Tiểu luận Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng

ều em phải ở trọ để học.
Cơ sở hạ tầng của Huyện còn kém, đường liên xã rất khó đi mà chỉ đến trung tâm xã còn các bản làng thì vẫn còn phải đi trên các con đường nhỏ tự mở.
Kinh tế địa phương chủ yếu là nông nghiệp, cả Huyện chỉ có 1 làng nghề làm thợ rèn, diện tích chủ yếu là núi nên sản lượng nông nghiệp rất thấp chỉ đủ ăn không có tích luỹ. Học sinh miền núi không phải nộp học phí nhưng nhiều gia đình cũng không lo được cho con cái đi học. Học sinh sau khi học xong lớp 12 đa số ở nhà làm ruộng, đó là nguồn nhân lực lao động chủ yếu của địa phương.
Trường THPT Quảng Uyên là trường trung tâm của Huyện những số học sinh bỏ học hàng năm là khá lớn Trung bình 1 năm bở trên 30 em đội ngũ cán bộ giáo viên thiếu trầm trọng lại không đồng bộ, chất lượng đội ngũ thấp.
Giáo viên tự nhiên thiếu nhiều, các môn xã hội tạm đủ cụ thể như sau:
 SL-CL đội ngũ
Năm
Tổng số
CB quản lý
Sau Đại học
Đại học
Cao đẳng
GV
Lớp
Hiệu trưởng
Phó
2003-2004
38
28
1
2
1
32
6
2004-2005
39
30
1
1
1
35
4
2005-2006
39
32
1
2
1
35
4
- Tình hình xã hội:
Sau khi học xong lớp 12 đa số học sinh ở nhà nên các tệ nạn xã hội đang có chiều hướng gia tăng và đã thâm nhập vào nhà trường gây nên nỗi lo và bức xúc cho nhà trường và cả xã hội. Nhà trường đang cùng với UBND Huyện bàn bạc và đã có các phương án để giải quyết số lao động dưa thừa này.
2.2. Một số kết quả đã đạt được:
Trong năm 2004-2005 trường đã được 1 số kết quả đáng khích lệ về mặt học tập và tu dưỡng rèn luyện.
+ Đội ngũ cán bội quản lý và giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp. Và coi nó là một môn học quan trọng như các môn học khác.
+ Trong kế hoạch năm học 2005-2006 đã có kế hoạch hoạt động GDHN cho học sinh các khối cụ thể:
Khối 10: Định hướng nghề
Khối 11: Tư vấn nghề
Khối 12: Học nghề
Thực hiện mời cán bộ trung tâm tư vấn và giới thiệu việc làm tỉnh Cao Bằng và liên kết với trung tâm Giáo dục KTTH- Hướng nghiệp- Dạy nghề tỉnh
+ Hiện nay biên độ dao động trong việc chọn nghề, hiểu biết nghề đã ổn định hơn theo sơ đồ
Hàng năm nhà trường đã lập kế hoạch năm học về việc huy động các nguồn lực xã hội phục vụ cho hướng nghiệp thông báo cho giáo viên và học sinh tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước nói chung và của địa phương; nhu cầu sử dụng nguồn lao động chỉ đạo và kiểm tra công tác hướng nghiệp của giáo viên, phối hợp các hình thức hướng nghiệp trong và ngoài nhà trường. Kết hợp với địa phương trong việc sử dụng hợp lý học sinh ra trường cuối năm tổ chức bàn giao học sinh cho địa phương.
- Thông qua các bộ môn văn hoá cơ bản, qua các bộ môn kỹ thuật, sinh hoạt hướng nghiệp và đặc biệt thông qua hoạt động lao động và dạy nghề phổ thông, nhà trường đã tiến hành giáo dục hướng nghiệp cho bộ phận lớn học sinh.
Trong năm học 2003-2004 trường đã liên kết với trung tâm GDTH- Hướng nghiệp dạy nghề tỉnh Cao Bằng cử người về tư vấn cho học sinh khối 11 và đã có 95% học sinh tham gia học nghề phổ thông.
Năm học 2004-2005 sau khi được tư vấn nghề đã có 100% học sinh khối 11 tham gia học nghề phổ thông và bước đầu nhiều em dã bộc lộ các năng khiếu về nghề nghiệp trong năm học 2005-2006 tất cả học sinh được tham gia hoạt động sinh hoạt hướng nghiệp. Học sinh khối 12 được tư vấn hướng nghiệp trước khi làm hồ sơ tuyển sinh ĐH, CĐ, THCN.
