Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học môn Âm nhạc, Cấp Thcs

ó thể dùng hình thức thay đổi trình tự các nội dung của tiết dạy. Nội dung mới trong bài này là Âm nhạc thường thức, nên dành nhiều thời gian cho nội dung này. Hai nội dung Ôn tập bài hát và Ôn tập Tập đọc nhạc đã có ở tiết trước, nên dành thời gian ít hơn. 
Dưới đây là một số gợi ý thay đổi nội dung của tiết dạy: 
*Phương án 1:
- Ôn tập bài hát: Đi cấy
- Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 5
- Âm nhạc thường thức: Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
*Phương án 2:
 - Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 5
- Âm nhạc thường thức: Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
- Ôn tập bài hát: Đi cấy
*Phương án 3:
- Ôn tập bài hát: Đi cấy
- Âm nhạc thường thức: Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
- Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 5
*Phương án 4:
- Âm nhạc thường thức: Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến
- Ôn tập bài hát: Đi cấy
- Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 5
 Ngoài ra, vẫn còn những phương án khác GV có thể sáng tạo nhiều cách dạy khác cho phù hợp và đạt hiệu quả tốt.
3
Tiết 27- Bài 7 
53
- Ôn tập bài hát: Tia nắng, hạt mưa
- Tập đọc nhạc: TĐN số 8
- Nhạc lí: Những kí hiệu thường gặp trong bản nhạc
Trong tiết này, 2 nội dung Tập đọc nhạc và Nhạc lí là trọng tâm. Do đó cần dành nhiều thời gian cho 2 nội dung này. Ôn tập bài hát dành ít thời gian hơn. GV nên phân chia thời lượng để dạy từng nội dung theo gợi ý sau:
- Ôn tập bài hát: Tia nắng, hạt mưa : Thời gian 7-8 phút
-Tập đọc nhạc: TĐN số 8: Thời gian 20 phút
- Nhạc lí: Những kí hiệu thường gặp trong bản nhạc: Thời gian 15 phút
5.2. Lớp 7
Ở lớp 7, một số tiết có nội dung nhiều so với thời gian của một tiết học, có thể giáo viên không đủ thời gian để dạy. Ví dụ: Tiết 5- Trang 16, Tiết 6- Trang 18, Tiết 13- Trang 32, Tiết 28-trang 55Giáo viên cần xác định nội dung trọng tâm của bài để phân chia thời gian dạy cho hợp lí (Tham khảo phần hướng dẫn thực hiện dạy các Tiết 6- Bài 2; Tiết 14-Bài 4, Tiết 27-Bài 7 ở Lớp 6).
TT
Bài
Trang
Nội dung điều chỉnh
Hướng dẫn thực hiện
1
Bài 8-Tiết 29
61
Bài đọc thêm: Xuất xứ một bài ca
Đây là bài đọc thêm (theo quy dịnh là không dạy) nhưng có nội dung tích hợp giáo dục học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nên GV bằng những hình thức linh hoạt để hướng dẫn, tổ chức cho HS trao đổi dựa trên nội dung bài đọc thêm nhưng không kiểm tra kết quả đọc thêm
5.3. Lớp 8
Ở lớp 8, một số tiết có nội dung nhiều so với thời gian của một tiết học, có thể giáo viên không đủ thời gian để dạy. Ví dụ: Tiết 5- Trang 14, Tiết 9- Trang 22, Tiết 20- Trang 41. Giáo viên cần xác định nội dung trọng tâm của bài để phân bố thời gian dạy hợp lí (Xem phần hướng dẫn thực hiện các Tiết 6- Bài 2; Tiết 14-Bài 4, Tiết 27-Bài 7 ở Lớp 6).
TT
Bài
Trang
Nội dung điều chỉnh
Hướng dẫn thực hiện
1
Bài 4- Tiết18
35
Bài đọc thêm: Âm vang một bài ca quốc tế
Đây là bài đọc thêm (theo quy dịnh là không dạy) nhưng có nội dung tích hợp giáo dục học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nên GV bằng những hình thức linh hoạt để hướng dẫn, tổ chức cho HS trao đổi dựa trên nội dung bài đọc thêm nhưng không kiểm tra kết quả đọc thêm
5.4. Lớp 9
Ở lớp 9, một số tiết có nội dung nhiều so với thời gian của một tiết học, có thể giáo viên không đủ thời gian để dạy. Ví dụ: Tiết 3 -Trang 12, Tiết 6- Trang 19, Tiết 9-Trang 29, Tiết 10- Trang 31. Giáo viên cần xác định nội dung trọng tâm của bài để phân bố thời gian dạy cho hợp lí (Tham khảo phần hướng dẫn thực hiện các Tiết 6- Bài 2; Tiết 14-Bài 4, Tiết 27-Bài 7 ở Lớp 6).
