Luyện thi đại học Chuyên đề Lượng giác

Chuyên đề: LƯỢNG GIÁC
 TÓM TẮTGIÁO KHOA
A. KIẾN THỨC CƠ BẢN:
.
+Đơn vị đo góc và cung:
 Độ:
 Radian: (rad)
 Bảng đổi độ sang rad và ngược lại của một số góc (cung ) thông dụng: 
Độ
00
300
450
600
900
1200
1350
1500
1800
3600
Radian
0
 Các tính chất :
Với mọi ta có : 
Tính tuần hoàn 
 Giá trị các hàm số lượng giác của các cung (góc ) đặc biệt:
 Ta nên sử dụng đường tròn lượng giác để ghi nhớ các giá trị đặc biệt
 Góc
Hslg
 00
300
450
 600
900
1200
1350
1500
1800
3600
0
sin
0
1
0
0
cos
1
0
-1
1
tg
0
1
kxđ
-1
0
0
cotg
kxđ
1
0
-1
kxđ
kxđ
 Hàm số lượng giác của các cung (góc) có liên quan đặc biệt:
 Đó là các cung :
	1. Cung đối nhau : (tổng bằng 0) (Vd: ,)
	2. Cung bù nhau : ( tổng bằng ) (Vd: ,)
	3. Cung phụ nhau : ( tổng bằng ) (Vd: ,)
	4. Cung hơn kém : (Vd: ,)
	5. Cung hơn kém : (Vd: ,)
1. Cung đối nhau: 2. Cung bù nhau : 
Bù sin
Đối cos
3. Cung phụ nhau : 4. Cung hơn kém 
Phụ chéo
Hơn kém 
sin bằng cos
cos bằng trừ sin
5. Cung hơn kém :
Hơn kém 
tang , cotang
Ví dụ 1: Tính , 
 Ví dụ 2: Rút gọn biểu thức: 
 Công thức lượng giác:
 1. Các hệ thức cơ bản:
 Ví dụ: Chứng minh rằng:
 1. 
 2. 
 2. Công thức cộng :
 Ví dụ: Chứng minh rằng:
 3. Công thức nhân đôi:
4 Công thức nhân ba:
 5. Công thức hạ bậc:
 6.Công thức tính theo 
 7. Công thức biến đổi tích thành tổng :
 Ví dụ: 
 1. Biến đổi thành tổng biểu thức: 
 2. Tính giá trị của biểu thức: 
 8. Công thức biến đổi tổng thành tích :
 Ví dụ: Biến đổi thành tích biểu thức: 
 9. Các công thức thường dùng khác:
B. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC
Các bước giải một phương trình lượng giác 
Bước 1: Tìm điều kiện (nếu có) của ẩn số để hai vế của pt có nghĩa
Bước 2: Sử dụng các phép biến đổi tương đương để biến đổi pt đến một pt đã biết cách giải 
Bước 3: Giải pt và chọn nghiệm phù hợp ( nếu có)
Bước 4: Kết luận
I. Định lý cơ bản: ( Quan trọng )
 ( u; v là các biểu thức chứa ẩn và )
Ví dụ : Giải phương trình:
 1. 2. 	
 3. 4. 	 
II. Các phương trình lượng giác cơ bản:
1. Dạng 1: sinx = m ; cosx = m ; tgx = m ; cotgx = m ( )
	* Gpt : sinx = m (1)
Nếu thì pt(1) vô nghiệm
Nếu thì ta đặt m = sin và ta có
 * Gpt : cosx = m (2)
Nếu thì pt(2) vô nghiệm
Nếu thì ta đặt m = cos và ta có
* Gpt: tgx = m (3) ( pt luôn có nghiệm )
 Đặt m = tg thì 
* Gpt: cotgx = m (4) ( pt luôn có nghiệm )
 Đặt m = cotg thì 
Các trường hợp đặc biệt:
 Ví dụ: 
 1) Giải các phương trình :
	 a) b) 
 c) d) 
 e) f) 
 2) Giải các phương trình:
 a) c) 
	 b) d) 
	 e) 
2. Dạng 2: 
 ( )
 Cách giải: 
	Đặt ẩn phụ : t = sinx ( t = cosx; t = tgx; t = cotgx)
	Ta được phương trình : (1)
	Giải phương trình (1) tìm t, rồi suy ra x
 	 Chú ý : Phải đặt điều kiện thích hợp cho ẩn phụ (nếu có)
	 Ví dụ :
	 a) b) 
 c) d) 
 e) f) 
 g) h) 
 k) l) 	 	 
3. Dạng 3: 
 Cách giải: 
 Chia hai vế của phương trình cho thì pt
 (2)
Đặt với thì :
	 Pt (3) có dạng 1. Giải pt (3) tìm x.