+ Nhà trường đã tính một phần kinh phí dành cho hoạt động Dạy và học vào hoạt động sinh hoạt hướng nghiệp.
+ Chính quyền địa phương và phụ huynh đã bắt đầu quan tâm đến các hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
Qua các đợt hoạt động GDHN học sinh và phụ huynh đã có cái nhìn cụ thể hơn với những ngành nghề mà xã hội đang có nhu cầu và đã có ý thức quan tâm hơn với những nghề mà địa phương đang có. Nhiều em đã quyết tâm làm kinh tế trang trại đưa sản phẩm nông nghiệp trở thành hàng hoá để tham gia thị trường mang lại lợi ích thiết thực cho quê hương.
2.3. Một số tồn tại của công tác quản lý GDHN ở trường THPT Quảng Uyên- Cao Bằng
Nhà trường chưa quan tâm đầu tư nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch, chương trình nội dung, phương pháp giáo dục hướng nghiệp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, và đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế xã hội.
- Những năm qua đa số học sinh lựa chọn hướng học tập, định hướng nghề nghiệp chỉ theo cảm tính cá nhân và gia đình hoặc ảnh hưởng của bạn bè. Sự lựa chọn nghề mang đậm tính chất chủ quan và phiến diện, thiếu tính thực tiễn và không phù hợp với xu thế, phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Hầu hết học sinh sau khi tốt nghiệp THPT thì lại chỉ muốn thi vào các trường Đại học, coi đó là hướng duy nhất để lập thân, lập nghiệp. Cả học sinh và cha mẹ các em đều chưa chú ý đúng mức đến điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của địa phương và của đất nước.
- Công tác GDHN còn nhiều bất cập hạn chế như:
+ Hoạt động SHHN và tư vấn hướng nghiệp còn chưa được tổ chức đồng bộ ở các địa phương. Các giờ học giáo dục hướng nghiệp nhiều khi còn mang tính hình thức, nghèo nàn nội dung.
- Khó khăn lớn nhất là việc sử dụng chưa hợp lý học sinh tốt nghiệp PTTH hiện nay. Một số tốt nghiệp THPT không muốn trở về địa phương sản xuất vì nhiều địa phương không có kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, do đó không có qui hoạch đào tạo cán bộ, sử dụng lao động tại chỗ. Mặt khác chất lượng hướng nghiệp dạy nghề, đào tạo tay nghề của các cơ sở đào tạo hiện nay không đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp đạt ra ở địa phương trong cơ chế thị trường.
- Tổ chức hoạt động hướng nghiệp còn lúng túng chưa gắn với thực tế địa phương. Địa bàn nhà trường đóng khá đa dạng về ngành nghề: như nghiệp, nông nghiệp, buôn bán Mặc dầu ngành nghề khá đa dạng như vậy nhưng kinh tế ở các ngành chưa phát triển, phân công lao động còn hạn chế, lực lượng lao động dôi dư còn nhiều . Một số ngành nghề truyền thống không đủ điều kiện phát triển, một số ngành nghề như trồng nấm cũng mới hình thành.
2.4. Nguyên nhân và một số vấn đề đặt ra việc giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
2.4.1. Nguyên nhân
- Nhận thức của một số lãnh đạo địa phương, một số lãnh đạo, cán bộ quản lý nhà trường, giáo viên, gia đình và bản thân học sinh về công tác hướng nghiệp còn hạn chế, chưa rõ ràng đúng đắn. Họ chưa thật hiểu rõ về vai trò và tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông đối với bản thân học sinh nói riêng và đối với sự phát triển kiến thức xã hội nói chung.
- Nhà trường không làm thay đổi được một số vấn đề xã hội liên quan đến công tác hướng nghiệp như vấn đề việc làm, tuyển chọn nghề, chế độ đãi ngộ với các nghề. Nhà trường không làm thay đổi được nhận thức của cha mẹ học sinh về vấn đề hướng nghiệp.
- Sự bất cân đối trong hệ thống giáo dục quốc dân dẫn đến sự mất cân đối trong sự phân luồng học sinh sau tốt nghiệp trung học phổ thông.
