Sáng kiến kinh nghiệm Làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non

 về bản thân mình, có khả năng hiểu biết
đánh giá được bản thân mình về tính cách, sở thích, thói quen, nhận thức được về mặt mạnh, mặt yếu của mình trong và ngoài nhà trường. Nhận thức được tình cảm, ý tưởng và giá trị của mình, tự chấp nhận bản thân, cảm nhận sự chấp nhận của người khác và sự chấp nhận của trẻ đối với mọi người
 VD: Cháu nhận biết được tên gọi, đặc điểm của bản thân mình, biết sở thích và những đồ dùng đồ chơi mà mình yêu thích.
Qua giáo dục kỹ năng tự nhận thức, trẻ có thể tự nhận thức được về năng khiếu và 
khả năng đặc biệt của mình.
 VD: Trẻ có năng khiếu vẽ và thích được vẽ. Ngoài việc cho trẻ học năng khiếu vẽ thì cô giáo, cha mẹ có thể cho trẻ thêm bút màu, giấy vẽ và hãy chỉ cho trẻ cách lưu giữ các bức tranh để tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính trẻ hoặc triển lãm tranh của trẻ ở góc nhỏ trong nhà.
Hình ảnh: Bé thích vẽ gì?
Kỹ năng quan hệ xã hội: Kỹ năng này trẻ phải học rất nhiều trong những năm đầu 
đời: trẻ học cách làm chủ ngôn ngữ, học cách nhận biết và đối phó với cảm xúc của mình cũng như của người khác. Trẻ cần được dạy cách ứng xử theo cách xã hội chấp nhận. Trẻ biết hợp tác với người khác khi làm việc nhóm, cách chia sẻ luân phiên và học cách ứng xử lịch thiệp và tôn trọng người khác bằng cách lắng nghe quan điểm của người khác, chấp nhận sự khác biệt và quyết định một cách công bằng.
Trẻ cần học cách kết bạn, duy trì sự tương tác và mối quan hệ tích cực với bạn cùng 
lứa. Trẻ biết cách làm thế nào để giải quyết xung đột với bạn mình.
 VD: Qua các hoạt động, giờ chơi, giờ hoạt động góc, các trò chơitrẻ được chơi cùng bạn, được trao đổi ý kiến hay chia sẻ đồ chơi với bạn.
Hinh ảnh: Bé cùng chơi lắp ghép
Sự tự tin: giáo viên chú ý phát triển sự tự tin ở trẻ, trẻ cần được yêu thương và tôn 
trọng. Quá đó, giúp cháu biết mạnh dạn, không sợ nói trước đông người, trẻ cảm thấy tự tin trong mọi tình huống, dám làm điều mình nghĩ và biết bày tỏ cảm xúc của mình với người khác mà không e ngại.
VD: Trẻ tự giới thiệu về bản thân mình trước bạn bè hoặc múa hát, biểu diễn văn nghệ.
Hình ảnh: Bé múa hát cho các bạn xem
Sự tự lập: Người lớn cần giúp trẻ biết tự lập càng sớm càng tốt, không để trẻ quá
phụ thuộc vào người lớn hoặc bạn bè. Trẻ biết làm mọi việc theo khả năng riêng của mình, có thể cân nhắc những lựa chọn và tự mình quyết định mọi việc. 
VD: Trẻ biết tự xúc cơm ăn, biết tự chải răng, tự mặc áo quần
Hình ảnh: Bé biết tự xúc cơm ăn
Tính trách nhiệm: Giáo dục cho cháu biết tính trách nhiệm là chịu trách nhiệm về
những hành động của mình, người có tinh thần trách nhiệm là người mà người khác có thể tin cậy, trông chờ và hy vọng. Trẻ biết làm xong công việc của mình, cố gắng làm hết khả năng của mình, quam tâm, chăm sóc và biết giúp đỡ người khác.
VD: Trẻ biết giúp cô sắp xếp đồ chơi gọn gàng hay thể hiện tốt vai chơi của mình
Hình ảnh: Bé xây ao cá
 Kỹ năng hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách 
cùng làm việc với bạn. Tạo những sự cảm nhận giúp trẻ tôn trọng những quyền lợi của trẻ khác 
qua việc chia sẻ. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn.
VD: Trẻ cùng nhau vẽ một bức tranh hoặc trẻ cùng tham gia chơi ở góc xây dựng.
