Phương Pháp Dạy Một Số Dạng Bài Hoá Học Bằng Bản Đồ Tư Duy THCS

ài: 
1. Cơ sở lí luận: 
- Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, nền giáo dục quốc dân cần phải có những thay đổi phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế – xã hội. 
- Chương trình sách giáo khoa được viết theo phương pháp đổi mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, qua đó để phù hợp với chương trình SGK mới thì phương pháp dạy học cũng cần được thay đổi sao cho phù hợp. Trong công tác giáo dục thì phương pháp dạy học có một vai trò vô cùng quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề luôn được ngành giáo dục quan tâm, chỉ đạo nhằm từng bước đổi mới sao cho đáp ứng được với tình hình phát triển của khoa học và công nghệ hiện đại và phù hợp với từng đối tượng, từng bậc học, từng loại hình đào tạo
- Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học. Kết hợp tốt việc học tập với lao động sản xuất, gắn nhà trường và xã hội, áp dụng phương pháp dạy học hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề. 
- Mục tiêu của việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung và phương pháp dạy học hoá học nói riêng là tập trung vào việc hình thành cho học sinh những kiến thức cơ bản, khả năng vận dụng các kiến thức đó, kĩ năng hoạt động một cách hiệu quả, sáng tạo.Và để đạt được mục tiêu đó thì phương pháp dạy học theo hướng đổi mới, tích cực sẽ đạt được hiệu quả. Trong phương pháp dạy học tích cực thì học sinh chính là chủ thể đi chiếm lĩnh kiến thức cho ban thân thông qua sự hướng dẫn, dẫn dắt của giáo viên. 
- Ngoài ra việc viết SGK theo hướng đổi mới thì các bài dạy trên lớp chủ yếu là cung cấp kiến thức cho học sinh những kiến thức đại cương nhất, cơ bản nhất và lượng kiến thức của mỗi bài dạy theo hướng đổi mới là tương đối lớn. Do đó trong quá trình giảng dạy ngoài việc cung cấp, hướng dẫn học sinh hình thành những kiến thức mới thì người giáo viên còn có vai trò là hướng dẫn cho học sinh có khả năng, hứng thú trong việc tự học ở nhà, vận dụng được những kiến thức được học trên lớp vào các bài tập cụ thể, giải thích được các hiện tượng thực tế, cụ thể đơn giản trong cuộc sống. 
	 Với quan điểm và mục tiờu là: “Học đi đụi với thực hành”, luụn đi sõu vào phần thực hành với rất nhiều thớ nghiệm. Vỡ vậy việc sử dụng phương phỏp dạy học truyền thống dạy chay, dạy tại cỏc phũng học thụng thường khụng cũn hiệu quả cao nữa là cụng cụ hữu hiệu giỳp HS trực quan, dễ nắm bắt nội dung kiến thức, hiểu kiến thức một cỏch cú cơ sở thực tế, khắc phục những khú khăn do sự suy diễn trừu tượng.
- Cỏc Thớ nghiệm trong cỏc tiết học lớ thuyết làm thực hành sẽ giỳp HS rốn luyện kĩ năng thao tỏc , là một trong những biện phỏp quan trọng để thu thập thụng tin từ thực tế. Thụng qua , thớ nghiệm thực hành để xõy dựng cỏc nội dung kiến thức (khỏi niệm, định luật, quy tắc) về sự vật, hiện tượng mà khụng cú lời lẽ nào cú thể mụ tả đầy đủ được.
