Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh học tập tích cực bằng phương pháp trực quan trong dạy học sinh 6 ở trường THCS An Trường C

,tiếp thu kiến thức bằng nhiều phương pháp,phương tiện khác nhau. 
Qua thực tế giảng dạy ở trường bắt gặp nhiều học sinh học trước quên sau,về nhà thiếu thời gian nghiên cứu bài chỉ học thuộc lòng bài rồi lại quên đi,không khắc sâu được kiến thức,là một giáo viên tôi luôn luôn tiàm tòi những phương pháp phù hợp nhằm giúp học sinh khắc sâu kiến thức và nhớ lâu hơn.Tôi nhận thấy phương pháp trực quan khắc phục được những hạn chế trên của học sinh giúp học sinh nắm bắt khắc sâu kiến thức một cách chủ động đồng thời học sinh có thể vận dụng dễ dàng trong cuộc sống.
Mặc dù trường tôi được đầu tư trang thiết bị khá đầy đủ đồ dùng dạy học,và tôi cũng cố gắng hết sức để khai thác tối đa những phương tiện sẵn có đồng thời tôi cố gắng tự làm thêm đồ dùng dạy học để thực hiện nhiệm vụ thiên liêng của mình nhằm giúp học sinh tích cực tự hoàn thiện kiến thức cho mình đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội.
Vì vậy bản thân tôi là giáo viên tổ Hóa-Sinh-Công nghệ của trường THCS An Trường C quyết định chọn sáng kiến kinh nghiệm “Hướng dẫn học sinh học tập tích cực bằng phương pháp trực quan trong dạy học sinh học 6 ở trường THCS An Trường C”,thể hiện cụ thể qua bài:
Sinh 6,tuần 9 tiết 18 :” Vận chuyển các chất trong thân”
B. MỤC TIÊU:
 Kiến thức :qua tranh ảnh,mô hình,mẫu vật và các phương tiện trực quan khác cùng với sự hướng dẫn của giáo viên,học sinh tự nghiên cứu đúc kết ra những kiến thức cần lĩnh hội.
 Kỹ năng :rèn luyện kĩ năng quan sát,so sánh,phân tích,tìm tòi kiến thức kết hợp với hợp tác nhóm nhỏ.
 Thái độ :giáo dục ý thức,chính xác,khoa học có tinh thần tập thể giúp đỡ lẫn nhau,ý thức tự rèn luyện mình lòng ham mê yêu thích môn học.
C.TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:
Trước tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt các phương tiện trực quan,tranh vẽ,mẫu vật,mô hình,(cả giáo viên và học sinh nếu cần).
 Đối với các phương tiện này nếu cần,tốt nhất giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách quan sát,tiàm tòi,trước khi cho học sinh tự nghiên cứu.
Dùng phương pháp vấn đáp kết hợp để hướng dẫn học sinh tự quan sát,phân tích,so sánh nhằm tăng cường hiệu quả sử dụng các phương tiện.
Để học sinh khắc sâu nắm vững kiến thức giáo viên cho học sinh kết lại vấn đề trên tranh,mẫu vật,mô hình bằng nhiều hình thức như :Điền tranh câm,chỉ lên tranh,mô hình và trình bày hoặc bằng sơ đồ.
Để chốt lại vấn đề giáo viên có thể đặt câu hỏi lớn hoặc câu hỏi trắc nghiệm khác quan(nếu có thể).
Để mở rộng vấn đề giáo viên có thể cho học sinh nêu thắc mắc các vấn đề có liên quan đến kiến thức cần tìm.
Học sinh sẽ tự rút ra được kiến thức,khắc sâu kiến thức từ phương thức trực quan thông qua sự suy nghĩ,tiềm tòi,quan sát cùng với định hướng của giáo viên.
Sau đây chuyên đề được thể hiện qua tiết dạy học ở lớp 6 có kế hoạch bài dạy đính kèm:
§17 VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG THÂN
-------------- & --------------
I/MỤC TIÊU:
1/Kiến thức:
HS biết tự tiến hành làm thí nghiệm để chứng minh nước và muối khoáng từ rễ lên thân nhờ mạch gỗ, các chất hữu cơ trong cây vận chuyển nhờ mạch rây.