Hình ảnh: Cháu chơi góc xây dựng
2./ Xây dựng lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào các hoạt động:
- Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực của trẻ, thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục trẻ một cách thích hợp. 
- Qua hoạt động học có chủ đích, giáo viên giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm - xã hội và thẩm mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tìm tòi, biết vận dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tình huống khác nhau. 
VD: Khi kể chuyện “Ba cô gái” giáo viên đặt những câu hỏi gợi mở như: Nếu là con khi hay tin mẹ bị ốm, con sẽ làm gì? gợi mở cho trẻ tính tò mò, nhận thức được hành động đúng hoặc sai của nhân vậtTừ đó trẻ có thể rút ra bài học cho bản thân mình.
 Hình ảnh: Cô kể chuyện cháu nghe
Hoạt động vui chơi: trẻ mạnh dạn tham gia vào hoạt động, biết thể hiện bản thân 
mình, có nhóm bạn chơi với nhau. Qua hoạt động vui chơi cháu biết đoàn kết và chơi chung với bạn, có trách nhiêm với nhóm chơi của mình, biết bản thân mình là một thành viên của nhóm VD: Cháu tham gia giờ hoạt động ngoài trời chăm sóc góc thiên nhiên, biết chăm sóc và tưới nước cho cây, nhặt lá vàng
Hình ảnh: Các cháu chăm sóc góc thiên nhiên
Cô giáo, cha mẹ cần dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống, biết cách sử 
dụng các đồ dùng ăn uống; hơn nữa trẻ sẽ được dạy cách sử dụng các đồ dùng đúng chức năng một cách chính xác và thuần thục.Việc này được thực hiện trong giờ học, giờ sinh hoạt hàng ngày của trẻ tại lớp và trong bữa cơm gia đình. 
 VD: Qua giờ ăn, trẻ biết tự xúc cơm ăn, ăn cơm gọn gàng, không làm rơi vãi cơm, không ngậm thức ăn lâu trong miệng, không vừa ăn vừa chơi, vừa nói chuyện, đi lại lung tung
Hình ảnh: Giờ ăn của bé
 - Việc giáo dục kỹ năng sống còn được lồng ghép vào các hoạt động của lớp trong ngày.
 VD: Cô dạy các cháu bỏ rác vào sọt (thùng rác), không vứt rác bừa bãi, không vứt rác ra ao, hồ, sông, suối..
Hình ảnh: Cháu biết bỏ rác đúng nơi quy định
Qua giờ ngủ, cháu biết nằm ngủ ngay ngắn, không nói chuyện, không làm ồn ào hoặc chọc phá bạn
Hình ảnh: Giờ ngủ của cháu
3/ Sử dụng các trò chơi:
- Trẻ học được các kỹ năng bằng cách tham gia vào các trò chơi. Vai trò của giáo viên là tạo các tình huống của trẻ có thể chơi với nhau. Thông qua trò chơi, giúp cháu có sự tự tin, biết phối hợp chơi cùng bạn và có trách nhiệm với nhóm chơi của mình.
- Qua trò chơi đóng vai, trẻ được thể hiện các vai trong cuộc sống (gia đình, bác sĩ, thợ may). Khi đóng vai trẻ được hòa nhập vào xã hội thu nhỏ, biết bản thân mình thể hiện vai gì và có những ứng xử và hành động phù hợp. 
VD: Trẻ chơi đóng vai các thành viên trong gia đình, biết tự phân vai chơi cho nhau: Ba mẹ chăm sóc con cái, mẹ nấu ăn.. Hay: chơi đóng vai cô giáo: cô dạy c/c học, cho c/c ăn
Hình ảnh: Bé chơi bán hàng
Thông qua hoạt động này trẻ được giao tiếp với các vai khác, trẻ quan sát cách đối xử với trẻ khác thế nào, những gì xảy ra trong các xung đột cá nhân, mỗi trẻ nhận được một kết quả từ những cách ứng xử của mình.
VD: Trẻ hay gây gỗ sẽ nhận thấy các trẻ khác không chấp nhận cách ứng xử của chúng, trẻ còn lại cũng hiểu rằng cũng sẽ gặp phản ứng tương tự nếu như cũng ứng xử như vậy.