- Cỏc TBDH hiện đại cú sự trợ giỳp của CNTT như mỏy tớnh, mỏy chiếu projector, mỏy chiếu hắt, tivi, loa giỳp cỏc nội dung kiến thức được làm rừ, giờ học trở nờn sinh động, hấp dẫn hơn do giỏo viờn cú thể mụ tả được cỏc khỏi niệm trừu tượng, mụ phỏng cỏc thớ nghiệm khụng thể thực hiện được với cỏc thiết bị hiện cú, xem phim, hỡnh ảnh, ụn tập hoặc kiểm tra kiến thức học sinh thụng qua cỏc trũ chơi, ụ chữ mà bỡnh thường khụng thể thực hiện trờn lớp học truyền thống
	Như vậy cú thể khẳng định: muốn nõng cao được chất lượng và hiệu quả dạy cho cỏc mụn học, giỏo viờn cần phải sử dụng tớch cực và phỏt huy tối đa những chức năng của TBDH và dụng cụ thớ nghiệm .
 2. Cơ sở thực tiễn: - Hoá học là một môn học mới ( HS chỉ mới được bắt đầu học ở lớp 8 ), là một môn học khó, đòi hỏi tính tư duy trừu tượng ( Đặc biệt là chương trình hoá học lớp 8 HS mới được tiếp xúc lại gặp phảI những kháI niệm rất trừu tượng ). Ngoài ra các kiến thức hoá học của các bài học lại có mối quan hệ liên quan mật thiết với nhau. Các kiến thức của bài trước là nền tảng để tiếp thu những kiến thức của các bài sau, kiến thức của các bài sau lại có vai trò bổ xung, hoàn thiện cho các kiến thức của bài trước. Mặt khác đây lại là môn học khoa học tự nhiên có liên quan nhiều tới tính toán ( có thể gây nhiều hứng thú cho HS ). Do vậy nếu học sinh không hiểu bài thì, không nắm chắc kiến thức qua mỗi bài dạy thì sẽ thấy môn học là khó và không có hứng thú với môn học nữa và sẽ chán môn học. 
- Trỡnh độ của đa số giỏo viờn cũn hạn chế, nhất là sự hiểu biết và kĩ năng về kĩ thụõt, ngoại ngữ mà khi chuẩn bị và thao tỏc với cỏc TBDH, cỏc đồ dựng hiện đại và sử dụng BĐTD vào bài học. Nhưng do thời gian tập huấn ngắn và chưa thực sự chất lượng nờn năng lực này của nhiều giỏo viờn chưa được cải thiện. 
- Một số ớt đồng chớ giỏo viờn trong tổ chưa cú thúi quen rốn cho học sinh kĩ năng ,thao tỏc sử dụng thiết bị đồ dựng dạy học và thiết lập BĐTD trờn mỏy .
II. Mục đích của chuyên đề:- Như đã nêu ở phần lí do chọn đề tài thì phương pháp dạy học theo hướng đổi mới, tích cực có vai trò vô cùng sáng quan trọng. Mục đích của chuyên đề là giúp giáo viên có cách tổ chức cho học sinh có thể vận dụng tốt các kiến thức đã học . Qua đó đạt được mục tiêu của bài học, hiệu quả của giờ dạy được cao hơn.
- Tham khảo thêm các phương pháp dạy học nhằm thúc đẩy tính tích cực hoá hoạt động của HS, nâng cao được hiệu quả . 
III. Phạm vi áp dụng: 
- Lồng ghép vào các bài dạy hoặc trong thời gian củng cố bài học . 
 Phần thứ hai: Nội dung
Tieỏt 13 : 	Baứi 8 	MOÄT SOÁ BAZễ QUAN TROẽNG (tt)
B. CANXI HIẹROÂXIT – THANG pH
I. Muùc tieõu cuỷa baứi hoùc :
 A/ Chuẩn kiến thức , kỉ năng
1. Kiến thức:
- HS biết được tớnh chất vật lớ, hoỏ học của canxi hiđroxit, viết được cỏc phương trỡnh hoỏ học tương ứng với mỗi tớnh chất, biết cỏch pha chế dung dịch Ca(OH)2.
 - HS nắm được cỏc ứng dụng của canxi hiđroxit
- Thang pH và ý nghĩa giỏ trị pH của dung dịch.