TT
Bài
Trang
Nội dung điều chỉnh
Hướng dẫn thực hiện
1
Bài 2- Tiết 7
24
Bài đọc thêm: Nhạc sĩ Xuân Hồng và bài hát Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh
Đây là bài đọc thêm (theo quy dịnh là không dạy) nhưng có nội dung tích hợp giáo dục học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nên GV bằng những hình thức linh hoạt để hướng dẫn, tổ chức cho HS trao đổi dựa trên nội dung bài đọc thêm nhưng không kiểm tra kết quả đọc thêm 
	6. Hướng dẫn sử dụng phần câu hỏi và bài tập 
 	Các câu hỏi và bài tập trong SGK cần được sử dụng một cách linh hoạt. Không cần thiết phải yêu cầu HS thực hiện đầy đủ các câu hỏi và bài tập trong sách giáo khoa. GV có thể lược bớt, thay thế hoặc bổ sung các câu hỏi, bài tập âm nhạc cho phù hợp với năng lực, đối tượng HS và điều kiện dạy học cụ thể của từng vùng, miền
	7. Hướng dẫn dạy học Nhạc lí 
a) Nội dung và mục tiêu dạy Nhạc lí
 	Nội dung Nhạc lí ở Trung học cơ sở giới thiệu về các kiến thức sau:
- Những thuộc tính của âm thanh, một số kí hiệu âm nhạc.
- Nhịp và phách; Nhịp , , , ; Nhịp lấy đà.
- Cung và nửa cung, dấu hoá.
- Gam trưởng, giọng trưởng.
- Gam thứ, giọng thứ, giọng La thứ, giọng La thứ hoà thanh.
- Giọng song song, giọng cùng tên.
- Thứ tự các dấu thăng, dấu giáng ở hoá biểu từ 1 đến 4 dấu hoá.
- Giới thiệu sơ lược về quãng, hợp âm, dịch giọng.
 	Phân môn Nhạc lí cung cấp cho HS một số nội dung lí thuyết âm nhạc cơ bản và cần thiết, nhằm hỗ trợ việc học hát, tập đọc nhạc và nâng cao hiểu biết về âm nhạc. Mục tiêu của các bài học trong phân môn Nhạc lí là giúp HS biết khái niệm, đặc điểm, nhận biết kiến thức trên bản nhạc, được nghe âm thanh minh hoạ và có thể áp dụng kiến thức vào bài tập cụ thể. Thời lượng dạy nội dung nhạc lí trong một tiết khoảng 15-20 phút.
 	Kiến thức nhạc lí được phân bố đều ở 4 năm học, HS không được học thường xuyên, lại ít có điều kiện vận dụng, liên kết kiến thức thành hệ thống, nên đây là nội dung tương đối khó với HS. Với thời lượng không nhiều, các nội dung nhạc lí cần được giới thiệu ở mức độ sơ giản, qua thực hành để hiểu biết lí thuyết, chủ yếu để HS công nhận, không cần lí giải. GV không nên khai thác sâu, mở rộng kiến thức nhạc lí như ở trường chuyên nghiệp, chỉ cần giúp các em có khái niệm ban đầu và biết sử dụng kiến thức trong các bài tập cụ thể.
b) Quy trình dạy Nhạc lí
Những phân môn mang tính chất lí thuyết như Nhạc lí và Âm nhạc thường thức, quy trình dạy học chỉ mang tính tham khảo, không nhất thiết phải thực hiện theo đúng trình tự. Các bước dạy nhạc lí cần thực hiện là:
- Giới thiệu kiến thức nhạc lí (tên, khái niệm, vai trò, đặc điểm, tính chất).
- Minh họa kiến thức trên bản nhạc.
- Minh họa kiến thức bằng âm thanh.
- Củng cố.
c) Kĩ thuật dạy Nhạc lí
* Giới thiệu kiến thức
 	Giới thiệu kiến thức nhằm để HS ghi nhớ tên, đặc điểm, tính chất, tác dụng của nội dung kiến thức nhạc lí. GV giới thiệu hoặc liên hệ những điều HS đã biết để giới thiệu kiến thức mới. Ví dụ:
- Dạy về nhịp hoặc , GV có thể yêu cầu HS nhắc lại hiểu biết của các em về nhịp hoặc , vừa củng cố lại kiến thức đã học, vừa dẫn dắt sang kiến thức mới.
