Giáo án Vật lý lớp 10- tiết 16: Tổng hợp và phân tích lực

TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC
A. Mục tiêu.
1.Kiến thức: 	
Phát biểu được định nghĩa của lực và nêu được lực là đại lượng vectơ.
Nêu được quy tắc tổng hợp và phân tích lực.
Phát biểu được điều kiện cân bằng của một chất điểm dưới tác dụng của nhiều lực.
2.Kĩ năng: 
- Vận dụng được quy tắc hình bình hànhđể tìm hợp lực của 2 lực đồng quy hay để phân tích 1 lực thành 2 lực đồng quy.
3.Thái độ: 
- Giúp học sinh hiểu về lực, phân tích lực, tổng hợp lực, hiểu một chất điểm khi cân bằng có điều kiện gì?
B. Chuẩn bị
	1. Giáo viên: Giáo án lên lớp, thí nghiệm hình 9.5 SGK , quả nặng, dây treo
	2. Học sinh: Đọc trước bài mới, ôn tập các công thức lượng giác đã học
C. Phương pháp
	- Diễn giảng, vấn đáp, 
- Giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm
D. Tiến trình lên lớp
	1. Ổn định tổ chức
- Ổn định lớp, điểm danh
2. Kiểm tra bài củ
- Trả và sửa bài kiểm tra 
3. Bài mới:
Đặt vấn đề: Tìm hiểu về lực, cách tổng hợp và phân tích lực
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm lực. Cân bằng lực
HS: Quan sát hình 9.1 và trả lời C1 (tay người tác dụng vào cung một lực làm cung bị biến dạng, dây cung tác dụng vào mũi tên 1 lực làm tên thu gia tốc và bay đi)
GV: Nêu và phân tích khái niệm lực
GV: Nêu và phân tích điều kiện cân bằng của 2 lực và đơn vị của lực
HS: Quan sát hình 9.2 và trả lời C2
HS: Lực tác dụng vào quả cầu là trọng lực, lực căng dây. Vật gây ra lực là Trái Đất, dây treo
Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm tổng hợp lực
GV: Minh hoạ hình 9.4
GV: Vẽ hình lên bảng
HS: Chỉ các lực tác dụng vào điểm treo giữa và vẽ các lực đó lên bảng (,,)
GV: Vì đây là 3 lực cân bằng nên ta thay thế 2 lực bằng 1 lực thì lực có phương chiều thế nào? Độ lớn bao nhiêu?
HS: Trả lời và vẽ lực 
GV: Nếu nối các đầu mút của các véctơ , , thì ta sẽ được hình gì?
HS: Trả lời C3 
GV: Hướng dẫn học sinh phát biểu định nghĩa hợp lực và quy tắc hình bình hành
GV: Vẽ hình và phân tích quy tắc hình bình hành
HS: Trả lời C4
Hoạt động 3: Tìm hiểu điều kiện cân bằng của một chất điểm
GV: Nêu điều kiện cân bằng của một chất điểm ?
HS: Phát biểu điều kiện
Hoạt động 4: Tìm hiểu phép phân tích lực
GV: HS nào có thể giải thích sự cân bằng của vòng nhẫn theo một cách khác?
HS: Vẽ hình và phân tích
GV: Phân tích vấn đề
 Chú ý cho học sinh nguyên tắc phân tích lực
I. Lực. Cân bằng lực:
 1. Lực là đại lượng véctơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây gia tốc cho vật hoặc làm cho vật bị biến dạng.
 2. Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng đồng thời vào 1 vật thì không gây ra gia tốc cho vật	
 3. Đường thẳng mang véctơ lực gọi là giá của lực	
 * Hai lực cân bằng là 2 lực cùng tác dụng vào một vật, cùng giá, cùng độ lớn, ngược chiều
 4. Đơn vị của lực là Niutơn (N)
II. Tổng hợp lực:
 1. Thí nghiệm: Sgk
 2. Định nghĩa: Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt như các lực ấy
 * Lực thay thế này gọi là hợp lực
 3. Quy tắc hình bình hành: nếu 2 lực đồng quy làm thành 2 cạnh của một hình bình hành thì đường chéo kẻ từ điểm đồng quy biểu diễn hợp lực của chúng
III. Điều kiện cân bằng của một chất điểm
Muốn cho một chất điểm đứng cân bằng thì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng 0 
 +……= 
IV. Phân tích lực:
 - Phân tích lực là thay thế một lực bằng 2 hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như lực đó
 - Các lực thay thế gọi là lực thành phần
 - Phân tích lực cũng tuân theo quy tắc hình bình hành
 - Điều kiện để phân tích lực: biết chắc lực cần phân tích có tác dụng cụ thể theo 2 hướng nào thì mới phân tích lực ấy theo 2 hướng đó.
	4. Củng cố và luyện tập.
	- Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
	- Nhắc lại các khái niệm: 2 lực cân bằng, điều kiện cân bằng của chất điểm, phân tích và tổng hợp lực.
	5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà
	- Làm các bài tập ở SGK/ 58
	- Chuẩn bị bài : Ba định luật Niutơn
	+ Quán tính là gì? ( đã học ở cấp 2). Chuẩn bị các ví dụ về quán tính
	+ Định luật 1 Niutơn
	+ Định luật II Niutơn
	+ Khối lượng có mối quan hệ như thế nào với quán tính?