 2. Kĩ năng:
- - Rốn kĩ năng giải cỏc bài tập định tớnh, định lượng. Tớnh khối lượng hoặc thể tớch dung dịch Ca(OH)2.tham gia phản ứng.
 3.Thỏi độ: Giỏo dục khả năng vận dụng kiến thức đó học vào việc giải thớch cỏc hiện tượng liờn quan đến tớnh chất hoỏ học của Ca(OH)2.
B/ Trọng tõm Tớnh chất hoỏ học của Ca(OH)2.
II/ . CHUẨN BỊ CỦA GV - HS.
GV:Mỏy chiếu
- Hoỏ chất: Ca(OH)2, dung dịch H2SO4 loóng.
 - Dụng cụ: cốc thuỷ tinh, ống nghiệm, kẹp gỗ, giỏ ống nghiệm,giấy lọc, đũa thuỷ tinh, giấy pH..
HS: ễn lại tớnh chất hoỏ học của bazơ.
III.PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại, vấn đỏp tỡm tũi, thụng bỏo, thớ nghiệm .
IV/ Tieỏn trỡnh leõn lụựp :
1. OÅn ủũnh :
2. Baứi cuừ : - Neõu caực tớnh chaỏt hoựa hoùc cuỷa NaOH?
- Sửỷa baứi taọp 2, 3 SGK.
3. Baứi mụựi :
* Hẹ1:Tớnh chaỏt cuỷa Ca(OH)2
1/Pha cheỏ dd canxihiủroxit
- GV cho HS quan saựt maóu Ca(OH)2 .
- GV hửụựng daón HS caựch pha cheỏ dd Ca(OH)2.-> yeõu caàu HS tieỏn haứnh thớ nghieọm: hoứa tan moọt ớt Ca(OH)2 vaứo nửụực ->Yeõu caàu HS quan saựt vaứ neõu hieọn tửụùng.
2/ tớnh chaỏt hoaự hoùc
Dửù ủoaựn t/c hh cuỷa Ca(OH)2 vaứ gt lớ do taùi sao dửù ủoaựn nhử vaọy ?
Nhaộc laùi t/c hh cuỷa bazụ tan
HS tieỏn haứnh thớ nghieọm theo nhoựm
- nhoỷ dd Ca(OH)2 leõn maóu giaỏy quỡ vaứ dd pheõnoltaleõin vaứo oỏngh chửựa dd Ca(OH)2 . QS Hieọn tửụùng vaứ nhaọn xeựt.
- GV yeõu caàu HS tieỏn haứnh thớ nghieọm :
Ca(OH)2 taực duùng vụựi HCl vaứ H2SO4.
Nhoỷ tửứ tửứ dd HCl vaứo oỏngh chửựa dd Ca(OH)2 coự pheõnoltaleõin ụỷ treõn
-> yeõu caàu HS vieỏt PTHH .
+ teõn goùi cuỷa phaỷn ửựng giửừa axit vaứ bazụ?
- GV yeõu caàu HS tieỏn haứnh thớ nghieọm : Ca(OH)2 taực duùng vụựi CO2 bằng cỏch thổi vào.
-> yeõu caàu HS vieỏt PTHH.
3 / ệÙng duùng
- GV yeõu caàu HS ủoùc SGK + keỏt hụùp kieỏn thửực thửùc teỏ -> Traỷ lụứi: Canxi hiủroxit coự nhửừng ửựng duùng gỡ trong ủụứi soỏng vaứ trong coõng nghieọp ?
I/ Tớnh chaỏt cuỷa Ca(OH)2
1/Pha cheỏ dd canxihiủroxit
- HS quan saựt, laứm thớ nghieọm -> nhaọn xeựt veà tớnh chaỏt vaọt lớ, naộm caựch pha cheỏ dd Ca(OH)2 
2. Tớnh chaỏt hoựa hoùc 
HS traỷ lụứi
- Caực nhoựm tieỏn haứnh thớ nghieọm 
QS Hieọn tửụùng vaứ nhaọn xeựt.