- Giáo viên làm công tác tư vấn nghề, hướng nghiệp chưa được đào tạo, chưa có giáo viên chuyên trách.
- Còn thiếu các tài liệu hướng dẫn về nội dung của tài liệu còn nghèo nàn, thiếu hấp dẫn, chương trình chưa thật sự rõ nét, chưa phù hợp thực tiễn.
- Chương trình học các môn văn hoá và tâm lý thi cửa còn quá nặng nề.
- Cơ sở vật chất phục vụ lao động sản xuất – hướng nghiệp- dạy nghề còn quá thiếu thốn, trường không có xưởng cho học sinh lao động, không có một số thiết bị trực quan phục vụ sinh hoạt hướng nghiệp.
2.4.2. Một số vấn đề đặt ra cần giải quyết trong công tác chỉ đạo hoạt động GDHN
Qua thực tế đã đạt được và một số tồn tại trong công tác quản lý GDHN của trường THPT Quảng Uyên bản thân tôi nhận thấy rằng để làm tốt công tác này cần có các giải pháp sau
+ Nâng cao nhận thấy về GDHN của cán bộ quản lý các cấp và đội ngũ nhà giáo.
- Bộ GD-ĐT và các ban ngành chức năng kết hợp với UBND các cấp cần có phương thức đào tạo. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên một cách chính quy giúp đội ngũ này nâng cao tốc độ để có thể định hướng, tư vấn và dạy nghề phổ thông một cách cơ bản có tính hệ thống.
+ Cần đổi mới cơ chế chính sách đối với giáo viên phụ trách công tác GDHN, tư vấn HN.
Chương 3: Một số biện pháp tổ chức quản lý hoạt động GDHN ở trường THPT
3.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý các cấp giáo viên và học sinh cũng như xã hội về công tác GDHN trong trường phổ thông.
+ Phải coi hoạt động GDHN là một công việc thường xuyên và liên tục mang tính hệ thống và quan trọng như các môn khoa học cơ bản khác phải tuân theo quy trình hướng nghiệp.
Định hướng nghề
Chọn nghề
Thích ứng nghề
Học nghề
Phù hợp nghề
Chọn nghề
Đào tạo lại
Bồi dưỡng
+ Trong trường phải thành lập ban chỉ đạo hướng theo cấu trúc sau:
Hiệu trưởng
Ban hướng nghiệp nhà trường
Cơ sở sản xuất
Trung tâm kỹ thuật TH-HN
Thư viện nhà trường
Tổ chức xã hội
Ban đại diện phụ huynh
Tổ chức đoàn thanh niên
Y tế nhà trường
Giáo viên bộ môn
Giáo viên chủ nhiệm
Việc xây dựng hệ thống và cấu trúc của hệ thống hướng nghiệp trong trường THPT thể hiện những mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa các bộ phận trong trường và ngoài xã hội. Đồng thời thể hiện vai trò, trách nhiệm của Hiệu trưởng. Nhiệm vụ của Hiệu trưởng là chịu trách nhiệm chung về kế hoạch và điều hành toàn bộ quá trình thực hiện HĐHN trên các mặt cơ bản:
- Phương hướng triển khai HĐHN nhà trường trên cơ sở đường lối chủ trương hướng nghiệp của Nhà nước và tình hình thực tế của địa phương.
- Sắp xếp và ổn định kế hoạch hướng nghiệp cho cân đối hợp lý với kế hoạch toàn diện của năm học do Bộ giáo dục và đào tạo qui định.
- Kiểm tra đôn đốc việc thực hiện kế hoạch của ban hướng nghiệp trên một số mặt quan trọng như nội dung, thời gian, phương tiện, nhân lực và hiệu quả, giáo dục của hoạt động hướng nghiệp.
- Xét duyệt và phê chuẩn kế hoạch hướng nghiệp, các hợp đồng kinh tế và các văn bản kết nghĩa, hợp tác trong quá trình thực hiện hoạt động hướng nghiệp với các cơ quan bạn.
- Chịu trách nhiệm trước cơ quan chỉ đạo cấp trên về kết quả toàn diện của hoạt động hướng nghiệp.
Ban hướng nghiệp trước cơ quan chỉ đạo cấp trên về kết quả toàn diện của hoạt động hướng nghiệp. Có đại diện các thành phần chủ yếu như ở trong sơ đồ cấu trúc trên.
Phụ trách ban hướng nghiệp là một đồng chí