Giáo án Vật lý 9- Tác dụng từ của dòng điện từ trường

Tuần : 12	 Ngày soạn:
Tiết :24	 Ngày dạy
§22 TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN TỪ TRƯỜNG
I/ MỤC TIÊU:
 1/ KIẾN THỨC:
- Phát biểu được xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có từ trường. Nam châm hoặc dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
- Biết được dùng kim nam châm để nhận biết từ trường.
 2/ KỸ NĂNG:
- Mô tả được TN về tác dụng từ của dòng điện.
- Trả lời được câu hỏi từ trường tồn tại ở đâu.
- Biết cách nhận biết từ trường.
 3/ THÁI ĐỘ:
- Chấp nhận sự tồn tại của từ trường.
- Tuân thủ đúng cách nhận biết từ trường.
II/ CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS
 2 giá TN; 1 nguồn điện 3V; 1 Kim nam châm đặt trên giá đở có trục thẳng đứng; 1 công tắc; 1 đoạn dây constantan dài 40 cm; 1 biến trở; 1 ampe kế 1,5A – 0,1A; 5 đoạn dây dẫn.
III/ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH.
HỌAT ĐỘNG CỦA HS
TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN
NỘI DUNG
Hoạt động 1 (15 phút)
 Phát hiện tính chất từ của dòng điện.
a. Nhận thức vấn đề cần giải quyết trong bài học.
b. Làm thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện.
- Bố trí và tiến hành thí nghiệm như mô tả trên hình 22.1 SGK. 
- Thực hiện C1.
- Cử đại diện nhóm báo cáo kết quả và trình bày nhận xét kết quả thí nghiệm.
- Rút ra kết luận về tác dụng từ của dòng điện.
* Tổ chức tính huống dạy học.
 Làm một thí nghiệm ở đầu.
- Nêu vấn đề: Giữa điện và từ có gì liên quan với nhau không?
* Yêu cầu HS:
- Nghiêm cứu bố trí thí nghiệm rong hình 22.1 SGK, trao đổi về mục đích của thí nghiệm.
- Bố trí và tiến hành thí nghiệm theo nhóm, trao đổi các câu hỏi trong C1. Lưu ý lúc đầu đặt dây dẫn AB song song với kim nam châm đứng thăng bằng.
* Đến các nhóm, theo dõi và giúp đỡ HS tiến hành thí nghiệm, quan sát hiện tượng.
* Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi: Trong thí nghiệm trên, hiện tượng xảy ra với kim nam châm chứng tỏ điều gì? Cũng có thể nêu câu hỏi như phần mở bài của SGK.
I/ Lực từ:
Thí nghiệm:h22.1
C1:Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn kim NC bị lệch. Khi ngắt dòng điện kim NC lại trở về vị trí cũ.
2.két luận:dòng điện có tác dụng từ.
Hoạt động 2 (8 phút)
 Tìm hiểu từ trường.
a. HS trao đổi vấn đề mà GV đặt ra, đè xuất phương án thí nghiệm kiểm ra.
b. Làm thí nghiệm, thực hiện các C2, C3.
c. Rút ra kết luận về không gian xung quanh dòng điện, xung quanh nam châm.
* Nêu vấn đề:
 Trong thí nghiệm trên, kim nam châm đặt dưới dây dẫn điện thì chịu tác dụng của kực từ. Có phải chỉ có vị trí đó mới có lực từ tác dụng lên kim nam châm hay không? Làm thế nào để trả lời được câu hỏi đặt ra?
* Bổ sung cho mỗi nhóm HS một thanh nam châm, yêu cầu HS làm thí nghiệm theo phương án đã đề xuất. Đến các nhóm để hướng dẫn các thực hiện C2, C3 hiệu điện thế
* Gợi ý:
 Hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong thí nghiệm trên chứng tỏ không gian xung quanh dòng điện, xung quanh nam châm có gì đặc biệt?
* Yêu cầu HS đọc kĩ kết luận trong SGK và nêu câu hỏi: Từ trường tồn tại ở đâu?
II/ Từ trường:
Thí nghiệm:
C2: khi đưa kim NC đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh NC kim NC bị lệch khỏi hướng BẮc -Nam địa lí
C3: Ơû mỗi vị trí sau khi kim NC đã đứng yên , xoay nó khỏi hướng vừa xác định, buông tay, kim NC luôn chỉ 1 hướng xác định.
2.kết luận:
Không gian xung quanh NC, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường.
- Các biện pháp bảo vệ mơi trường:
+ Xây dựng các trạm phát sĩng điện từ xa khu dân cư.
+ Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách; khơng sử dụng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu (hàng giờ) để giảm thiểu tác hại của sĩng điện từ đối với cơ thể, tắt điện thoại khi ngủ hoặc để xa người.
+ Giữ khoảng cách giữa các trạm phát sĩng phát thanh truyền hình một cách thích hợp.
+ Tăng cường sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định; chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết.
Hoạt động 3 (7 phút)
 Tìm hiểu cách nhận biết từ trường.
a. Mô tả được cách dùng kim nam châm để phát hiện lực từ và nhờ đó phát hiện từ trường.
b. Rút được kết luận về cách nhận biết từ trường.
* Gợi ý HS:
 Hãy nhớ lại các thí nghiệm nào đã làm đối với nam châm và từ trường gợi cho ta phương pháp để phát hiện ra từ trường?
* Nêu câu hỏi:
- Cần căn cứ vào đặc tính nào của từ trường để phát hiện ra từ trường?
- Vậy thông thường, dụng cụ đơn giản để nhận biết từ trường là gì?
3.Cách nhận biết từ trường:
Nơi nào có lực từ tác dụng lên kim NC thì nơi đó có từ trường.
Hoạt động 4 (10 phút)
 Củng cố và vận dụng.
a. Nhắc lại được cách tiến hành thí nghiệm để phát hiện tác dụng từ của dòng điện trong dây dẫn.
b. Làm bài tập vận dụng C4, C5, C6. Tham gia thảo luận trên lớp về các phương án của bạn.
c. Nhắc lại những kiến thức cần ghi nhớ.
* Giới thiệu thí nghiệm lịch sử của Ơ-xtét như phần Có thể em chưa biết.
 Nêu câu hỏi: Ơ-xtét đã làm thí nghiệm như thế nào để chứng tỏ rằng điện sinh ra từ?
* Yêu cầu HS làm C4, C5, C6 vào vở và trao đổi trên lớp để chọn phương án tốt nhất.
III/ vân dụng:
C4:Để phát hiện trong dây dẫn AB có dòng điện hay không,ta đặt kim NC lại gần dây dẫn AB. Nếu kim NC bị lêch khỏi hướng Bắc-Namtrong dây dẫn AB có dòng điện và ngược lại.
C5:Đặt kim NC ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên kim NC luôn chỉ hướng Bắc-Nam chứng tỏ xung quanh trái đất có từ trường.
C6: Tại 1 điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi, thử lại vẫn thấy kim NC luôn nằm dọc theo 1 hướng xác định , không trùng với hướng Bắc-Nam địa lí chứng tỏ không gian xung quanh NC có từ trường.
Ghi nhớ: SGK
PHẦN BỔ SUNG:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tổ trưởng duyệt
Ngày :
Châu Thị Ngọc Thủy