Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng văn học - chữ viết ở thể loại truyện

 nhà trường đã phát động lên tôi đã lựa chọn đề tài" Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen V¨n häc vµ ch÷ viÕt thể lo¹i truyÖn cho løa tuæi 4-5 tuæi
II. NHỮNG THUẬN LỢI – KHÓ KHĂN KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI.
Thuận lợi.
- Trẻ đến lớp đạt tỷ lệ chuyên chăm cao, nhận thức của trẻ khá đồng đều.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động" làm quen văn học-làm quen chữ viết" ở thể loại truyÖn tương đối đầy đủ phòng nhóm thoáng mát rộng rãi thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động.
- Giáo viên đứng lớp đều đã có trình độ chuyên môn.
2. Khó khăn.
 - Số trẻ trong một lớp khá đông khiến cho việc thực hiện các hoạt động cßn lúng túng.
- Cơ sở vật chất trang trí thiết bị hiện đại phục vụ cho hoạt động lµm quen v¨n häc vµ ch÷ viÕt ë thÓ lo¹i truyÖn còn thiếu.
- Đa số trang ảnh đồ dùng đã cũ chưa có sức hấp dẫn trẻ. Môi trường để trẻ hoạt động một cách tích cực khi tham gia ho¹t ®éng t¹o h×nh ch­a phong phó
- Đa số thời gian của giáo viên ở trên lớp là giành cho việc chăm sóc và giáo dục trẻ từ bữa ăn đến giấc ngủ..nên thời gian để giáo viên đầu tư làm đồ dùng đồ chơi còn hạn chế.
- Khi kÓ chuyÖn cho trÎ nghe c« gi¸o ch­a thËt sù nhËp t©m vµo c©u chuyÖn nªn viÖc truyÒn thô cho trÎ vÒ t¸c phÈm ch­a s©u. §Æc biÖt lµ khi kÓ c« ch­a chó ý vµo t©m tr¹ng, th¸i ®é cña c¸c nh©n vËt nªn trÎ ch­a häc hái ®­îc g× cho b¶n th©n, mµ cßn lµm mÊt ®i tÝnh nh©n v¨n cña c©u chuyÖn h¬n n÷a viÖc mở rộng vốn từ cho trẻ có lúc còn hạn chế. Chính từ những hạn chế trên đã ảnh hưởng đến việc thực hiện thể loại này.
Đứng trước những khó khăn nêu trên song với lòng yêu nghề mếm trẻ, sự say mê với hoạt động v¨n häc ë thÓ lo¹i truyÖn. Bản thân tôi ®· tự tìm tòi học hỏi, rút kinh nghiệm qua các hoạt động giáo dục trong ngày. Cùng với sự giúp đỡ tạo điều kiện của ban giám hiệu và tập thể giáo viên trong nhà trường... giúp đỡ tôi tìm ra những biện pháp, kinh nghiệm để thực hiện tốt hoạt động hoạt động làm quen văn học- làm quen chữ viết" ở thể loại truyÖn
III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
Trên cơ sở tìm hiểu lý luận, thực tiễn đề tài này trình bày một số biên pháp kinh nghiệm cửa bản thân tôi" nâng cao chất lượng làm quen văn học vµ ch÷ viÕt ở thể loại truyÖn
IV.PHẠM VI NGHIÊN CƯU.
Trong đề tài này tôi chỉ xin trình bày một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại lớp tôi có khả năng cảm thụ văn học tốt hơn, hứng thú hơn với các hoạt động học.
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN.
1. Điều tra thực trạng.
Để tiến hành nâng cao chất lượng làm quen văn học ở thể loại truyÖn cho trẻ 4-5 tuổi đạt kết quả tôi đã khảo sát tình hình thực tế tại lớp tôi. Tôi thấy kết quả như sau.