2/Kỹ năng: 
Rèn luyện kỹ năng thực hành, qs phân tích tranh ảnh, so sánh..
3/Thái độ: Giáo dục HS có ý thức bảo vệ cây.
II/ THÔNG TIN BỔ SUNG:
Khi chuẩn bị các loại hoa để làm thí nghiệm, GV hướng dẩn HS chọn loại hoa có màu trắng. Những cành hoa tươi, trước khi cắm vào nước màu cần dùng dao sắc cắt cuống hoa trong nước để các bọt khí không làm tắc mạch dẩn. Có thể cắm trực tiếp hoa vào lọ mực không cần pha loãng, chị sau 15 phút cánh hoa đã có màu. Chú ý chọn mực không có cặn, tốt nhất là mực đỏ vì mực xanh thường có cặn, thí nghiệm khó thành công.
III/CHUẨN BỊ:
1/Chuẩn bị phương tiện dạy học:
a.Giáo viên : - Trước giờ học 30 ph , mẫu vật 2 cành hoa huệ màu trắng với 2 cốc thủy tinh (1 cốc đựng nước lọc, 1 cốc đựng nước có pha màu đỏ). Sau đó cấm hai cành hoa hồng vào trong hai cốc đặt nơi thoáng mát.
	- Một cành mới chiết nhưng chưa ra rễ.
6 Kính lúp cầm tay, lưỡi lam.
b.Học sinh : Chuẩn bị: như GV
2/Phương pháp:THTN+QS+Vấn đáp gợi mở+Hợp tác nhóm nhỏ
IV/HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1/Oån định: (1 phút)
2/Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
Cây gỗ to ra do đâu? Có thể xác định tuổi cây bằng cách nào?
3/Mở bài:(1ph)
	Ở bài 11 ta đã biết cây rất cần nước và muối khoáng. Vậy bộ phận nào của thân làm nhiệm vụ vận chuyển nước và muối khoáng? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu vấn đề trên.
*HOẠT ĐỘNG 1:VẬN CHUYỂN NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG HÒA TAN (14’)
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
-GV yêu cầu HS đặt TN đã làm ở nhà lên bàn giáo viên kiểm tra và nhận xét kết quả.
-GV gọi đại diện nhóm trình bày lại các bước tiến hành thí nghiệm. Giới thiệu kết quả của nhóm mình.
-GVcho HS quan sát TN của mình. Để HS thấy được sự vận chuyển các chất trong thân lên hoa và lá.
-GVphát kính lúp cho các nhóm.
-GV yêu cầu HS dùng lưỡi lam cắt một lát thật mỏng ngang cành hoa đã cấm vào cốc thủy tinh có pha mực và không pha mực quan sát trên kính lúp.
?Chỗ bị nhuộm màu đó là bộ phận nào của cây?
? Qua thí nghiệm trên hãy nhận xét nước và muối khoáng trong thân vận chuyển nhờ vào bộ phận nào?
-GV gọi 1 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.
-HSđặt thí nghiệm đã làm ở nhà lên bàn .
- Đại diện nhóm trình bày lại các bước tiến hành thí nghiệm. Giới thiệu kết quả của nhóm mình.
-HS quan sát kết quả thí nghệm của giáo viên.
-HS các nhóm nhận kính lúp
- HS dùng lưỡi lam cắt một lát thật mỏng ngang cành hoa đã cấm vào cốc thủy tinh có pha mực và không pha mực quan sát trên kính lúp.
-Chỗ bị nhuộm màu đỏ đó chính là mạch gỗ.
- Nước và muối khoáng được vận chuyển qua mạch gỗ lên thân và lá.
- 1-2 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.
ÞTiểu kết:
 Nước và muối khoáng được vận chuyển từ rễ lên thân lá nhờ mạch gỗ.
 *HOẠT ĐỘNG 2: VẬN CHUYỂN CHẤT HỮU CƠ -13ph
-GV treo H17.2 yêu cầu HS qs & đọc thông tin SGK. 