- Caực nhoựm tieỏn haứnh thớ nghieọm
vieỏt PTHH .
+ teõn goùi cuỷa phaỷn ửựng giửừa axit vaứ bazụ?
HS tieỏn haứnh thớ nghieọm : Ca(OH)2 taực duùng vụựi CO2 vaứ SO2.
 HS vieỏt PTHH
3 /ệÙng duùng
- HS ủoùc SGK + keỏt hụùp kieỏn thửực thửùc teỏ -> Traỷ lụứi caõu hoỷi cuỷa GV.
B. CANXI HIẹROXIT – THANG PH:
I. Tớnh chaỏt :
1. Pha cheỏ dd canxi hiủroxit :
- Ca(OH)2 tan trong nửụực taùo thaứnh chaỏt loỷng maứu traộng (voõi nửụực). Loùc voõi nửụực ta ủửụùc chaỏt loỷng khoõng maứu trong suoỏt laứ dd Ca(OH)2. 
- Ca(OH)2 laứ chaỏt loỷng trong suoỏt, khoõng maứu. ớt tan trong nửụực.
2. Tớnh chaỏt hoựa hoùc :
Ca(OH)2 coự nhửừng tớnh chaỏt hoựa hoùc cuỷa nhửừng bazụ tan :
a. ẹoồi maứu chaỏt chổ thũ :
dd Ca(OH)2 ủoồi maứu quyứ tớm thaứnh xanh, dd phenolphtalein khoõng maứu thaứnh maứu ủoỷ .
b. Taực duùng vụựi axit :
Ca(OH)2 + 2 HClà CaCl2 + 2 H2O.
Ca(OH)2 + H2SO4 à Ca SO4 + 2 H2O.
c. Taực duùng vụựi oxit axit :
Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O.
Ca(OH)2+ SO2 CaSO3 + H2O.
d. Taực duùng vụựi muoỏi (xem baứi 9)
3 ệÙng duùng :
_ Laứm vaọt lieọu trong xaõy dửùng.
_ Khửỷ chua ủaỏt troàng troùt.
_ Khửỷ ủoọc caực chaỏt thaỷi coõng nghieọp, dieọt truứng chaỏt thaỷi sinh hoaùt vaứ xaực cheỏt ủoọng vaọt
*Hẹ 2 : THANG PH 
Muùc tieõu : Bieỏt ủửụùc yự nghúa ủoọ pH cuỷa dd.
- Gv giụựi thieọu thang pH -> yeõu caàu HS ủoùc theõm thoõng tin SGK phaàn II trang 29.
+ pH cuỷa moọt dd cho bieỏt gỡ ?
- HS ủoùc thoõng tin + quan saựt 
II. THANG pH :
pH cuỷa moọt dd cho bieỏt ủoọ axit hoaởc ủoọ bazụ cuỷa dd : 
Trung tớnh : pH = 7, Tớnh axit :pH 7.
4. Cuừng coỏ : Baứi taọp 1 .Nhaọn bieỏt caực chaỏt raộn maứu traộng CaCO3 , CaO , Ca(OH)2
 2/ Cho caực dd nửụực voõi trong (1),giaỏm aờn (2), nửụực caàt(3) ,dd kalihiủroxit(4), nửụực bieồn (5),nửụực chanh eựp(6) ,ddaxitclohiủric(7), nửụực giaven(8), sửừa(9)
 khoaỷng PH cuỷa caực dd treõn saộp xeỏp theo thửự tửù taờng daàn ntn ? 7 < 6<2 <9<3<5<1<8<4 3/ Laứm baứi taọp 3SGK trang 30.
5. Daởn doứ : _ Hoùc baứi vaứ	 Laứm baứi taọp 1,4 SGK trang 3