- Khi giới thiệu về nhịp lấy đà, GV có thể đưa ra hai bài hát đã học (một bài hát có nhịp lấy đà, và một bài hát không có nhịp lấy đà) để HS so sánh và đưa ra khái niệm. Tuy nhiên, cũng có nội dung nhạc lí, GV không nên đưa ra khái niệm mà chỉ giới thiệu về cách viết và tác dụng của nó, ví dụ như: dấu nối, dấu luyến, dấu nhắc lại, dấu hồi, khung thay đổi, dấu thăng, dấu giáng
*Minh họa kiến thức trên bản nhạc
 	GV yêu cầu HS tìm các bài hát hoặc bản nhạc có sử dụng kiến thức vừa học, để các em thấy kiến thức đó gần gũi với thực tế. Ví dụ:
- Dạy về nhịp , GV yêu cầu HS tìm những bài hát, bản nhạc trong SGK có sử dụng số chỉ nhịp này. 
- Dạy về thứ tự các dấu thăng, dấu giáng ở hoá biểu, GV yêu cầu HS tìm các bài hát, bài Tập đọc nhạc trong SGK có sử dụng hoá biểu, sau đó hướng dẫn các em xác định giọng của các bản nhạc đó.
* Minh họa kiến thức bằng âm thanh
 	Đây là một hoạt động quan trọng trong việc dạy Nhạc lí, giúp HS không chỉ biết lí thuyết mà còn được nghe âm thanh để hiểu rõ hơn về các khái niệm, vai trò, tác dụng của kiến thức nhạc lí. Điều rất quan trọng là cần cho HS nghe ví dụ nào để các em hiểu được bản chất của kiến thức. GV có thể đàn, hát hoặc dùng băng, đĩa hình để cho HS nghe, nhận xét sự khác nhau giữa bản nhạc có sử dụng và không sử dụng kiến thức nhạc lí đó.
 	Dưới đây là một số cách minh hoạ kiến thức nhạc lí bằng âm thanh.
- Dạy về nhịp, có thể thực hiện các bước sau:
	+ Cho HS nghe một tiết điệu nhịp như Foxtrot hoặc Country trên đàn phím điện tử, HS nghe và cảm nhận về phách mạnh và phách nhẹ của loại nhịp này. Tốt hơn nếu các em vừa nghe vừa tập vỗ tay thể hiện phách mạnh, phách nhẹ của loại nhịp này.
	+ Trên nền tiết điệu đó, GV đàn giai điệu có dùng phần đệm một bài hát viết ở nhịp mà HS đã học để các em thấy nhịp này được ứng dụng vào thực tế như thế nào (ví dụ bài Tiếng chuông và ngọn cờ).
- Dạy về cung và nửa cung, có thể thực hiện các bước sau:
	+ HS nghe gam Đô trưởng, trong đó có 2 quãng nửa cung và 5 quãng một cung.
	+ HS hát 1-2 câu có sử dụng quãng nửa cung, ví dụ bài Bạn ơi lắng nghe (dân ca Ba-na, Tây Nguyên):
- Dạy về giọng cùng tên, GV có thể giới thiệu và minh họa bằng bài hát Một mùa xuân nho nhỏ (Trần Hoàn) cho HS nghe và cảm nhận về đặc điểm, ứng dụng của giọng cùng tên. Bài hát có 2 đoạn, đoạn 1 viết ở giọng La thứ, đoạn 2 chuyển sang giọng cùng tên là giọng La trưởng. Cũng có thể dùng những bài hát khác để minh họa về việc chuyển sang giọng cùng tên là bài Trở về Su-ri-en-tô (nhạc Italia), Bóng cây kơ-nia (nhạc Phan Huỳnh Điểu) hoặc Tuổi đời mênh mông (Trịnh Công Sơn)
- Dạy về hợp âm, có thể thực hiện các bước sau:
	+ HS nghe hợp âm Đô trưởng với 3 âm lần lượt vang lên.
	+ HS nghe hợp âm Đô trưởng với 3 âm vang lên đồng thời.
	+ Thực hiện tương tự với một vài hợp âm trưởng, hợp âm thứ, hợp âm bảy.
 	- Dạy về dịch giọng, có thể làm theo cách sau:
	+ GV giới thiệu bài TĐN Con kênh xanh xanh, (Nhạc và lời: Ngô Huỳnh) viết ở giọng Đô trưởng.
 	+ GV đàn cho học sinh hát lời bài Con kênh xanh xanh ở giọng Đô trưởng.
 	+ GV giới thiệu bài Con kênh xanh xanh viết ở giọng Rê trưởng, HS quan sát để nhận thấy bản nhạc đã được dịch giọng.
+ GV đàn cho HS hát lời bài Con kênh xanh xanh ở giọng Rê trưởng.
	+ GV giới thiệu bài Con kênh xanh xanh viết ở giọng Mi trưởng, HS quan sát để nhận thấy bản nhạc tiếp tục được dịch giọng lần nữa.
	+ GV đàn cho HS hát lời bài Con kênh xanh xanh ở giọng Mi trưởng.
+ Có thể thực hiện tiếp tục với các giọng Pha trư