-GV yêu cầu HS quan sát cành mận đã chuẩn bị trước.
? Khi bóc vỏ cây người ta đã bóc luôn mạch nào?
? Vì sao mép vỏ ở phía trên chổ cắt phình to ra?
-GV gọi 1 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.GV nhận xét .
? Nhân dân ta thường làm như thế nào để nhân giống cây ăn quả?
? Khi cây bị cắt vỏ đứt mạch rây thì cây phát triển tốt không ? tại sao?
-GV gọi 1 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.
? Chất hữu cơ vận chuyển được do đâu?
* Gv giáo dục ý thức bảo vệ cây: tránh khi chơi đùa tước vỏ cây, chằng buột dây thép vào thân.
-HS quan sát H17.2 và nghiên cứu thông tin SGK.
 -HS qs cành mận đã chuẩn bị trước nêu được :
+ Khi bóc vỏ thì bóc luôn cả mạch rây .
+Khi bóc vỏ thì bóc luôn cả mạch rây do đó chất hữu cơ từ lá theo mạch rây di chuyển xuống thân, đến chỗ mạch rây bị cắt, chất hữu cơ không được vận chuyển tiếp và bị ứ lại ở mép thân lâu ngày làm cho mép trên phình to.
-1-2 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.
+Vận dụng kiến thức về chức năng của m rây để người ta tiến hành chiết cây.
+ Cây không phát triển tốt vì chất hữu cơ không cung cấp được cho tất cả các bộ phận của cây.
- 1-2 nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét.
+Chất hữu cơ vận chuyển được do mrây
-HS ghi nhận
ÞTiểu kết:
-Thí nghiệm: SGK.
-Chất hữu cơ được vận chuyển từ lá đến các cơ quan nhờ mạch rây.
 4/ CỦNG CỐ –ĐÁNH GIAù : (5 ph)
Giáo viên ghi câu hỏi vào bảng phụ lần lượt gọi từng hs trả lời. 
1/ Chọn các từ :( tế bào có vách hóa gỗ dày; tế bào sống; vách mỏng; chuyển chất hữu cơ đi nuôi cây; vận chuyển nước và muối khoáng) thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau đây:
 Mạch gỗ gồm những(1)không có chất tế bào, có chức năng(2)
Mạch rây gồm những(3)có chức năng(4)
Đáp án:
	1- tế bào có vách hóa gỗ dày; 2 – vận chuyển nước và muối khoáng; 
3- tế bào sống; vách mỏng; 4- chuyển chất hữu cơ đi nuôi cây.	
 5/ DẶN DÒ : (5 ph)
-Học bài trả lời câu hỏi 1,2 SGK /56.
-Chuẩn bị bài mới “ Biến dạng của thân?”.
-Chuẩn bị mẫu vật theo nhóm: củ khoai tây có mầm, củ dong ta, củ gừng, cây xương rồng 3 cạnh, que nhọn.
D.KẾT QUẢ:
 Qua 6 năm đổi mới phương pháp dạy học sinh học tôi nhận thấy mặt tích cực của phương pháp trực quan nên hầu như tiết dạy nào có thể sử dụng được phương pháp trực quan thì tôi cố gắng hết sức để sử dụng và khai thác tối đa các phương tiện sẵn có và tự làm nhằm để phát huy tính tích cực của học sinh.Kết quả đã đạt được như mong muốn.
 Qua thực dạy 2 năm môn sinh học lớp 6 kết quả so sánh đạt được như sau: 
Năm học
Tổng số học sinh
Lớp
 Kết quả khảo sát
Ghi chú
HKI : TB#
HKII : TB#
Cả năm : TB#
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
2007-2008
31
6/3
30
96.7%
29
93.55%
31
100%
31
6/4
25
80.65%
28
90.32%
29
93.55%
29
6/5
23
79.31%
27
93.1%
27
93.1%
2008-2009
31
6/1
30
96.8%
31
100%
31
100%
30
6/2
29
96.7%
30
100%
30
100%
30
6/3
26
86,7%
30
100%
30
1