Giáo án Vật lý 9- Biến trở điện trở dùng trong kĩ thuật

Tuần : 5	 Ngày soạn:
Tiết :10	 Ngày dạy
§10 BIẾN TRỞ
ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I/ MỤC TIÊU:
 1/ KIẾN THỨC:
- Phát biểu được biến trở là điện trở có thể thay đổi trị số và có thể được dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch.
- Trình bày được cấu tạo và hoạt động của biến trở.
 2/ KỸ NĂNG:
- Mắc được biến trở vào mạch điện để điều chỉnh cường độ dòng điện chạy qua.
- Nhận ra được các điện trở dùng trong kỹ thuật.
 3/ THÁI ĐỘ:
 Tuân thủ đúng cách mắc biến trở vào trong mạch điện.
II/ CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS
 1 biến trở con chạy 20,2A; 1 bóng đèn 2,5V- 1W; 1 công tắc; 1 nguồn điện 3V; 1 biến trở than; 3 điện trở kỹ thuật ghi trị số; 3 điện trở kỹ thuật vòng màu; 7 dây nối.III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH.
HỌAT ĐỘNG CỦA HS
TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN
NỘI DUNG
Hoạt động 1 (10 phút)
 Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở.
a. Từng HS thực hiện C1 để nhận dạng các loại biến trở.
b.Từng HS thực hiện C2 và C3 để tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở con chạy.
c. Từng HS thực hiện C4 để nhân dạng kí hiệu sơ đồ biến trở.
* Yêu cầu HS trong mỗi nhóm này quan sát hình 10.1 SGK và đối chiếu với các biến trở có trong bộ thí nghiệm để chỉ rõ từng loại biến trở.
* Cho cả lớp quan sát từng biến trở và yêu cầu HS nêu tên của loại biến trở đó. Nếu không có các loại biến trở thật thì cho HS quan sát hình 10.1 SGK và yêu cầu một vài HS kể tên các loại biến trở.
* Yêu cầu HS đối chiếu hình 10.1a SGK với biến trở con chạy thất và yêu cầu một vài HS chỉ ra đâu là cuộn dây của biến trở, đâu là là hai đầu ngoài cùng A, B của nó, đâu là con chạy và thực hiện C1, C2.
* Đề nghị HS vẽ lại các kí hiệu sơ đồ của biến trở và dùng bút chì tô đậm phần biến trở ( ở các hình 10.2a, 10.2b, 10.2c SGK) cho dòng điện chạy qua nếu chúng được mắc vào mạch.
I/ biến trở:
1. cấu tạo và hoạt động của biến trở
C1: các loại biến trở: BT con chạy, BT tay quay, BT than.
C2: Không vì khi dịch chuyển con chạy C, khong làm thay đỏi chiều dài cuộn dây có dòng điện chạy quakhông có tác dụng làm thay đổi điện trở.
C3: có thay đổi vì khi con chạy C dịch chuyển sẽ làm thay đổi chiều dài cuộn dây có dòng điện chạy qualàm thay đổi điện trở của biến trở.
C4: khi dịch chuyển con chạy C sẽ làm thay đổi chiều dài phần cuộn dây có dòng điện chạy quathay đổi điện trở của biến trở.
Hoạt động 2 (10 phút)
 Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện.
a. Từng HS thực hiện C5.
b. Nhóm HS thực hiện C6 và rút ra kết luận.
* Theo dõi HS vẽ sơ đồ mạch điện hình 10.3 SGK và hướng dẫn các HS có khó khăn.
* Quan sát và giúp đỡ khi các nhóm HS thực hiện C6. Đặc biệt lưu ý HS đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có điện trở lớn nhất trước khi mắc nó vào mạch điện hoặc trước khi đóng công tắc; cũng như phải dịch chuyển con chạy nhẹ nhàng để tránh mòn hỏng chỗ tiếp xúc giữa con chạy và cuộn dây của biến trở.
* Sau khi cho các nhóm HS thực hiện xong, đề nghị một số HS đại diện cho các nhóm trả lời C6.
* Nêu câu hỏi:
- Biến trở là gì? Có thể được dùng để làm gì?
Đề nghị HS trả lời và thảo luận chung với cả lớp về câu trả lời cần có.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
C5:	
C6:
3.Kết luận: SGK
Hoạt động 3 (5 phút)
 Nhận dạng hai loại điện trở dùng trong kĩ thuật.
a. Từng HS đọc C7 và thực hiện yêu cầu của mục này.
b. Từng HS thực hiện C8 để nhận biết hai loại điện trở kĩ thuật theo cách ghi trị số của chúng.
* Có thể gợi ý cho HS giải thích theo yêu càu của C7 như sau:
- Nếu lớp than hay lớp kim loại dùng để chế tạo các điện trở kĩ thuật mà rất mỏng thì các lớp này có tiết diện nhỏ hay lớn?
- Khi đó tại sao lớp than hay kim loại này có thể có trị số điện trở lớn?
* Đề nghị một HS đọc trị số của biến trở hình 10.4a SGK và một số HS khác thực hiện C9.
* Đề nghị HS quan sát ảnh màu số 2 in trong tờ rời ở cuối sách hoặc hoặc quan sát các điện trở vòng màu có trong bộ thí nghiệm để nhận biết màu của các vìng trên một hay hai điện trở loại này.
II/ Các điện trở dùng trong kỹ thuật:
C7: lớp than hay lớp kim loại mỏng có điện trở nhỏ, do đó R có thể rất lớn.
Hoạt động 4 (10 phút)
 Củng cố và vận dụng.
Từng HS thực hiện C10.
* Nếu HS có khó khăn, có thể gợi ý như sau:
- Tính chiều dài của dây điện trở của biến trở này.
- Tính chiều dài của một vòng dây quấn quanh lõi sứ tròn.
- Từ đó tính số vòng dây của biến trở.
* Đề nghị HS làm ở nhà các bài 10.2 và 10.4 trong SBT.
III/ vận dụng:
C9:
C10:
Chiều dài của dây hợp kim.
Số vòng dây của biến trở.
vòng
PHẦN BỔ SUNG:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------