháp hành quân lên Yên Thế.
GV sử dụng lược đồ tường thuật tóm tắt 3 giai đoạn của cuộc khởi nghĩa.
HS theo dõi và ghi tóm tắt.
GV giới thiệu về Hoàng Hoa Thám: xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo ở Hưng Yên. Nhìn trong ảnh ta thấy ông có vóc người vạm vỡ, mặc áo dài đen dầu vấn khăn, mắt một mí. Là người mưu trí dũng cảm, căm thù thực dân và phong kiến, luôn trung thành với những người có cùng cảnh ngộ, hết lòng thương yêu nghĩa quân.
GV nêu vấn đề: Tại sao 2 lần Đề Thám xin giảng hòa Pháp đều chấp nhận?
H: Vì quân Pháp cũng bị tổn thất nhiều cần có thời gian để khôi phục , hơn nữa Pháp chấp nhận giảng hòa nhằm mục đích tìm cách mua chuộc dụ dỗ Đề thám đầu hàng.
GV cung cấp thông tin trong lần giảng hòa lần 2 nghĩa quân có nhiều hoạt động đáng chú ý.
GV nêu vấn đề: Vì sao khởi nghĩa thất bại?
Hs trình bày
Gv nận xét kết luận.
? Tại sao khởi nghĩa Yên Thế tồn tại lâu hơn bất cứ cuộc khởi nghĩa nào trong phong trào Cần Vương?
H: Lực lượng tham gia đông đảo, nhiệt tình, chiến đấu dũng cảm bền bỉ dưới sự lãnh đạo của một vị chỉ huy mưu trí dũng cảm. Sáng tạo trong cách đánh: bắt con tin, đánh du kích, tránh chỗ mạnh đánh chỗ yếu...
? Khởi nghĩa Yên Thế có ý nghĩa như thế nào?
GV nêu vấn đề HS thảo luận nhóm (4p) : Khởi nghĩa Yên Thế có những đặc điểm gì khác so với các cuộc khởi nghĩa cùng thời?
GV phát phiếu học tập. HS thực hiện yêu cầu và đại diện báo cáo kết quả.
GV nhận xét và kết luận.
Tên phong trào
Thời gian
Lãnh đạo
Quy mô
Tính chất
Nguyên nhân thất bại
Cần Vương
10 năm
Văn thân sĩ phu
rộng
giai cấp dân tộc
- Hạn chế khẩu hiệu chiến đấu.
- Hoạt động thiếu thống nhất
Yên Thế
30 năm
nông dân
hẹp
dân tộc
-Bó hẹp trong một địa phương; bị cô lập; lực lượng chênh lệch; thiếu giai cấp tiên tiến lãnh đạo.
Hoạt động 2. Tìm hiểu Tìm hiểu phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi.
Mục tiêu: HS nhận thức được phong trào ĐT chống Pháp của đồng bào các dân tộc miền núi.
Thời gian: 14’
GV treo bảng phụ niên biểu phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi.
HS theo dõi và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX? 
GV bổ sung nguyên nhân thất bại (yếu tố đặc thù của các thủ lĩnh người dân tộc: trình độ giác ngộ còn thấp, đời sống khó khăn, dễ bị kẻ thù mua chuộc, dụ dỗ).
I. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913)
* Căn cứ: nằm ở phía tây bắc tỉnh Bắc Giang, địa hình hiểm trở.
1. Nguyên nhân
- Đời sống nông dân cực khổ.
- Pháp mở rộng phạm vi chiếm đóng.
2. Diễn biến
a. Giai đoạn 1 (1884 - 1892)
- Nghĩa quân hoạt động riêng lẻ.
- Thủ lĩnh có uy tín là Đề Nắm
- Tháng 4/ 1892 Đề Thám là chỉ huy tối cao của phong trào.
b. Giai đoạn 2( 1893 - 1908)
- Do lực lượng chênh lệch Đề Thám giảng hòa với Pháp (10/1894).
- Đề Thám chủ động xin giảng hòa lần 2 (12/1897).
- Đề Thám cho khai khẩn đồn điền Phồn Xương, tích lũy lương thực, xây dựng quân đội tinh nhuệ...
c. Giai đoạn 3 (1909 - 1913)
- Đầu năm 1909 Pháp tập trung lực lượng mở cuộc tấn công có quy mô lên Yên Thế.
- Ngày 10/2/1913, Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.
3. Kết quả
- Khởi nghĩa thất bại
*Nguyên nhân: Hoạt động bó hẹp trong một địa phương; bị cô lập; lực lượng chênh lệch; thiếu giai cấp tiên tiến lãnh đạo.
4. ý nghĩa
 - Khởi nghĩa Yên Thế đã viết nên những trang sử vẻ vang, chứng minh khả năng hùng hậu của giai cấp nông dân trong lịch sử chống đế quốc xâm lược.
II. Phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi.
- Phong trào nổ ra kịp thời, mạnh mẽ, lâu dài góp phần làm chậm quá trình bình định của thực dân Pháp. 
-> đều bị thất bại.
4. Củng cố: (2’)
GV khái quát nội dung bài học.
5. Hướng dẫn học bài: (1’)
- Bài cũ: đọc lại vrở ghi và SGK trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
- Bài mới: đọc và nghiên cứu tài liệu lịch sử đại phương.