Tổng số trẻ
Tốt
Khá
Đạt yêu cầu
Không ĐYC
35
13
9
8
5
Qua bảng thống kê trên tôi thấy tỷ lệ khá giỏi của lớp còn thấp do vậy tôi đã mạnh dạn đưa ra những biện pháp nâng cao như sau:
2. Chuẩn bị tốt cho tiÕt d¹y vÒ thÓ lo¹i truyÖn
Muốn hoạt động cña tiÕt d¹y truyÖn đạt kết quả cao thì phải có sự chuẩn bị chu đáo của giáo viên. Trong quá trình chuẩn bị giáo viên phải nghiên cứu kỹ tõng c©u chuyÖn ®Ó n¾m ®­îc t­ t­ëng cña t¸c phÈm, x¸c dÞnh ®­îc c¸ch kÓ cho c¸c nh©n vËt c¸c sù kiÖn. Người đọc phải truyền đạt nội dung một cách say mê gièng nh­ b¶n th©n hä chÝnh lµ một nhân chứng về những sự kiện đang diễn ra vừa thông cảm, vừa phên phán hay vừa buộc tội... Trong khi đọc tôi chú ý không ngọng và cố gắng thể hiện hết tình cảm , th¸i ®é cña mçi nh©n vËt trong tõng c©u chuyÖn. Tøc lµ khi kÓ chóng ta sÏ dÔ dµng sö dông c¸c yÕu tè phi ng«n ng÷ ( nÐt mÆt, ®éng t¸c, ¸nh m¾t ) ®Ó gióp trÎ høng thó vµo c©u chuyÖn c« kÓ.
Ví dụ: Trong c©u chuyÖn “ TÝch Chu” ë chñ ®iÓm gia ®×nh. Tôi chú ý kÓ chậm nhẹ nhàng và chú ý thÓ hiÖn râ th¸i ®é, giäng nãi cña tõng nh©n vËt.
 Giäng cña ng­êi dÉn chuyÖn t«i kÓ b×nh th­êng, nhÑ nhµng, nh­ng khi sang giäng cña bµ l¹i kh¸c, v× bµ ®· giµ l¹i ®ang èm lªn thÓ hiÖn giäng kÓ h¬i run, chËm lµm nh­ b¹n chÝnh lµ bµ nãi m·i míi lªn c©u, vÎ mÆt th× nh¨n nhã v× ®au èm. Sang giäng cña TÝch Chu khi thÊy bµ biÕn thµnh chim th× hèt ho¶ng, võa kÓ c« kh«ng chØ chó ý vµo giäng kÓ cña m×nh mµ cßn chó ý thÓ hiÖn qua c¶ nÐt mÆt. Giäng cña bµ tiªn th× võa vang l¹i võa ©n cÇn, nÐt mÆt võa t«n nghiªm nh­ng còng thÓ hiÖn sù gÇn gòi.
Tôi hiểu rằng: tôi phải truyền đạt tới trẻ để trẻ cảm nhận công lao của cha, mẹ «ng, bµ giµnh cho trÎ nªn tr­íc khi d¹y trÎ nh÷ng c©u chuyÖn ®ã t«i ®· luyÖn ®äc, tËp thÓ hiÖn rÊt nhiÒu vµ ®Æc biÖt kh«ng ngäng.
Hay trong c©u chuyÖn “ C¸o thá vµ gµ trèng” ë chñ ®iÓm ®éng vËt, v× cã nhiÒu nh©n vËt nªn viÖc ph©n râ c¸c nh©n vËt ®Ó trÎ biÕt lµ rÊt quan träng, c« sÏ ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó lùa chän giäng kÓ, c¸ch truyÒn thô nµo cho phï hîp cho tõng nh©n vËt
Giäng cña c¸o võa gian ¸c nh­ng còng thÓ hiÖn ®­îc c¸i uy ®Ó kÎ yÕu ph¶i run sî. Giäng cña thá th× run, nøc në khi kÓ chuyÖn m×nh bÞ c¸o ®uæi ra khái nhµ nh­ thÕ nµo. Cßn chã vµ gÊu cã th¸i ®é an ñi thá nh­ thÕ nµo, vµ nÐt mÆt th× run sî khi nghe thÊy tiÕng qu¸t cña c¸o nãi väng ra. Riªng ®Õn nh©n vËt gµ trèng th× ng­êi kÓ ph¶i thÓ hiÖn ®­îc c¸i uy trªn g­¬ng mÆt, giäng nãi th× ®anh, tiÕng qu¸t to râ rµng mµ vÉn gi÷ ®­îc uy nghiªm khiÕn kÎ ¸c nh­ c¸o còng ph¶i sî.
Khi d¹y trÎ t«i kÓ chËm, t×nh c¶m ®Ó thÓ hiÖn ®­îc c¸i hay, ý nghÜa s©u xa mµ t¸c phÈm muèn nãi ®Õn Nh­ vËy viÖc kÓ diÔn c¶m ®· gióp trÎ nhËn ®­îc néi dung, tÝnh c¸ch, th¸i ®é cña tõng nh©n vËt
3. G©y høng thó thu hót trÎ tham gia vµo ho¹t ®éng kÓ chuyÖn
§Ó trÎ tho¶i m¸i, høng thó tiÕp thu bµi tù nhiªn, kh«ng gß bã th× viÖc g©y høng thó cho trÎ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng lµ rÊt quan träng. Bëi trÎ ®­îc häc qua ch¬i, ch¬i mµ häc nªn t«i lu«n cè g¾ng lùa chän nh÷ng trß ch¬i, c©u ®è phï hîp ®Ó dÉn d¾t trÎ vµo bµi, t¹o cho trÎ c¶m gi¸c hoc mµ nh­ ch¬i, ch¬i mµ nh­ häc.