 Chú ý :
 Ví dụ : Giải các phương trình :
	 a) b) 
 c) d) 
	 e) 
d. Dạng 4: 
 (1)
Cách giải 1:
	Aùp dụng công thức hạ bậc : 
	và công thức nhân đôi : thay vào (1) ta sẽ biến đổi pt (1) về dạng 3
Cách giải 2: ( Quy về pt theo tang hoặc cotang )
	Chia hai vế của pt (1) cho ta được pt:
	Đây là pt dạng 2 đã biết cách giải
	Chú ý: Trước khi chia phải kiểm tra xem có phải là nghiệm của (1) không?
Ví dụ : Giải phương trình:
d. Dạng 5:
 (1)
Cách giải :
Đặt 
 Do 
Thay vào (1) ta được phương trình :
 (2)
Giải (2) tìm t . Chọn t thỏa điều kiện rồi giải pt: tìm x.
 Ví dụ : Giải phương trình :
Chú ý : Ta giải tương tự cho pt có dạng : 
 Ví dụ : Giải phương trình :
4. Các phương pháp giải phương trình lượng giác thường sử dụng :
a. Phương pháp 1: Biến đổi pt đã cho về một trong các dạng pt lượng giác cơ bản đã biết 
 Ví dụ: Giải phương trình:
b. Phương pháp 2: Biến đổi pt đã cho về dạng tích số 
 Cơ sở của phương pháp là dựa vào các định lý sau đây:
 hoặc 
 Ví dụ : Giải các phương trình :
	a. b. 
	c. d. 
c. Phương pháp 3: Biến đổi pt về dạng có thể đặt ẩn số phụ
 Một số dấu hiệu nhận biết :
* Phương trình chứa cùng một một hàm số lượng giác ( cùng cung khác lũy thừa)
Ví dụ : Giải các phương trình :
	a. 
	b. 
	c. 
 d. 
* Phương trình có chứa 
Ví dụ : Giải phương trình : 	a. 
b. 
BÀI TẬP RÈN LUYỆN 
DẠNG 1: Giải phương trình lượng giác
Sử dụng 1 trong 3 phương pháp sau
Biến đổi phương trình về dạng phương trình lượng giác cơ bản 
Biến đổi phương trình về dạng phương trình tích số
Biến đổi phương trình về dạng có thể đặt ẩn số phụ chuyển về phương trình đại số
Bài 1: Giải các phương trình lượng giác sau
	1) 2) 
	3) 
	4) 5) 
	6) 
Bài 2 : Giải các phương trình lượng giác sau
	1. 8. 
	2. 9. 
	3. 10. 
	4. 11. 
	5. 12. 
	6. 13. 
 7. 14. 
DẠNG 2: Phương trình lượng giác có chứa tham số
Sử dụng phương pháp sau
Chọn ẩn phụ thích hợp và tìm điều kiện đúng cho ẩn phụ vừa chọn (tùy thuộc vào x)
Chuyển phương trình về phương trình đại số 
Lập luận để chuyển bài toán đã cho theo ẩn phụ vừa chọn
Sử dụng phương pháp giải tích hoặc đại số để tìm tham số theo yêu cầu của đề bài
Bài 1: Tìm m để phương trình sau có nghiệm:
Bài 2: Định m để phương trình : 
 có nghiệm 
Bài 3: Cho hàm số: 
 Tìm m để phương trình có nghiệm thuộc 
Bài 4: Cho phương trình : 
 Tìm tất cả các giá trị của m để phương trình có nghiệm.
Bài 5: Xác định m để phương trình :
 có ít nhất một nghiệm thuộc đoạn 
Bài 6: Cho phương trình : (1)
 Tìm tất cả các giá trị của m để phương trình (1) có nghiệm.
Bài 7: Tìm m để phương trình : có nghiệm.
Bài 8: Cho phương trình 
 Định m để phương trình có nghiệm .
Bài 9: Tìm m để phương trình : 
 có nghiệm trên đoạn 
Bài 10: Cho phương trình: 
 Với giá trị nào của m thì phương trình có nghiệm
Bài 11: Cho phương trình: 
 Với giá trị nào của m thì phương trình có nghiệm
Bài 12: Tìm m để phương trình : có nghiệm 
--------------------------Hết--------------------------