Hình ảnh: Cháu chưa đoàn kết khi chơi
Hoặc: Các trò chơi có luật như: trò chơi vận động, trò chơi có luật, trò chơi dân gian, 
trẻ có sự hợp tác với nhau trong nhóm chơi, biết phối hợp và đoàn kết chơi với nhau. Qua đó có thể giáo dục các kỹ năng sống cho trẻ
VD: Trò chơi vận động “Chuyền bóng”, trò chơi dân gian “Kéo co”
Hình ảnh: Cháu chơi trò chơi “Kéo co”
 4./ Nêu gương, tuyên dương và khen thưởng trẻ:
Người lớn phải là tấm gương sáng, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ
và đảm bảo an toàn cho trẻ.
Người lớn cần sử dụng lời nói rõ ràng, câu hỏi gợi mở phối hợp cùng các cử chỉ, 
điệu bộ phù hợp nhằm khuyến khích trẻ tiếp xúc với môi trường xung quanh, bộc lộ, chia sẻ những cảm xúc với người khác bằng lời nói và hành động cụ thể.
Bên cạnh những lời nói khích lệ, nêu gương, khuyến khích những hành vi, lời nói tốt 
của trẻ, giáo viên cần tuyên dương và khen thưởng trẻ kịp thời 
 VD: Giờ học tạo hình, cô tuyên dương những trẻ vẽ đẹp, hoàn thành được sản phẩm hoặc trong giờ chơi, cô tuyên dương trẻ khi thể hiện tốt vai chơi của mình.
Hình ảnh: Cô tuyên dương và khuyến khích cháu hoàn thành sản phẩm 
 - Giáo viên cần sử dụng các hình thức khen, chê phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ. Biểu dương trẻ là chính, nhưng không lạm dụng. Cần tuyên dương và khuyến khích trẻ để trẻ tự hào, tự nhận biết được hành động vừa làm là đúng và tiếp tục phát huy.
- Thể hiện thái độ đồng tình hoặc chưa đồng tình của người lớn trước việc làm, hành vi, cử chỉ của trẻ, Từ đó đưa ra nhận xét, tự nhận xét trong từng tình huống hay hoàn cảnh cụ thể. Người lớn không sử dụng các hình phạt làm ảnh hưởng đến sự phát triển tâm – sinh lí của trẻ.
VD: Khi trẻ đánh bạn, cô tỏ thái độ không đồng tình và giải thích cho trẻ biết là không được đánh bạn, đó hành vi sai. Dạy cháu biết xin lỗi bạn, biết yêu thương và chơi cùng bạn.
5./ Kết hợp với phụ huynh trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ:
- Giáo viên cần tìm hiểu về gia đình trẻ để thống nhất cách giáo dục trẻ giữa nhà trường và gia đình, tránh xảy ra trường hợp “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.
 Ở trường cô giáo dạy trẻ biết nhận quà bằng 2 tay, biết cảm ơn khi được nhận quà, biết dạ thưa khi trả lời nhưng khi về nhà, ba mẹ không quan tâm và sửa sai cho trẻ. Điều này làm cho trẻ thấy mâu thuẫn và sẽ không có được những hành vi và cách cư xử đúng.
VD: ở lớp cô dạy cháu biết lễ phép, khi trả lời phải biết dạ thưa. Khi về gia đình, ba mẹ gọi trẻ, trẻ không dạ thưa, ba mẹ cũng không chỉ bảo và sửa sai cho trẻ
- Giáo viên cần kết hợp với phụ huynh trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, thường xuyên trao đổi và tìm hiểu tâm sinh lí của từng trẻ để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tốt hơn. Hướng dẫn và rèn kỹ năng cho trẻ mọi lúc mọi nơi, qua các hoạt động trong ngày.
VD: Qua giờ đón trẻ, cô nhắc cháu biết chào ba mẹ khi đi học, cất đồ dùng đúng nơi quy định. 
Hình ảnh: Giờ đón trẻ
Qua bảng tin, bảng tuyên truyền ở lớp, giờ đón trẻ, trả trẻ và qua sổ liên lạc, giáo
viên tuyên truyền đến cha mẹ của trẻ những kết quả giáo dục ở con mình, tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi hai chiều với các bậc cha mẹ những vấn đề có liên quan đến trẻ, các thông tin của lớp, thông tin sức khỏe, ngược lại các bậc cha mẹ có thể ghi chép những yêu cầu, đề nghị, thông tin cần trao đổi với giáo viên.
III./ KẾT QUẢ
 Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự đồng thuận hợp tác của tập thể sư phạm, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ đã giúp nhà trường đạt được một số