VÝ dô: ë c©u chuyÖn “ sù tÝch c©y khoai lang”t«i kÓ cho trÎ nghe d­íi h×nh thøc trÎ ch­a biÕt nªn t«i cho trÎ ch¬i trß ch¬i chiÕc tói kú diÖu. T«i cho trÎ lªn kh¸m ph¸ xem trong tói cã g×?( c« bá cñ khoai lang vµo tói) råi dÉn d¾t trÎ vµo c©u chuyÖn
ë c©u chuyÖn “ c¸o thá vµ gµ trèng” t«i lùa chän h×nh thøc trÎ ®· biÕt nªn khi g©y høng thó vµo bµi t«i cho trÎ h¸t bµi “ con gµ trèng” sau ®ã c« cho trÎ quan s¸t tranh hái trÎ vÒ nh÷ng nh©n vËt trong tranh ®ã cã trong c©u chuyÖn nµo råi míi kÓ cho trÎ nghe.
 Vµ cuèi mçi tiÕi kÓ chuyÖn nÕu cã b¨ng ®Üa phim cña c©u chuyÖn ®ã t«i cã thÓ më cho trÎ xem ®Ó trÎ nhí kü vÒ t¸c phÈm.
4. Trao ®æi ®µm tho¹i d¹y trÎ kÓ chuyÖn
§µm tho¹i lµ th«ng qua c¸c c©u hái, c« hái trÎ tr¶ lêi ®Ó t¨ng c­êng t­ duy cho trÎ, h­íng trÎ vµo viÖc tri gi¸c cac vËt, c¸c hiÖn t­îng ë m«i tr­êng xung quanh, c¸c vÊn ®Ò néi dung c¸c gi¸ trÞ nghÖ thuËt trong truyÖn, ®Ó gióp trÎ c¶m thô tèt ng«n ng÷, thÓ hiÖn ®­îc th¸i ®é, tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt c« gi¸o cÇn trß chuyÖn trao ®æi víi trÎ vÒ néi dung c©u chuyÖn nh»m môc ®Ých gi¶i thÝch ý nghÜa cña c©u chuyÖn.
VÝ dô: víi c©u chuyÖn “TÝch Chu” khi d¹y trÎ ë h×nh thøc trÎ ®· biÕt t¸c phÈm
C« cã thÓ ®Æt c©u hái ®èi víi trÎ nhí t¸c phÈm.
 C« võa kÓ c©u chuyÖn g×?
 Trong c©u chuyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo?
V× sao TÝch Chu l¹i ë víi bµ?
Bµ ®èi víi TÝch Chu nh­ thÕ nµo?
 Cßn TÝch Chu khi lín lªn cã biÕt th­¬ng yªu gióp ®ì bµ kh«ng?
 V× sao bµ bÞ èm?
 Khi bµ bÞ èm TÝch Chu ®· lµm g×?
 Kh«ng cã ai ch¨m sãc khi bÞ èm chuyÖn g× ®· x¶y ra víi bµ? Bµ ®· gäi TÝch Chu nh­ thÕ nµo?
 Khi thÊy bµ bÞ biÕn thµnh chim th¸i ®é cña TÝch Chu nh­ thÕ nµo?TÝch Chu ®· lµm g× ®Ó cøu bµ?
 Ai ®· b¶o TÝch Chu ®i lÊy n­íc suèi tiªn ®Ó cøu bµ? TÝch Chu cã cø­ ®­îc bµ kh«ng?
Khi ®µm tho¹i t«i cho trÎ t¹o nhãm vµ ch¬i trß ch¬i “ rung chu«ng vµng” ®Ó trong c¸c ®éi cã sù c¹nh tranh, thi ®ua nhau. Nh­ vËy trÎ sÏ cµng høng thó h¬n khi tham gia ho¹t ®éng. Vµ qua mçi c©u chuyÖn t«i ®Òu chó ý ®Õn bµi häc gi¸o dôc vÒ ®¹o ®øc, vÒ t×nh c¶m mµ c©u chuyÖn ®ã muèn ®Ò cËp ®Õn.
5. D¹y trÎ kÓ chuyÖn
 Tuú vµo kh¶ n¨ng cña trÎ t«i cã thÓ d¹y trÎ kÓ toµn bé t¸c phÈm hay ph©n thµnh nhiÒu ®o¹n kh¸c nhau ®Ó d¹y trÎ nh»m ®¶m b¶o sù trän vÑn cña t×nh tiÕt c©u chuyÖn.
 §èi víi nh÷ng c©u chuyÖn mµ c¸c nh©n vËt ®­¬c ph©n râ t«i còng cã thÓ lùa chän h×nh thøc d¹y trÎ kÓ theo ph©n vai. T«i cho trÎ nhËn vai cña m×nh vµ häc thuéc lêi cña vai ®ã. Cßn vai ng­êi dÉn chuyÖn c« sÏ ®¶m nhiÖm hoÆc giao cho trÎ nhanh nhÑn, giái nhÊt ®¶m nhiÖm. Khi ng­êi dÉn chuyÖn dõng ë vai nµo th× trÎ ë vai ®ã thÓ hiÖn.
 VÝ dô : trong truyÖn “ C¸o, thá vµ gµ trèng”
 Khi ng­êi dÉn chuyÖn dõng ë vai cña thá thi b¹n ®ãng vai thá thÓ hiÖn vai cña m×nh. C« chó ý d¹y trÎ tá th¸i ®é cña nh©n vËt mµ trÎ ®ãng. ë trong c©u chuyÖn nµy th× th¸i ®é cña thá võa run sî khi nh¾c ®Õn c¸o, võa tá vÎ thÊt väng khi kÓ cho chã, gÊu, gµ trèng nghe hoµn c¶nh cña m×nh.
7. ¸p dông ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo viÖc gi¶ng d¹y
 T«i ®· sö dông mét sè ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y nh­ m¸y chiÕu, ti vi ®Çu ®Üa ®Ó kÝch thÝch trÝ tß mß vµ thÝch kh¸m ph¸ cña trÎ.
 VÝ dô: t«i cho trÎ ch¬i trß ch¬i “ « cöa bÝ mËt” ®Ó d¹y trÎ kÓ l¹i truyÖn theo ph©n ®o¹n. Tøc lµ khi trÎ më ra « cöa nµo cã h×nh cña bøc tranh cã liªn quan ®Õn c©u chuyÖn ë ®o¹n nµo th× trÎ sÏ kÓ ë ®o¹n ®ã. Khi tÊt c¶ c¸c « cöa ®­îc më ra, c« sÏ cho trÎ s¾p xÕp l¹i c¸c bøc tranh theo tr×nh tù c©u chuyÖn vµ cho mét trÎ lªn kÓ l¹i toµn bé c©u chuyÖn qua c¸c bøc tranh ®ã.
 8. TrÝch hîp lång ghÐp v¨n häc vµo c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
Víi ph­¬ng ph¸p d¹y tÝch hîp víi nhiÒu néi dung ®­îc lång ghÐp trong c¸c ho¹t ®éng th× viÖc lùa chän thêi ®iÓm cho trÎ lµm quen víi mçi c©u chuyÖn lµ kh¸c nhau.
T«i cã thÓ ®äc hoÆc kÓ cho trÎ nghe nh÷ng c©u chuyÖn míi hoÆc cho trÎ kÓ l¹i cïng c« c©u chuyÖn cò ë trong giê ®ãn, tr¶ trÎ.
ë gãc v¨n häc t«i treo nh÷ng bøc tranh minh ho¹ cã c¸c nh©n vËt trong c¸c c©u chuyÖn mµ chñ ®Ò ®ang häc cã, ®Ó trÎ cã thÓ tù s¸ng t¹o vµ kÓ chuyÖn qua tranh.
§Ó trÎ høng thó h¬n vµ hiÓu râ h¬n vÒ t¸c phÈm m×nh võa kÓ t«i ®· t×m mét sè b¨ng h×nh, c©u chuyÖn ®­îc dùng thµnh phim ®Ó më cho trÎ xem vµo giê ®ãn trÎ hoÆc tr¶ trÎ.
 KÕt qu¶ ®¹t ®­îc: TrÎ rÊt høng thó say mª víi c¸c ho¹t ®éng kÓ chuyÖn. §ång thêi ng«n ng÷ cña trÎ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, trÎ m¹nh d¹n tù tin h¬n khi tham gia kÓ chuyÖn cïng c«, hay tham